Μεζεδάκια από τη σήραγγα Γιουμπιλίνος | του Νίκου Σαραντάκου
Αν παρακολουθήσατε τα σχόλια του ιστολογίου πριν από μερικές μέρες, ή τις δημοσιεύσεις που έκανα στα σχόλια, θα ξέρετε μάλλον ποια είναι η σήραγγα Γιουμπιλίνος, η ιστορική αυτή σήραγγα της Χώρας των Αγνώριστων, όπως είχαμε πει παλιά στο ιστολόγιο τη χώρα εκείνη που κατοικείται από όλες τις ιστορικές προσωπικότητες που το όνομά τους έγινε αγνώριστο εξαιτίας μεταφραστικής ατζαμοσύνης.
Αν πάλι δεν ξέρετε τη Γιουμπιλίνος, θα καταλάβατε ίσως πως ο τίτλος του σημερινού πολυσυλλεκτικού μας άρθρου με τα γλωσσικά στραβά κι ανάποδα της εβδομάδας που πέρασε προέρχεται από ένα από τα μεζεδάκια της πιατέλας. Στην προκειμένη μάλιστα περίπτωση προέρχεται από ένα κοτσανοβριθές άρθρο που θ’ αρκούσε μόνο αυτό για να γεμίσει όχι μία αλλά τρεις-τέσσερις μεζεδοπιατέλες μας.
Οπότε, ξεκινάμε με αυτό. Στην Αίγυπτο ήρθαν στο φως ευρήματα που μπορεί να οδηγήσουν σε σημαντική αρχαιολογική ανακάλυψη: στον τάφο της βασίλισσας Κλεοπάτρας. Παρεμπιπτόντως να πούμε ότι οι ανασκαφές αυτες γίνονται από τη Δομινικανή δρα. Kathleen Martinez, που είναι ίσως ερασιτέχνισσα αλλά έχει αφιερωθεί στην αναζήτηση του τάφου της Κλεοπάτρας. Τέλος πάντων, το ελληνικό (εκτενές) άρθρο για τα ευρήματα αυτά είναι ένα απίστευτο περιβόλι από κωμικοτραγικά μεταφραστικά λάθη, σε συνδυασμό με απόλυτη έλλειψη επιμέλειας και τσαπατσουλιά.
Το «άρθρο» εμφανίστηκε πρώτα στον Σκάι, και στη συνέχεια αναδημοσιεύτηκε (ανεξέταστο, φευ, και χωρίς αλλαγές) από πολλούς ακόμα ιστοτόπους. Ως τώρα δεν το έχουν διορθώσει, οπότε δεν περιμένω να το αλλάξουν τώρα, αλλά καλού κακού βάζω μια οθονιά (σκρίνσοτ, που λέει και ο κ. Μπαμπινιώτης):
Όλο το κείμενο βρίθει από μαργαριτάρια, αλλά ασφαλώς το διαμάντι του στέμματος ασφαλώς είναι ότι ο σχεδιασμός «της ανακαλυφθέντος τούνελ» μοιάζει πολύ με αυτόν της «σήραγγας Γιουμπιλίνος της Ελλάδας».
Πρόκειται βέβαια για… το Ευπαλίνειο όρυγμα στη Σάμο. Πώς έγινε η…. αγνωριστοποίηση του Ευπαλίνου; Ίσως να δούλεψε μετατροπή ήχου σε κείμενο μαζί με αυτόματη μετάφραση, αν και αυτό δεν εξηγεί άλλα λάθη του άρθρου. Μπορεί να έβαλε το χέρι του και κάποιος κορέκτορας, όπως θα δούμε πιο κάτω.
Το κείμενο έχει κι άλλα διαμαντάκια. Για να περιοριστώ στην πιο πάνω οθονιά, ο ναός Ταποζέρη Magna δεν βγαίνει από το Τράβα Καροτσέρη Μάγκα αλλά από το όνομα της πόλης Taposiris Magna ή, επί το ελληνικότερον Ταπόσιρις η Μεγάλη. Όσο για τον πατέρα του Σπουκ, δεν έχω ικανοποιητική εξήγηση. Κάπου είδα ένα Sphinx, αλλά αυτό δεν εξηγεί πώς προέκυψε ο Πατέρας
Ας βάλω μιαν ακόμα οθονιά από αυτό το αριστανοσιούργημα
H λίμνη King Marriott δεν είναι κάποια λίμνη που έχει σπόνσορα τη γνωστή ξενοδοχειακή αλυσίδα. Πρόκειται για τη Μαρεώτιδα λίμνη των αρχαίων ή Μαριούτ σήμερα, κοντά στην Αλεξάνδρεια -μάλλον θα δούλεψε κορέκτορας για τη μεταμόρφωσή της. Στην παραπάνω παράγραφο θα δείτε και τα «αποκεφαλισμένα tues» Το πρωτότυπο έλεγε beheaded statues, αλλά αφού ήταν αποκεφαλισμένα τούς κόψανε το sta κι έμεινε το tues!
