Νομπελομεζεδάκια | του Νίκου Σαραντάκου
Που βέβαια τα λέω έτσι επειδή τη βδομάδα που μας πέρασε είχαμε την απονομή των βραβείων Νόμπελ. Όπως λέει το μιμίδιο, μαίνονται ταραχές σε πολλές πρωτεύουσες του κόσμου από εξαγριωμένους θαυμαστές του Χαρούτο Μουρακάμι.
Επίσης, αύριο έχουμε τον πρώτο γύρο των αυτοδιοικητικών εκλογών, αλλά προτίμησα αυτόν τον τίτλο διότι έχουμε κι ένα νομπελικό μεζεδάκι στην πιατέλα, και επειδή «προεκλογικά» μεζεδάκια είχαμε πολλές φορές ως τώρα.
Θα μπορούσα βέβαια να βάλω και κάτι σαν «μεζεδάκια χωρίς στέγαστρο» ή «με ετοιμόρροπο στέγαστρο», μια και είχαμε την είδηση για το στέγαστρο του ΟΑΚΑ, που έχει προβλήματα στατικότητας, και τις πολύ διασκεδαστικές πληροφορίες, ότι το εγχειρίδιο (μάνιουαλ που θα έλεγε και ο κ. Μπαμπινιώτης) της συντήρησης χάθηκε.
Κυκλοφόρησε αυτή η οθονιά (screenshot που θα έλεγε…) στο Φέισμπουκ, αλλά δεν παίρνω όρκο για την αυθεντικότητά της.
Κι επειδή δεν συχνάζω σε τέτοιους κακόφημους ιστότοπους, δεν μπορώ να επαληθεύσω αν όντως είναι το μάνιουαλ -μάλλον κάποιος πλακατζής ανέβασε επί τούτου ένα τυχαίο αρχείο που το ονόμασε έτσι.
* Κι ένα ακόμα «στεγαστρικό» μεζεδάκι, αυτή τη φορά από τον επιφανή γονατογράφο Αντώνη Πανούτσο, ο οποίος έγραψε στο Πρόταγκον:
…όταν τοποθετήθηκε και το στέγαστρο Καλατράβα το οποίο υπήρχε η ελπίδα να αποτελέσει landmark για την Αθήνα όπως η οροφή της Οπερας για την Μελβούρνη»
Ασφαλώς η Όπερα της Μελβούρνης δεν είναι ξεσκέπαστη, έχει μιαν οροφή, που μάλιστα είναι κάπως ιδιότυπη. Λέτε αυτήν να εννοούσε ο κ. Πανούτσος; Όχι, εννοούσε την Όπερα του Σίδνεϊ, που πράγματι είναι τοπόσημο παγκόσμιας εμβέλειας -και τελικά στο άρθρο το διόρθωσαν, και τώρα η διατύπωση λέει «η οροφή της Όπερας για το Σίδνεϊ».
(Για την ακρίβεια, γράφει «Οπερας», χωρίς τόνο, γιατί υπάρχει ένας πανάρχαιος θρύλος ότι αν κάποιο σάιτ βάλει τόνο σε αρχικό κεφαλαίο φωνήεν αμέσως καίγεται ο σκληρός δίσκος στον κεντρικό σέρβερ).
* Κι ένα πένθιμο μεζεδάκι, στην είδηση για τον θάνατο του Γιώργου Ρωμανιά.
Πρόσφατα είχε ατύχημα κατά το οποίο έσπασε το ισχύο του. Ακολούθησε ένα χειρουργείο, ωστόσο ο ίδιος δεν άντεξε λόγω της επιβαρυμένης υγείας του.
Ισχύει ότι το κάταγμα στο ισχίο είναι πολύ σοβαρό στους ηλικιωμένους.
* Και κάτι με διπλή άρνηση, που τη συζητούσαμε και χτες, μια και γινόταν σχετικά λόγος στο «λαθοθηρικό» χρονογράφημα του Βάρναλη που είχα βάλει.
Σε οδηγίες που μοίρασε καθηγητής (απ’ ό,τι είπαν, σε σχολή θετικής κατεύθυνσης) προς φοιτητές, για τους όρους διεξαγωγής των εξετάσεων, διαβάζουμε ότι:
Ουδείς φοιτητής δεν δύναται να αποχωρήσει οριστικώς από την αίθουσα ….
