Του Παλμέτη ο Ταύκος | του Νίκου Λουκαδάκη
Ούτε 20 χρονών δεν ήταν ο Παλμέτης (Ιωάννης Παντερής 1795-1835), όταν βγήκε χαΐνης στα βουνά, μαζί με τους Βασίλη Σμπώκο, Σταύρο Ξετρύπη, Βασίλη-Αναγνώστη Σκουλά, Σταύρο Νιώτη και άλλους. Από το Καμαράκι Μαλεβιζίου ήταν η καταγωγή του, θεριό στην όψη και στην ψυχή, φόβος και τρόμος των γενίτσαρων της περιοχής, έκανε τα πάντα για να δει το νησί λευτερωμένο.
Την άνοιξη του 1822, πρώτος-πρώτος έτρεξε και μπήκε στη φωτιά της επανάστασης των επαρχιών Μυλοποτάμου και Μαλεβιζίου. Έπειτα από λίγες εβδομάδες, μαζί με όλους τους επαναστατημένους, ανάγκασε τους Τούρκους της περιοχής να εγκαταλείψουν και να καταφύγουν στο Ηράκλειο. Πήρε μέρος σε πολλές, σημαντικές μάχες, κυρίως μαζί με Μυλοποταμίτες και διακρίθηκε για την τόλμη του και τη λιονταρίσια ορμή του.
Παρά τον σκληρό και αδιάκοπο αγώνα των εξεγερμένων, η επανάσταση σβήνει οριστικά την άνοιξε του 1824, με την επέμβαση του Τουρκοαιγυπτιακού στρατού. Ο Παλμέτης όμως δεν σταματά ποτέ να πολεμά τους Τούρκους, απ’ όπου μπορεί. Το 1826 μαζί με τους Σιθούρη, Ξετρύπη, Νιώτη και την αδερφή του Αγάπη, συγκροτούν σώμα χαΐνηδων, το οποίο δρούσε στην περιοχή του Στρούμπουλα, απ’ όπου περνούσε ο μοναδικός δρόμος που συνέδεε το Ηράκλειο με το Ρέθυμνο.
Το κρησφύγετο τους ήταν στο περίφημο Χαϊνόσπηλιο, ένα λαβυρινθώδες σπήλαιο που βρίσκεται στη θέση «Συκιά», 200 μέτρα έξω από το χωριό Καμαράκι. Το μακρόστενο αυτό σπήλαιο με τον πανέμορφο διάκοσμο ήταν ιδανικό για την απόκρυψη των χαΐνηδων, μάλιστα λέγεται ότι αργότερα λειτούργησε ως καταφύγιο των κατοίκων της περιοχής. Από εκεί λοιπόν ο Παλμέτης παρενοχλούσε και θανάτωνε τους διερχόμενους Τούρκους, στήνοντας καρτέρι κυρίως στη θέση «Βαθιά Καλντερίμια» στον Στρούμπουλα.
Η λαϊκη παράδοση μας λέει για τα καρτέρια του Παλμέτη, τις λεγόμενες «μπροσκάδες»: Η περίφημη Αγάπη Νιώτη, με την οποία ο Παλμέτης συνδεόταν με μια βαθιά φιλία, παρατηρούσε από ψηλά το πέρασμα και όταν έβλεπε Τούρκους χτυπούσε συνθηματικά ένα λέρι. Ο Παλμέτης έστηνε την ενέδρα κι αφού εμφανιζόταν οπλισμένος μπροστά τους, τους οδηγούσε στον κοντινό ταύκο (βάραθρο στο βουνό), όπου τους σκότωνε και τους πετούσε μέσα. Ο ταύκος αυτός από τότε ονομάστηκε του «Παλμέτη ο Ταύκος».
Μια φορά μάλιστα έπιασε τρεις Τούρκους κι αφού τους οδήγησε στον ταύκο, τους είπε να πηδήξουν απ’ τη μια μεριά στην άλλη του θεόρατου χάσματος για να σωθούνε. Έτσι οι αιχμάλωτοι πήδηξαν κι ένας μόνο απ’ αυτούς κατάφερες να πιαστεί από μια τραμιθιά (μεγάλος θάμνος), μα ο Παλμέτης πήγε, του έκοψε με μια σπαθιά το χέρι και κατέληξε κι αυτός στον πάτο του Ταύκου που έχει βάθος πάνω από 20 μέτρα.
Το τέλος του Καπετάν Παλμέτη γνωστό, όταν το 1835 περπατώντας άοπλος στο Ηράκλειο, Τούρκοι τον τραυμάτισαν θανάσιμα, το όνομά του όμως εκτός από το πάνθεον των ηρώων, παραμένει κι εκεί, σε μια πλαγιά στα 498 μέτρα υψόμετρο, στο Οροπέδιο του Στρούμπουλα, στου Παλμέτη τον Ταύκο.
Λουκαδάκης Νίκος
«Ο Δαφνιανός»
Ο Νίκος Λουκαδάκης γεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης το 1973. Μεγάλωσε σε μια εποχή και σε ένα περιβάλλον που του επέτρεψε να αγαπήσει τα βιβλία, τη γνώση και το απαύγασμα της ανθρώπινης τέχνης, την ποίηση. Εργάζεται σε μεγάλη βιομηχανία της Κρήτης και είναι παντρεμένος με δύο παιδιά. Αρθρογραφεί σε εβδομαδιαία βάση στην τοπική εφημερίδα της Κρήτης «Αντίλαλος», για την λαογραφία, τη γλώσσα και την ιστορία μας.