Δεν περιγράφω άλλο, αλλά θλίβομαι -φαίνεται όμως πως έτσι θα πηγαίνουν στο εξής οι μεγάλοι ιστότοποι. Με άρθρα μηχανομεταφρασμένα (και από φτηνά μηχανάκια), με μπόλικες βέβαια φωτογραφίες και βίντεο για να σκεπάζεται η γύμνια του κειμένου.
Και επί του πραγματολογικού, όταν το συζητήσαμε τις προάλλες, ο φίλος μας ο Κιντ που είναι μηχανικός, όχι σαν κάτι άλλους που έγιναν μεταφραστές, επισήμανε ότι η αιγυπτιακή σήραγγα δεν συγκρίνεται με αυτήν του Γιουμπιλ… συγγνώμη, του Ευπαλίνου, διότι έγινε με τη μέθοδο cut and cover, σαφώς πιο εύκολη στην εφαρμογή απ’ ό,τι στη Σάμο.
* Κι αφού ασχοληθήκαμε κάμποσο με τον Γιουμπιλίνο, προχωράμε στα υπόλοιπα μεζεδάκια της εβδομάδας.
Kάτι ελαφρύ ύστερα από τα βαρυφορτωμένα πρώτα πιάτα, ένα απλό λαθάκι, έστω και σε επίσημο έγγραφο του Δήμου Νέας Σμύρνης.
Αλλά εγώ τρέφω φιλικά αισθήματα για τον γειτονικό δήμο της Νέας Σμύρνης -και τι είναι ένα Μ μεταξύ φίλων;
Κι επειδή τη φωτογραφία μού την έστειλαν προχτές. μπορώ να υποθέσω ότι η προθεσμία που έδωσαν για να μετακινηθεί το αυτοκίνητο παρήλθε προ πολλού άκαρπη, αλλά το «εγκαταλειΜένο» όχημα παρέμεινε σε εγκατάλειψη.
* Από τα «Σαν σήμερα» του Σκάι της περασμένης Κυριακής:
1913…. Στην Ινδία, βρετανικά στρατεύματα συλλαμβάνουν το Μαχάτμα Γκάντι, ηγέτη του Κινήματος Παθητικής Αντίστασης, καθώς οδηγεί μια διαδήλωση Ινδών ανθρακωρύχων στην Νότια Αφρική.
Καλά, πώς γίνεται να τον συλλαμβάνουν στην Ινδία ενώ οδηγούσε διαδήλωση στη Νότια Αφρική; Με τον τηλέγραφο τούς οδηγούσε;
Προφανώς, κάποιος που επιμελήθηκε το χρονολόγιο, βλέποντας ότι ο Γκάντι οδηγεί διαδήλωση Ινδών ανθρακωρύχων, πρόσθεσε τεμπέλικα στην αρχή «Στην Ινδία». Βέβαια, εκείνη την εποχή ο Γκάντι βρισκόταν στη Νότια Αφρική -και εκεί οδήγησε τη διαδήλωση των Ινδών μεταναστών.
* Φίλος στέλνει αυτή την οθονιά από την ανακοίνωση πανεπιστημίου ή κάποιου άλλου φορέα, δεν θυμάμαι.
Χωρίς την επίδειξη φοιτητικού πάσο…
Ακλισιά προφανώς, αλλά έχω την εντύπωση ότι τη λέξη «πάσο» οι συντριπτικά περισσότεροι φοιτητές, εδώ και πολλά χρόνια, την χρησιμοποιούν άκλιτη.
Δεν ξέρω για ποιο λόγο γίνεται αυτό, αφού δεν είναι και καμιά εξωτική λέξη.