Επιπλέον, ουδείς φοιτητής δεν δύναται να προσέλθει…
Αυτές οι αρνήσεις δεν στέκουν ούτε στην αρχαία ούτε στη σημερινή γλώσσα. Ο συντάκτης, ολοφάνερα, σκέφτεται στη γλώσσα του μπαμπά του, «Κανένας φοιτητής δεν μπορεί να μπει στην αίθουσα…» κι ύστερα το ευπρεπίζει, κάνει «δύναται» το ξορκισμένο «μπορεί», κάνει «προσέλθει» το επίσης ύποπτο «μπει», και εξωραΐζει το μπανάλ «κανένας» σε «ουδείς» -και εδώ την πατάει, διότι η «μετάφραση» θα έπρεπε επίσης να αφαιρέσει το «δεν».
* Και ένα μεζεδάκι στο οποίο δεν είμαι αυτήκοος ή αυτόπτης, αλλά μου το έστειλαν και το μεταφέρω:
Και ένα μεζεδάκι που άκουσα χτες στην τηλεόραση: Σε ένα ταξιδιωτικό ντοκιμαντέρ για το Βερολίνο που είδα χτες στην ΕΤ-3, κάποια στιγμή η γερμανίδα παρουσιάστρια επισκέφτηκε ένα παλιό χώρο που είχε γίνει μουσείο.
Δεν ξέρω γερμανικά αλλά το έλεγε Bunker, και προφανέστατα ήταν αυτό που ξέρουμε μπούνκερ, καταφύγιο, που κατασκευάστηκε όπως έλεγε το 1941. Στους υπότιτλους το μετάφραζε ανθρακαποθήκη. Απ’ ό,τι είδα, αυτή είναι η παλιά σημασία που είχε στα αγγλικά.
Ο όρος bunker υπάρχει (με διαφορετική προφορά) και στα αγγλικά και στα γερμανικά, και πιθανότατα πρόκειται για την ίδια λέξη και στις δυο γλώσσες. Με τη στρατιωτική σημασία του καταφυγίου, εισήχθη από τα γερμανικά στα αγγλικά στον 2ο Παγκ. Πόλεμο -διάσημο είναι το μπούνκερ του Χίτλερ.
* Κι ένα λάθος σε μια καλή είδηση.
Σε πολλά σάιτ γράφτηκε ότι αναδείχτηκε παγκόσμιος πρωταθλητής στο σκάκι ο Θεόδωρος Νικολάου.
Όμως, το όνομα είναι λάθος, ανάποδα. Νικόλας Θεοδώρου, Νικόλαος έστω, λέγεται ο σκακιστής,Το όνομά του ήταν σωστά γραμμένο στο άρθρο, αλλά στους τίτλους αναποδογύρισε. Και στην ertnews διορθώθηκε, αλλά σε άλλα σάιτ βλέπω το λάθος, τόσο στους τίτλους όσο και στο άρθρο.
Επίσης, δεν είναι ακριβές ότι έγινε «παγκόσμιος πρωταθλητής». Συμμετείχε στην ομάδα του Πανεπιστημίου του Σεντ Λιούις, η οποία πήρε την πρώτη θέση στην Πανεπιστημιάδα.
Βέβαια,όπως μου λέει φίλος που ασχολείται επαγγελματικά με το σκάκι, αυτό είναι δευτερεύον, το ουσιώδες είναι ότι έγραψαν κάτι γι’ αυτό το παιδί που είναι πραγματικό διαμάντι.
Αλλά να γράφουν σωστά τ’όνομά του!
* Συμπλήρωσε τα 100 χρόνια ζωής η Μαργαρίτα Παπανδρέου. Σε σχετικό ρεπορτάζ διαβάζουμε:
Έχοντας υπάρξει πεθερά, συζυγός και μητέρα πρωθυπουργών της Ελλάδας, σίγουρα έζησε απο κοντά ένα μεγάλο μέρος της νεώτερης πολιτικής ιστορίας.
Μητέρα και σύζυγος, ασφαλώς. Αλλά πεθερά; Νύφη, μάλιστα, αφού ήταν νύφη του Γεωργίου Παπανδρέου.
* Μου στέλνει φίλος την εξής ανορθογραφία:
Συναιτερισμός, βλέπετε, με εναλλαγή των αι και ε.
Λέτε να είναι έλξη από το «περαιτέρω», το οποίο, βέβαια, κάποιοι το γράφουν «περεταίρω»;
* Πώς να πηδήξετε πολλές πολλές τάξεις μεγέθους σε ένα δευτερόλεπτο.
