12 Απρίλη Παγκόσμια Ημέρα Κοσμοναυτικής και Ανθρώπινων Πτήσεων στο Διάστημα | του Δανιήλ Τσιορμπατζή
Στις 12 Απρίλη, ολόκληρος ο πλανήτης γιορτάζει την Παγκόσμια Ημέρα Κοσμοναυτικής και Ανθρώπινων Πτήσεων στο Διάστημα – μια αξέχαστη ημερομηνία αφιερωμένη στην πρώτη επανδρωμένη πτήση στο διάστημα. Αυτή είναι μια ξεχωριστή μέρα – η ημέρα του θριάμβου της επιστήμης και όλων εκείνων που εργάζονταν στη Σοβιετική διαστημική βιομηχανία, αλλά και σε όσους εργάζονται σήμερα στον τομέα της διαστημικής.
Ως αργία – Ημέρα Κοσμοναυτικής – καθιερώθηκε στη Σοβιετική Ένωση με Διάταγμα του Προεδρείου του Ανώτατου Σοβιέτ της ΕΣΣΔ στις 9 Απρίλη 1962 και έλαβε διεθνές καθεστώς το 1968 σε διάσκεψη της Διεθνούς Ομοσπονδίας Αεροπορίας.
Προς τιμήν της πεντηκοστής επετείου της ανθρώπινης διαστημικής πτήσης, στις 7 Απρίλη 2011, με το ψήφισμά της A/RES/65/271, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ κήρυξε τη 12η Απρίλη ως την Παγκόσμια Ημέρα Ανθρώπινων Πτήσεων στο Διάστημα.
Στα τέλη του 1959, ο υπολοχαγός της πολεμικής αεροπορίας της ΕΣΣΔ Γιούρι Αλεξέγιεβιτς Γκαγκάριν (Юрий Алексеевич Гагарин, 9 Μάρτη 1934 – 27 Μάρτη 1968) συπλήρωσε μια αίτηση με την οποία ζητούσε να εγγραφεί στην ομάδα των υποψηφίων κοσμοναυτών. Έχοντας περάσει πολλές διαφορετικές δοκιμασίες και εξετάσεις, αναγνωρίστηκε από ειδική ιατρική επιτροπή ως κατάλληλος για διαστημικές πτήσεις.
Στις 7 Μάρτη 1960 – με την διαταγή του Αρχηγού της Πολεμικής Αεροπορίας με αριθ. 267 εγγράφηκε ως εκπαιδευόμενος κοσμοναύτης στη Μοίρα Κοσμοναυτών του Κέντρου Εκπαίδευσης Κοσμοναυτών (Центр Πодготовки Κосмонавтов) της Πολεμικής Αεροπορίας και από τις 11 Μάρτη άρχισε την εκπαίδευσή του.
Στις 25 Γενάρη 1961 – διορίστηκε στη θέση του κοσμοναύτη με τον τίτλο «κοσμοναύτης της Πολεμικής Αεροπορίας».
Στις 12 Απρίλη 1961, ένας πολίτης της Σοβιετικής Ένωσης, ο υπολοχαγός της αεροπορίας Γιούρι Αλεξέγιεβιτς Γκαγκάριν με τον πύραυλο Βοστόκ (Восток) για πρώτη φορά στον κόσμο πραγματοποίησε τροχιακή πτήση γύρω από τη Γη, ανοίγοντας την εποχή των επανδρωμένων διαστημικών πτήσεων.
Η πτήση, η οποία διήρκεσε μόνο 108 λεπτά, ήταν μια ισχυρή ώθηση στην εξερεύνηση του διαστήματος. Το όνομα του Γιούρι Γκαγκάριν έγινε ευρέως γνωστό στον κόσμο και ο ίδιος ο πρώτος κοσμοναύτης έλαβε τον βαθμό του ταγματάρχη και τιμήθηκε με τον τίτλο του «Ήρωα της Σοβιετικής Ένωσης».
Όπως είναι γνωστό, στις 4 Οκτώβρη 1957 εκτοξεύτηκε στο διάστημα ο πρώτος τεχνητός δορυφόρος της Γης, ο Σπούτνικ-1 , ο οποίος σηματοδότησε την αρχή της εξερεύνησης του διαστήματος. Και στις 12 Απρίλη 1961, ο Γιούρι Γκαγκάριν έγινε ο πρώτος άνθρωπος που πέταξε γύρω από τη Γη, γεγονός που άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο στην εξερεύνηση του διαστήματος από την ανθρωπότητα. Πριν ένας άνθρωπος μπει σε ένα διαστημόπλοιο, οι τετράποδοι φίλοι του ανθρώπου τα σκυλιά στάλθηκαν σε διαστημική πτήση.
Στις 19 Αυγούστου 1960 εκτοξεύθηκε από το κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ, το σοβιετικό διαστημόπλοιο Σπούτνικ 5 (Спутник-5) με τα σκυλιά Μπέλκα (Белка) και Στρέλκα (Стрелка). Ήταν εγκατεστημένες σε ειδική καμπίνα πλήρως εξοπλισμένη και για την επιβίωση ανθρώπων. Αφού το διαστημόπλοιο διέγραψε 17 τροχιές γύρω από τη Γη, η κάψουλα επανεισόδου επέστρεψε στη Γη. Όλα τα ζώα επέστρεψαν στο έδαφος χαίροντας άκρας υγείας. Ήταν οι πρώτοι ταξιδιώτες του Διαστήματος που επέστρεψαν στο έδαφος χωρίς το διαστημόπλοιό τους να αποτεφρωθεί από την τριβή.