Στα σχόλια μπορείτε να επιβεβαιώσετε αν πράγματι στα δικά σας φοιτητικά χρόνια το πάσο έμενε άκλιτο. Στα δικά μου χρόνια δεν είχαμε τόσο πολύ τον όρο, λέγαμε και «ταυτότητα» και ειλικρινά δεν θυμάμαι να είχαμε πολλές ευκαιρίες να το κλίνουμε.
* Φίλος, φιλόλογος, που στέλνει συχνά υλικό για μεζεδάκια, μου στέλνει λινκ προς άρθρο του in.gr, με τον τίτλο:
«Οι εξωγήινοι είναι ανάμεσά μας και απαγάγουν ανθρώπους» – Απίθανη δήλωση από καθηγητή Πανεπιστημίου
Χωρίς να μου το πει, καταλαβαίνω πως ο λόγος που μου το έστειλε είναι το ρήμα «απαγάγω». Τι έχουμε εδώ; Από το ρήμα «απάγω» και τον αόριστο «να απαγάγει» μεταπλάστηκε νέος ενεστώτας, «απαγάγω». Πολύ συνηθισμένο φαινόμενο για το οποίο χρωστάω άρθρο.
Το επισημαίνω στον φίλο μου: To σημειώνω, αλλά κάποιοι θα πουν ότι έχει ήδη δημιουργηθεί ο νέος ενεστώτας
Και μου απαντάει πολύ ωραία:
Σωστα. Η αληθεια ειναι γνωστη και στους δυο μας. Η επισημανση των λαθων εχει εντελως σχετικη αξια, αφου πολλα απο αυτα θα παρουν την εκδικηση τους. Θα μπουν στο βασιλειο της κανονικοτητας και θα μας κλεινουν πονηρα το ματι, που τα καταφεραν.
Δεν είναι ωραία η εικόνα του «λάθους» που κατάφερε να εισχωρήσει στο τρένο της κανονικότητας έστω και χωρίς εισιτήριο και κλείνει πονηρά το μάτι;
* Φίλος στέλνει την οθονιά που βλέπετε, και ρωτάει για ποιον λόγο μπαίνουν τα εισαγωγικά στη λέξη καζούρα.
Δέχεται «καζούρα» από συγκρατούμενους ο προφυλακισμένος. Δεν είναι αληθινή καζούρα;
Εδώ η απάντηση είναι μάλλον εύκολη.
Τα εισαγωγικά πολλοί τα χρησιμοποιούν σε λαϊκές λέξεις, σαν να ζητάνε συγγνώμη που τις μεταχειρίζονται. Λες και είναι λαβίδα τα εισαγωγικά, και πιάνουν τη… ρυπαρή λέξη με αυτά, για να μη λερώσουν τα χέρια τους.
Υπάρχει αυτή η χρήση λοιπόν, αλλά εγώ δεν την ενστερνίζομαι. Το αντίθετο μάλιστα, με προδιαθέτει αρνητικά. Να σας κάνω και μιαν εξομολόγηση. Πριν από πολλά πολλά χρόνια ήμουν «αναγνώστης» σε έναν εκδοτικό οίκο, δηλ. διάβαζα χειρόγραφα υποψηφίων προς έκδοση βιβλίων και έλεγα τη γνώμη μου, αν προτείνω ή όχι να εκδοθούν. Είχα λοιπόν το δακτυλόγραφο ενός γνωστού συγγραφέα (όχι καλού, αλλά σχετικά γνωστού συγγραφέα που είχε εκδώσει κάμποσα βιβλία) στο οποίο ο λεγάμενος έβαζε εισαγωγικά σε κάθε λαϊκή λέξη και σε κάθε δάνειο. Ήδη με είχε εκνευρίσει με το γλυκερό γράψιμό του, θύμωνα και με τα εισαγωγικά, κι όταν έφτασα στη φράση: Άπλωσε το απαλό χέρι της και έσβησε το «αμπαζούρ» σταμάτησα να διαβάζω, άφησα αδιάβαστο το υπόλοιπο μισό και πρότεινα να μην εκδοθεί το βιβλίο, όπως και έγινε. Αμαρτία εξομολογημένη, μια λιγότερη.