Διαβάζω ρεπορτάζ για τα βραβεία Νόμπελ Φυσικής:
Η Βασιλική Σουηδική Ακαδημία Επιστημών αποφάσισε να απονείμει το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής 2023 σε τρεις επιστήμονες «για τις πειραματικές μεθόδους που παράγουν παλμούς φωτός διάρκειας ενός δευτερολέπτου για τη μελέτη της δυναμικής των ηλεκτρονίων στην ύλη».
Ενός δευτερολέπτου παλμοί; Κάθε άλλο. Σε άλλες ιστοσελίδες (παράδειγμα) η είδηση δίνεται πιο σωστά:
Οι τρεις φυσικοί τιμήθηκαν με το βραβείο καθώς «για «πειραματικές μεθόδους που δημουργούν παλμούς φωτός πεντάκις εκατομμυριοστού του δευτερολέπτου για τη μελέτη της δυναμικής των ηλεκτρονίων στην ύλη»
και ακόμη καλύτερα στο ertnews:
Ο Pierre Agostini κατάφερε να παράγει και να διερευνήσει μια σειρά από διαδοχικούς παλμούς φωτός, όπου κάθε παλμός διαρκούσε μόλις 250 attoseconds. Την ίδια στιγμή, ο Ferenc Krausz εργαζόταν με έναν άλλο τύπο πειράματος, που κατέστησε δυνατή την απομόνωση ενός μόνο φωτεινού παλμού που διήρκεσε 650 attoseconds.
αν και στη συνέχεια το ertnews νομίζω πως τα μπερδεύει λίγο με το μάλλον δυσνόητο:
“Ένα attosecond αντιστοιχεί σε ένα δευτερόλεπτο όσο ένα δευτερόλεπτο στην ηλικία του σύμπαντος!”
και που είναι μετάφραση του:
An attosecond is to one second as one second is to the age of the universe.
Κι έτσι μάθαμε μια καινούργια μονάδα, τοαττοδευτερόλεπτο.
Που δεν ετυμογείται από τη φράση «Α, το δευτερόλεπτο!»
* Έγραψα πιο πάνω για τον γονατογράφο κ. Πανούτσο και φοβάμαι μήπως μου κάνει αγωγή ο κ. Τάκης Θεοδωρόπουλος, υποστηρίζοντας ότι εκείνος δικαιούται αποκλειστικά αυτόν τον τίτλο.
Προς επίρρωση της αξίωσης, δείτε πρόσφατη επιφυλλίδα του.
Όπως σχολίασε και ο φίλος μας ο Γιάννης, ο κ. Θεοδωρόπουλος δείχνει να αγνοεί κάτι που διδάσκονται και τα παιδάκια του δημοτικού: ότι ο Κύριος είπε πως σε τρεις ημέρες μπορεί να ανοικοδομήσει τον γκρεμισμένο ναό (λύσατε τὸν ναὸν τοῦτον, καὶ ἐν τρισὶν ἡμέραις ἐγερῶ αὐτόν).
Ο κυρ Τάκης όμως επισπεύδει την διαδικασία:
«Ο Κύριος είπε ότι θα ξαναχτίσει τον Ναό σε μια μέρα, αλλά ο Κύριος είναι Θεός.»
Ή πρέπει να έχει τρομερή εμπιστοσύνη στην μνήμη του ή είναι τσακωμένος με το γκουγκλάρισμα. Αλλά κάθε γονατογράφημα και τουλάχιστον μία κοτσάνα είναι άραγε γνώρισμα ανδρός αρίστου;
* Μια παρωνυχίδα, σε άρθρο για έναν σημαδιακό σεισμό στην Ιαπωνία:
Ο σεισμός σημειώθηκε την ημέρα που άρχισε ηδεύτερη φάση της ρίψης επεξεργασμένων ραδιενεργών υδάτων από το κατεστραμμένο ιαπωνικό πυρηνικό εργοστάσιο της Φουκουσίμα στη θάλασσα.
Ο φίλος που το στέλνει θεωρεί ότι η «ρίψη» δεν είναι ο σωστός όρος. Ρίψη ύδατος έχουμε, ας πούμε, όταν το ρίχνουμε στοχευμένα, π.χ. για να σβήσουμε φωτιά. Απόρριψη είναι καλύτερο.
* Κι άλλη παρωνυχίδα. Φίλος επισημαίνει πρόσφατο τουίτ του Α/ΓΕΕΘΑ:
…το νεότευκτο Κέντρο Έρευνας Τεχνολογικής Ανάπτυξης & Καινοτομίας του ΓΕΕΘΑ…
Λέει ο φίλος, και έχει δίκιο νομίζω, ότι προτιμότερο θα ήταν «το νεοσύστατο κέντρο». Τον όρο «νεότευκτο» θα τον συνέδεα, ας πούμε, με το κτίριο.
