Η τέχνη της εφήμερης αθανασίας, γράφει η Μαρία Χιντιράκη
Από τότε που υπάρχουν άνθρωποι πάνω σε αυτόν τον πλανήτη, αφηγούνται ο ένας στον άλλον ιστορίες, θέλουν να πλάσουν κόσμους και να δημιουργήσουν χαρακτήρες. Να μπορέσουν να κατανοήσουν τα βαθύτερα συναισθήματα και να ζήσουν ζωές. Να δείξουν μέσα από λέξεις πανανθρώπινες αλήθειες και αξίες. Το θέατρο ετυμολογικά προέρχεται από το ρήμα θεῶμαι, που σημαίνει βλέπω, παρατηρώ. Εκεί πάνω σε μια σκηνή θεάτρου οι λέξεις και οι ιδέες αποκτούν οντότητα. Μια οντότητα τραγικά εφήμερη και την ίδια στιγμή με ένα αλλόκοτο τρόπο, αιώνια. Τη στιγμή που μια παράσταση τελειώνει υπάρχει ένας θάνατος της καλλιτεχνικής εκείνης δημιουργίας που δεν πρόκειται να ξανασυμβεί και να ζήσει, ακόμα και αν θα υπάρξει μια καινούργια παράσταση την επομένη στιγμή, καθώς αλλάζει ένα βασικό στοιχείο της χημικής ένωσης μιας παράστασης : το κοινό.
Ο εργάτης του θεάτρου ο ηθοποιός, ζει σε μια διαρκή αντίφαση, καθώς βρίσκεται να παλεύει ανάμεσα στην καθημερινή επανάληψη μα και στην καθημερινή αναδημιουργία. Ακροβατεί σε τεντωμένο σχοινί καθώς πρέπει να δεχτεί πως οι σπουδαίες στιγμές του δεν πρόκειται να επαναληφθούν. Αν προσπαθήσει να τις επαναλάβει θα μοιάζουν με κακέκτυπα αντίγραφα αλλά τα ακριβά και σπάνια πρωτότυπα έχουν καεί. Τίποτα το δεδομένο και το σταθερό δεν υπάρχει. Την ίδια ώρα παλεύει ανάμεσα στο εγώ και στο εμείς. Καθώς η τέχνη του, εκ της φυσικής λειτουργίας της αποτελεί την πιο μοναχική και παράλληλα ομαδική τέχνη. Δεν μπορεί να επιβιώσει μόνο με ένα εγωιστικό ατομικό εγώ, γιατί γύρω του υπάρχουν και άλλοι ηθοποιοί που μπορούν να κάνουν σημαία του το δικό τους εγώ. Είναι η τέχνη του μαζί. Ένα θέατρο παραλόγου που μέσα του κατοικεί το απολύτως λογικό. Για να μπορέσει μια παράσταση να φτάσει στα μάτια των θεατών, που αποτελούν και εκείνοι αναφαίρετο μέρος αυτής της σπάνιας εξίσωσης, πρέπει να συνεργαστούν πολλοί και διαφορετικοί άνθρωποι: Ενδυματολόγοι, μακιγιέρ, ηλεκτρολόγοι, σκηνοθέτες, μεταφραστές, βοηθοί σκηνής και βέβαια ηθοποιοί. Μια ευαίσθητη ισορροπία.
Ο ηθοποιός αναζητεί κάθε βράδυ μια εύθραυστη ισορροπία ερωτικής πράξης και θρησκευτικής τελετουργίας καθώς προφέρει το σώμα του, τη φωνή και την ψυχή του σε κοινή θέαση. Προσφέρεται ως νερό και τροφή για να ξεδιψάσει και να χορτάσει ένα αδηφάγο πολλές φόρες κοινό που καταφεύγει στις αίθουσες από μια ανάγκη δραπέτευσης από την καθημερινότητα. Στον κόσμο του σήμερα όπου η μισαλλοδοξία, το μίσος, ο παραλογισμός και η βία ακολουθούν ολοένα και πιο ανοδική πορεία κάποιοι αναζητούν μπροστά από μια σκηνή θεάτρου να δομήσουν ξανά την πνευματική τους υπόσταση. Να βρουν πράγματα έθαψαν μέσα τους για να μπορούν να επιβιώσουν και να συνεχίσουν. Να ακούσουν εκείνες τις τρομερές ακριβές αλήθειες και να βγουν από τις δικές τους ζωές συμμετέχοντας σε ζωές άλλων. Να ζήσουν ξανά το έλεος και τον οίκτο. Να κατανοήσουν την αυτοδιάλυση και την ανασύνθεση που διέπει μια θεατρική δημιουργία, λειτουργίες που διέπουν κάθε τι ζωντανό στην εφήμερη ανθρώπινη παρουσία μας παίρνοντας θάρρος και δύναμη.