Η Διακήρυξη του ΟΗΕ με την ευκαιρία της 50ής επετείου της πρώτης ανθρώπινης πτήσης στο διάστημα και της πεντηκοστής επετείου από την ίδρυση της Επιτροπής για τις Ειρηνικές Χρήσεις του Εξωτερικού Διαστήματος υπενθυμίζει «την εκπληκτική ιστορία της ανθρώπινης εξερεύνησης του διαστήματος και τα εξαιρετικά αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν από την πρώτη ανθρώπινη διαστημική πτήση, συγκεκριμένα
► η Βαλεντίνα Τερέσκοβα (Валентина Владимировна Терешкова) – η πρώτη γυναίκα που πραγματοποίησε τροχιακή πτήση στις 16 Ιουνίου 1963,
► ο Νηλ Άρμστρονγκ (Neil Armstrong) – ο πρώτος άνθρωπος που περπάτησε στην επιφάνεια της Σελήνης στις 20 Ιούλη 1969 και
► η σύνδεση του αμερικάνικου διαστημόπλοιου Απόλλων (Apollo) με το σοβιετικό διαστημόπλοιο Σαγιούζ (Союз) στις 17 Ιοούλη 1975 – η πρώτη διεθνής επανδρωμένη διαστημική πτήση» με πλήρωμα τους Αλεξέι Λεόνοφ (Алексей Архипович Леонов), Βαλερί Κουμπάσοφ (Валерий Николаевич Кубасов) από τη Σοβιετική Ένωση και τους Τόμας Πάτεν Στάφορντ (Thomas Patten Stafford), Βανς Μπραντ (Vance DeVoe Brand), Ντόναλντ Κεντ Σλέιτον (Donald Kent Slayton) από τις ΗΠΑ.
Τα τελευταία 22 χρόνια η ανθρωπότητα διατηρεί μια μόνιμη πολυεθνική παρουσία γήινων στο διάστημα στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (Международная космическая станция, МКС).
Διανύοντας τον 21ο αιώνα, βλέπουμε την εκπληκτική επιτυχία της διαστημικής τεχνολογίας – δορυφόροι βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τη Γη, διαστημόπλοια έχουν προσγειωθεί στη Σελήνη, φέρνοντας δείγματα εδάφους από εκεί. Στη συνέχεια, αυτόματοι ανιχνευτές κατέβηκαν στον Άρη και την Αφροδίτη, δύο διαστημόπλοια έφυγαν από τα όρια του Ηλιακού Συστήματος και μεταφέρουν μηνύματα σε πιθανούς εξωγήινους πολιτισμούς.
Ως εκ τούτου, κηρύσσοντας αυτή τη γιορτή – την Παγκόσμια Ημέρα Πτήσεων Ανθρώπινου Διαστήματος – η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ εξέφρασε τη βαθιά της πεποίθηση «για το κοινό συμφέρον της ανθρωπότητας στην προώθηση της εξερεύνησης και χρήσης του διαστήματος, που είναι ιδιοκτησία όλης της ανθρωπότητας, για ειρηνικούς σκοπούς, στην επέκταση της κλίμακας αυτής της δραστηριότητας και στη συνέχιση των προσπαθειών για τη διασφάλιση ότι όλα τα κράτη μπορούν να απολαμβάνουν τα οφέλη που συνδέονται με αυτήν».
Η ίδια η γιορτή συστήθηκε να εορτάζεται σε διεθνές επίπεδο κάθε χρόνο στις 12 Απρίλη για να τιμήσει την αρχή της διαστημικής εποχής για την ανθρωπότητα, επιβεβαιώνοντας τη σημαντική συμβολή της διαστημικής επιστήμης και τεχνολογίας στην επίτευξη στόχων βιώσιμης ανάπτυξης και στη βελτίωση της ευημερίας των κρατών και λαών, καθώς και να διασφαλίσει την πραγματοποίηση της επιθυμίας τους να διατηρήσουν το διάστημα για ειρηνικούς σκοπούς.
Από το 2001, με πρωτοβουλία του Φόρουμ Διαστημικής Γενιάς (Space Generation Forum, ΗΠΑ) στις 12 Απρίλη, σε πολλές χώρες του κόσμου, πραγματοποιείται η εκδήλωση Yury’s Night (Юрьева ночь), που φέρει το όνομα του Γιούρι Γκαγκάριν. Είναι αφιερωμένο σε δύο γεγονότα:
► την πρώτη επανδρωμένη πτήση στο διάστημα (12 Απρίλη 1961, ΕΣΣΔ) και
► την πρώτη επανδρωμένη πτήση στο πλαίσιο του προγράμματος Space Shuttle (12 Απρίλη 1981, ΗΠΑ). Σκοπός αυτής της δράσης είναι να αυξήσει το ενδιαφέρον του κοινού για την εξερεύνηση του διαστήματος και να εμπνεύσει τις νέες γενιές να εξερευνήσουν το διάστημα.