* Είπε ο Θάνος Ασκητής για τον Στέφανο Κασσελάκη:
«Η εκλογή του Στέφανου Κασσελάκη ως πρόεδρος κόμματος, έχει βαθύ προβληματισμό»
Το συζητούσαμε και χτες -εδώ, σαφώς, θέλει ομοιόπτωτο (…ως προέδρου κόμματος).
Και τι θα πει «έχει βαθύ προβληματισμό»; Όπως «έπαθα μια ψυχολογία»;
* Κλείνω με ένα αθλητικό.
Με buzzer bitter λοιπόν του Γερεμέγεφ (τέσσερα ε στη σειρά, όπως Σεντεμέντες) ο Παναθηναϊκός πήρε ισοπαλία.
Ο όρος μπάζερ μπίτερ έχει έρθει τελευταία στο ποδόσφαιρο ως εισαγωγή από το μπάσκετ, όπου πράγματι ακούγεται η κόρνα της λήξης, άρα το καλάθι που μπαίνει ένα κλάσμα του δευτερολέπτου πριν χτυπήσει η κόρνα λέγεται έτσι. Αλλά είναι buzzer beater, διότι beats the buzzer, δεν είναι buzzer bitter.
Αν και ασφαλώς για την ομάδα που δέχεται το γκολ ή το καλάθι την τελευταία στιγμή, το buzzer beater είναι και bitter, πικρό…
* Καλό σαββατοκύριακο και καλή ψήφο αύριο!
07/10/2023
Νίκος Σαραντάκος
https://sarantakos.wordpress.com/
Ο Νίκος Σαραντάκος γεννήθηκε στο Παλαιό Φάληρο το 1959. Σπούδασε χημικός μηχανικός και αγγλική φιλολογία. Έχει εκδώσει δύο συλλογές διηγημάτων και άλλα βιβλία. Δουλεύει μεταφραστής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και μοιράζει το χρόνο του ανάμεσα σε Λουξεμβούργο και Ελλάδα. Ενδιαφέρεται για τη φρασεολογία, την ετυμολογία και τη λεξικογραφία καθώς και για την ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας. Συνεργάζεται με εφημερίδες και περιοδικά. Δημοσιεύει τα κείμενά του, γλωσσικά και άλλα, στο ιστολόγιό του sarantakos.wordpress.com/ και στο sarantakos.com. Σε μια άλλη ενσάρκωση, γράφει στα αγγλικά και στα γαλλικά για το μπριτζ (το παιχνίδι).
Τα βιβλία του:
«Για μια πορεία», διηγήματα (1984, β’ έκδ. 1988) εκδ. Σύγχρονη Εποχή
«Μετά την αποψίλωση», διηγήματα (1987, β’ έκδ. 1989) εκδ. Σύγχρονη Εποχή
«Μότσαρτ-Αλληλογραφία» (1991, β’ έκδ. 2001) εκδ. Ερατώ
«Το αλφαβητάρι των ιδιωματικών εκφράσεων» (1997) εκδ. Δίαυλος
«Γλώσσα μετ’ εμποδίων» (2007) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία» (2009) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Λέξεις που χάνονται» (2011) εκδ. Το Βήμα
«Λόγια του αέρα» (2013) εκδ. εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Οπωροφόρες λέξεις» (2013) εκδ. Κλειδάριθμος
«Η γλώσσα έχει κέφια» (2018) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Μύθοι και πλάνες για την ελληνική γλώσσα» (2019) εκδ. ΕΑΠ
«Το ζορμπαλίκι των ραγιάδων» (2020) εκδ. Του Εικοστού Πρώτου
Έχει κάνει την επιμέλεια στην έκδοση των βιβλίων:
«Συμποσιακά», του Κώστα Βάρναλη,
«Αττικά: 400 χρονογραφήματα (1939-1958) για την Αθήνα και την Αττική», του Κώστα Βάρναλη,
«Τα δεκατρία ντόμινα και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Τι είδα εις την Ρωσσίαν των Σοβιέτ», του Κώστα Βάρναλη,
«Ο μυστηριώδης φίλος και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Γράμματα από το Παρίσι», του Κώστα Βάρναλη,
«Τα μαραμένα μάτια και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Κάπου περνούσε μια φωνή», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Η νοσταλγία του Γιάννη», του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη,
«Famous Bridge Records», του David Bird,
«Bridge Hands to Make You Laugh…and Cry», του David Bird.