* Μια λεπτομέρεια από την πρόσφατη συνέντευξη του πρωθυπουργού στον Ν. Χατζηνικολάου. Φίλος στέλνει το απόσπασμα:
«Είναι απαράδεκτοι αυτοί οι ισχυρισμοί. Αν με βλέπετε έτσι, ελαφρώς συγχυσμένο, για αυτό το θέμα νομίζω ότι μπορείτε να κατανοήσετε την αγανάκτησή μου. Εδώ και επτά χρόνια στοχοποιούμαι προσωπικά με διαρκείς επιθέσεις λάσπης. Γιατί; Γιατί έχω αναλάβει μία προσπάθεια να σύρω τη χώρα προς μία κατεύθυνση εκσυγχρονισμού. Προφανώς αυτή η προσπάθεια, κ. Χατζηνικολάου, έχει ενοχλήσει πολλούς και γι’ αυτό και χρησιμοποιούν όλα τα μέσα για να με πολεμήσουν με κάθε τρόπο και με κάθε σκοπό.»
Παρατηρεί ο φίλος: Μια χώρα μάλλον οδηγείται προς μια κατεύθυνση εκσυγχρονισμού και δεν σύρεται.
Πράγματι, το «σύρω» μάλλον αρνητική χροιά έχει. Εσείς τι γνώμη έχετε;
* Πορτοκαλισμός πρώτου μεγέθους σε άρθρο στη Ναυτεμπορική, που το υπογράφει μία Δρ φιλοσοφίας (κατά δήλωσή της).
Ο τίτλος του άρθρου είναι «Οι διανοούμενοι» και ξεκινάει ως εξής:
Η λέξη διανοούμενοι είναι σύνθετη: Το πρώτο συνθετικό της λέξης είναι Δίας που σημαίνει φως. Άλλωστε στα λατινικά η λέξη dies θα πει ημέρα και ημέρα χωρίς φως δεν νοείται. Η δεύτερη λέξη είναι η έννοια νους, ρίζα νο-, δύο γράμματα με πλούσια σημασία. Διανοούμενος λοιπόν είναι ο προικισμένος με φωτισμένο νου.
Όχι βέβαια, το πρώτο συνθετικό της λέξης είναι η πρόθεση «διά» που δεν έχει καμιά σχέση με τον Δία. Ούτε η λατινική λέξη έχει σχέση με τον Δία.
Τη μπαρούφα αυτή την έχουμε συναντήσει ξανά, και είναι αλήθεια πως προσφέρεται για ωραία καλαμπούρια, αλλά το θλιβερό είναι πως η Ναυτεμπορική, που κάποτε ήταν σοβαρό έντυπο, έστω και συντηρητικής κατεύθυνσης και με ύλη κάπως στεγνή, καθότι οικονομικού περιεχομένου, έχει καταντήσει να δημοσιεύει τέτοιες ουρανομήκεις σαχλαμάρες!
* Ο Μεσούσης ξαναχτυπά! Ξέρετε, ο ξάδερφος του Μενούση που ήταν μαζί με τον Μπιρμπίλη και τον Μεμέτ Αγά.
Σε άρθρο αθλητικού ιστοτόπου (είναι ο gazzetta.gr αλλά για κάποιο λόγο δεν μπορώ να βάλω λινκ) διαβάζουμε:
Θα ήταν μεγάλη αποτυχία εάν δεν κέρδιζε κι ο Ολυμπιακός και δη ένα αντίπαλο πραγματικά αξιόμαχο, με προπονητή (Βέλιτς) αξιόλογο, αλλά που αυτή την εποχή έχει εφτά σημαντικούς παίκτες του τραυματίες και έχασε μεσούσης του αγώνα και ένα αμυντικό (Λιάγκα) λόγω τραυματισμού
Για τους αθλητικογράφους, το «μεσούσης» έχει εξελιχτεί σε κάτι σαν επίρρημα, όπως βλέπετε, άκλιτο φυσικά.
* Κάποιοι φίλοι συνεχίζουν τις εξορμήσεις στα πέριξ, παρά το γεγονός ότι μπήκαμε για τα καλά στον Νοέμβριο. Η φωτογραφία που βλέπετε είναι από το κάστρο του Καραμπαμπά στη Χαλκίδα.
Γκρίκλις εσείς; Ενγκρίκ εμείς, κι έτσι ΚΑΣΤLE.