Η αυτονόητη αλήθεια είναι ότι το θέατρο είναι τέχνη και ως τέχνη μπορεί να προσφέρει και να ικανοποιήσει αρκετές ανθρώπινες λειτουργίες: ψυχαγωγική, πνευματική, πολιτική και βέβαια αισθητική. Χαρίζει τέρψη, ενώνει στην σιωπή, χωρίζει στη κραυγή, ζωντανεύει ακραίες καταστάσεις, ξυπνάει θαμμένα όνειρα και φόβους, εγείρει προσδοκίες, ανακαλεί μνήμες, παρουσιάζει ολόκληρες ζωές μέσα σε μια θεατρική ώρα, μας βοηθά στην ανάλυση και κατανόηση της πραγματικότητας, στοιχειοθετεί την άποψη του κόσμου, κριτικάρει, χαρίζοντας μας εν κατακλείδι μια άμεση επαφή με την ομορφιά και την απόλαυση.
Το θέατρο θα μείνει πάντα μια παιγνιώδης δραστηριότητα στο οποίο θα κρατιούνται χέρι χέρι η αλήθεια με το ψεύδος. Ένα βαθιά όμως ειλικρινές ψευδεσθαι. Θα ενώνει το χθες με το σήμερα και θα αναζητεί να προσφέρει κάθαρση μα και ιδεολογική συνειδητοποίηση. Στο θέατρο το ζήτημα είναι πάντοτε η παρούσα στιγμή. Όλες αυτές οι αόρατες κλωστές ανάμεσα στον ηθοποιό και στο κοινό. Αόρατες μα ατσάλινες, που κρατούν και τα δυο μέρη στη σωστή θέση και στη σωστή στιγμή. Την παροντική. Το κοινό δεν θα μπορούσε να πιστέψει τον ηθοποιό χωρίς την αλήθεια που διακρίνει προς την αντιμετώπιση του ρόλου μα και χωρίς την πίστη του κοινού η ερμηνεία του ηθοποιού δεν θα ήταν ολοκληρωμένη. Είναι η σκοτεινή πλατεία ο τόπος που ο ηθοποιός θέλει να κατακτήσει και η πλατεία θέλει να παραδοθεί. Γελάμε την ίδια στιγμή. Συγκινούμαστε, δακρύζουμε. Μέσα στη σιωπή κόβεται η ανάσα μας και ο χρόνος σταματάει. Και ακριβώς τότε, μέσα από το δράμα, ανακαλύπτουμε την μια, ουσιαστική, βαθιά κρυμμένη αλήθεια: πως αυτό το μύχιο στοιχείο που θεωρούσαμε πως μας χωρίζει, το όριο της ατομικής μας συνείδησης, είναι κάτι που δεν γνωρίζει σύνορα. Είναι κάτι που μοιραζόμαστε. Γινόμαστε ένα εμείς δυνατό, όπου και αν βρίσκεται αυτό το εμείς. Από την Ασία στην Αμερική, από την Αφρική στις χώρες του παγωμένου βορρά της Ευρώπης, από όλα τα νησάκια μέσα στους ωκεανούς ως την τεράστια Αυστραλία, οι άνθρωποι μέσα στο θέατρο γίνονται μια καρδιά που βιώνει μαζί με άλλες, παρόμοια συναισθήματα. Μπορούμε να πούμε είμαστε Ελληνίδες, Αφρικανές, Σύριες, Γαλλίδες, Φιλιππινέζες, Κορεάτισσες, Γερμανίδες, Περσίδες, Ιρανές, Αγγλίδες, Ρωσίδες, Ουκρανές. Γινόμαστε πολίτες όλης της γης και όλων των κρατών της.
Το νόημα της λέξης δράμα προέρχεται από το Ελληνικό δρᾶν, που σημαίνει ενεργώ. Πρέπει να ενεργήσουμε. Πρέπει να καταπολεμήσουμε την απάθεια, την κοινωνική απομάκρυνση, το λήθαργο, την απληστία και τη μισαλλοδοξία, μα και την αδιαφορία προς τον κόσμο μέσα στον οποίο ζούμε, προς τους ανθρώπους που είναι δίπλα μας σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης και να βρούμε ξανά την ενέργεια και την δύναμη να δημιουργήσουμε έργα που θα δουν οι μελλοντικοί θεατές, βρίσκοντας και εκείνοι μια κάθαρση, μια λύτρωση, μια διέξοδο από τα όποια μέλλοντα προβλήματα τους.
Το θέατρο δεν είναι απλώς ένα συμβάν που καταγράφεται και σβήνει.
Είναι ΖΩΗ.
Μαρία Χιντιράκη
.