* Διαβάζω σε άρθρο εμφανώς μηχανομεταφρασμένο:
Το δυόσμος και η μέντα είναι δύο είδη βότανα που ανήκουν στην οικογένεια των νομισματοκοπείων. Το γένος Mentha παράγει μινθόλη, μια αρωματική οργανική ένωση υπεύθυνη για το μεγαλύτερο μέρος της γλυκιάς, μερικές φορές πικάντικη, γεύση του νομισματοκοπείου.
Η γλυκιά γεύση του νομισματοκοπείου, κι ας λένε πως το χρήμα δεν έχει μυρωδιά -φαίνεται πως έχει γεύση!
Βέβαια, το νομισματοκοπείο είναι mint, αλλά mint είναι και η μέντα! Πρόκειται για ομόηχα, αφού το πρώτο προέρχεται από το λατινικό moneta, απ’ όπου κι η δικιά μας μονέδα, ενώ το δεύτερο από το ελληνικό μίνθη (η μέντα είναι αντιδάνειο). Οπότε, μπερδεύτηκε το καημένο το μηχανάκι.
* Διαβάζω άρθρο για τον Νάβη, τον τελευταίο βασιλιά της Σπάρτης. Νάβις λεγόταν στα αρχαία, αλλά εγώ προτίμησα να εξομαλύνω το όνομα. Και καλά έκανα, νομίζω, διότι ο συντάκτης του άρθρου γράφει δυο-τρεις φορές για τη «φήμη του Νάβις» λες κι είναι ξένο όνομα (σαν τον Κέιλορ Νάβας ένα πράμα). Μία φορά υπάρχει κι ένα «του Νάβι», που δεν είναι κακό (αν και εγώ θα έγραφα «του Νάβη»).
Στα αρχαία ήταν «του Νάβιδος» αλλά «του Νάβιος» στη δωρική.
Οπότε καλύτερα «του Νάβη».
* Ο καημένος ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ περνάει δύσκολες στιγμές. Σε σχετικό άρθρο περιγράφει τη δοκιμασία που πέρασε πρόσφατα όταν ανακοίνωσε την απόλυση 11.000 εργαζομένων:
«Ήταν μια από τις πιο δύσκολες κλήσεις που χρειάστηκε να κάνω στα 18 χρόνια λειτουργίας της εταιρείας»
Δεν έπιανε γραμμή και κουράστηκε; Προφανώς μπέρδεψαν το call, που εδώ έχει τη σημασία «απόφαση». Ίσως επειδή στην είδηση γίνεται και αναφορά σε τηλεδιάσκεψη.
* Κι άλλη μια ακλισιά σε άρθρο για το τελευταίο σκάνδαλο:
Ο Π. Πολάκης, αναδεικνύει μια νέα υπόθεση αυθαιρεσίας εκ μέρους της συνεργάτιδας του πρωθυπουργού Θεανώ Καρποδίνη, η οποία είχε διορισθεί με διαδικασίες fast track στη θέση της διοικητού του ΕΟΠΥΥ σε καθεστώς αποκλειστικής απασχόλησης και παράλληλα ήταν και Πρόεδρος της Επιτροπής Ελέγχου του Χρηματιστηρίου.
Πάει να γίνει κανόνας μάλλον, λέει ο φίλος που το στέλνει. Και πάντα η ακλισιά σε θηλυκά ονόματα.
Αν και ίσως υπάρχει εξήγηση. Σκέφτηκε ο άνθρωπος, αν πω «Θεανώς» θα μου πουν οι αρχαιόπληκτοι να βάλω «Θεανούς», οπότε ας το αφήσω έτσι.
* Κι ένα ακόμα από μηχανομετάφραση.
Σε κατάλογο ηλεκτρονικού καταστήματος βλέπουμε να διαφημίζονται Γαλότσες αλλά και… Βουλώνω.
Η εξήγηση; Μάλλον χρησιμοποιήθηκε ο όρος clogs, που είναι πράγματι ένα είδος τσοκαροπαντόφλας, αλλά clog σημαίνει επίσης «βουλώνω».
Βέβαια, αν ο αγγλικός όρος ήταν στον πληθυντικό, clogs, κανονικά έπρεπε να αποδοθεί «Βουλώνει» -όπως στο δάσος της Βουλώνης στο Παρίσι.
* Επειδή κορόιδεψα κάπως τη μηχανομετάφραση σήμερα, να προσθέσω ότι ο Ρογήρος έλεγξε με το μεταφραστήρι του Γκουγκλ το άρθρο του Ευπαλίνου που έγινε Γιουμπιλίνος και πήρε πολύ πιο ευπρόσωπο αποτέλεσμα.
* Και κλείνω με ένα ξεκαρδιστικό λάθος όχι μεταφραστικό και εντελώς ανθρώπινο. Σε άρθρο για τον Μάρκο Βαμβακάρη διαβάζουμε ότι «Ο Μάρκος Βαμβακάρης, ο δημιουργός της «Φραγκοσυριανής», ο άνθρωπος που έγραψε και τραγούδησε τον «Αντώνη τον βαρκάρη», τα «Καβουράκια» και τόσα άλλα τραγούδια…»
Ευτυχώς που δεν ανέφερε άλλα τραγούδια γιατί υπήρχε φόβος να αναφέρει κι άλλα πασίγνωστα τραγούδια του Μάρκου όπως το… «Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι» ή τον «Πασατέμπο»!
Διότι βέβαια ο Μάρκος τραγούδησε μεν αλλά δεν έγραψε τον Αντώνη τον Βαρκάρη του Περιστερη, ενώ σίγουρα δεν έγραψε και, απ’ όσο ξέρω, δεν τραγούδησε, εννοώ σε δίσκο, τα Καβουράκια του Τσιτσάνη.
* Πολλά είπαμε σήμερα, αφήνω καναδυό θέματα για το άλλο Σάββατο. Και προσοχή στη σήραγγα του Γιουμπιλίνου!
12/11/2022
Νίκος Σαραντάκος
https://sarantakos.wordpress.com/
Ο Νίκος Σαραντάκος γεννήθηκε στο Παλαιό Φάληρο το 1959. Σπούδασε χημικός μηχανικός και αγγλική φιλολογία. Έχει εκδώσει δύο συλλογές διηγημάτων και άλλα βιβλία. Δουλεύει μεταφραστής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και μοιράζει το χρόνο του ανάμεσα σε Λουξεμβούργο και Ελλάδα. Ενδιαφέρεται για τη φρασεολογία, την ετυμολογία και τη λεξικογραφία καθώς και για την ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας. Συνεργάζεται με εφημερίδες και περιοδικά. Δημοσιεύει τα κείμενά του, γλωσσικά και άλλα, στο ιστολόγιό του sarantakos.wordpress.com/ και στο sarantakos.com. Σε μια άλλη ενσάρκωση, γράφει στα αγγλικά και στα γαλλικά για το μπριτζ (το παιχνίδι).
Τα βιβλία του:
«Για μια πορεία», διηγήματα (1984, β’ έκδ. 1988) εκδ. Σύγχρονη Εποχή
«Μετά την αποψίλωση», διηγήματα (1987, β’ έκδ. 1989) εκδ. Σύγχρονη Εποχή
«Μότσαρτ-Αλληλογραφία» (1991, β’ έκδ. 2001) εκδ. Ερατώ
«Το αλφαβητάρι των ιδιωματικών εκφράσεων» (1997) εκδ. Δίαυλος
«Γλώσσα μετ’ εμποδίων» (2007) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία» (2009) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Λέξεις που χάνονται» (2011) εκδ. Το Βήμα
«Λόγια του αέρα» (2013) εκδ. εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Οπωροφόρες λέξεις» (2013) εκδ. Κλειδάριθμος
«Η γλώσσα έχει κέφια» (2018) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Μύθοι και πλάνες για την ελληνική γλώσσα» (2019) εκδ. ΕΑΠ
«Το ζορμπαλίκι των ραγιάδων» (2020) εκδ. Του Εικοστού Πρώτου
Έχει κάνει την επιμέλεια στην έκδοση των βιβλίων:
«Συμποσιακά», του Κώστα Βάρναλη,
«Αττικά: 400 χρονογραφήματα (1939-1958) για την Αθήνα και την Αττική», του Κώστα Βάρναλη,
«Τα δεκατρία ντόμινα και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Τι είδα εις την Ρωσσίαν των Σοβιέτ», του Κώστα Βάρναλη,
«Ο μυστηριώδης φίλος και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Γράμματα από το Παρίσι», του Κώστα Βάρναλη,
«Τα μαραμένα μάτια και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Κάπου περνούσε μια φωνή», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Η νοσταλγία του Γιάννη», του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη,
«Famous Bridge Records», του David Bird,
«Bridge Hands to Make You Laugh…and Cry», του David Bird.
