Η αυτοεθνογραφία γραφή στο μεταίχμιο λογοτεχνίας κι ανθρωπολογίας | του Χρήστου Δημούλα
Αυτοεθνογραφία είναι ένα αυτοβιογραφικό είδος έρευνας που άρχισε να χρησιμοποιείται ως μιά μορφή θεραπευτικής παρέμβασης. Παράλληλα αποτελεί μια νέα μορφή ερευνητικής γραφής που αποβλέπει στην έρευνα των προσωπικών εμπειριών και του αναστοχασμού του ατόμου ώστε να συνδεθούν με τα στοιχεία που συγκροτούνε το προσωπικό, κοινωνικοπολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο στο οποίο αυτό το άτομο ζεί.
Είναι μέθοδος και μορφή γραφής που συνδυάζει εθνολογία, λογοτεχνία κι ανθρωπολογία.
Εισάγει μυθοπλασία και φαντασία στην πρακτική των κοινωνικών επιστημών. Επιδιώκει την επαναπροσέγγιση της προσωπικής γραφής στον κοινωνικό της χώρο.
Συνάμα, δοκιμάζει τα όρια της αλήθειας με την φαντασία. Ουσιαστικά μιλάμε για ένα νέο παράδειγμα επιστημονικής εργασίας το οποίο αν και στηρίζεται σ’ άλλα εθνογραφικά, λογοτεχνικά και φιλολογικά πρότυπα, αποτελεί πρόκληση για τις καθιερωμένες μορφές γραφής κι έρευνας. Χρησιμοποιείται ήδη στην ψυχολογία και στη κοινωνική εργασία.
ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΑΥΤΟΕΘΝΟΓΡΑΦΙΑΣ.
Τα χαρακτηριστικά της είναι:
1) Καταγραφή προσωπικών εμπειριών κι ιστοριών ζωής με σκοπό την άρθρωση μιάς κριτικής φωνής έναντι των ιδεών, πρακτικών κι όψεων της πολιτισμικής ζωής.
2) Ενδελεχής μελέτη των σχέσεων του ερευνητή με άλλα πρόσωπα.
3) Χρήση του αναστοχασμού ως θεμέλιο ερευνητικής γραφής αλλά κι εξέτασης των σχέσεων του προσώπου με τον πολιτισμό και τις κοινωνικόπολιτικές ομάδες.
4) Μεθοδική καθοδήγηση της προσωπικής ζωής.
5) Συνδυασμός των λογοτεχνικών, μεθοδολογικών και δημιουργικών στοιχείων με προσωπικές και συναισθηματικές παραμέτρους.
6) Προώθηση κοινωνικής δικαιοσύνης κι ευημερίας.
Οι ιστορίες κι αφηγηματικοί απολογισμοί που γράφουν οι αυτοεθνογράφοι είναι εργαλεία κατανόησης των διαδικασιών με τις οποίες τ ‘άτομα αναλύουν κι ερμηνεύουν σύνθετες προσωπικές, κοινωνικές και πολιτισμικές εμπειρίες. Καταρχήν οι άνθρωποι αφηγούνται ιστορίες για να ζήσουν. Μοιράζονται γράφοντας τις προσωπικές τους ιστορίες και τους αφηγηματικούς τους απολογισμούς.
Στηρίζονται σε διάχυτα πολιτισμικά πρότυπα που αναδύονται μέσω κοινωνικής ζωής και κοινωνικοποίησης.
Οι ιστορίες είναι οδηγός ζωής και διαμόρφωσης των στόχων της, δίνοντας κατεύθυνση στην ανθρώπινη δράση.
ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ, ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΚΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΕΘΝΟΓΡΑΦΙΑΣ.
Toν όρο αυτοεθνογραφία πρωτοχρησιμοποίησε ο Αμερικάνος ανθρωπολόγος Karl Heider το 1975 σε μελέτη του για τους αφηγηματικούς απολογισμούς και τις ιστορίες των μαθητών για το πως κατανοούν τον κόσμο και τον πολιτισμό τους. Η αυτοεθνογραφία συγκροτήθηκε με τη συνειδητοποίηση της αυτοβιογραφικής διάστασης της εθνογραφίας. Παρατηρείται λοιπόν ότι η αυτοεθνογραφία συνδυάζει:
Την εθνογραφία που μελετά τη προσωπική ζωή και τον πολιτισμό, με την αυτοβιογραφία που στηρίζεται σε προσωπικές αφηγήσεις κι ιστορίες ζωής.
Κι εκεί ακριβώς έρχονται οι ψυχοθεραπευτές κι ερευνούν την αφήγηση ως εργαλείο ψυχοθεραπείας.
Αυτή η έρευνα δημιούργησε νέες πρακτικές που περιέχουν αφήγηση παραμυθιών,
ιστοριών φαντασίας, ποιημάτων, θεατρικών κειμένων, αναμνήσεων, πολιτισμικής κριτικής και συζητήσεων. Αυτές οι πρακτικές οδήγησαν σε τύπους και μορφές αυτοεθνογραφίας, σε
θεωρητικές προσεγγίσεις της ,σε κλινικές εφαρμογές έναντι τραυματικών εμπειριών, σε λογοτεχνική εργαλειοποίηση, σε λογοθεραπευτική πρακτική.
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΓΡΑΦΗΣ ΣΤΗΝ ΑΥΤΟΕΘΝΟΓΡΑΦΙΑ.
Η εφαρμογή της αυτοεθνογραφίας ωθεί τους ειδικούς ερευνητές να παρατηρούνε τα κοινωνικά φαινόμενα, ν’ αναλύουν πολιτισμικά δημιουργήματα, όπως φωτογραφίες αλλά και κείμενα, έργα τέχνης. Η θεραπευτική διάσταση της αφήγησης και της συγγραφής ιστοριών αφορά τους συμμετέχοντες συγγραφείς και τους αναγνώστες-ακροατές.
Συμμετέχοντες, αναγνώστες κι αυτοεθνογράφοι συνεργάζονται στενά υπέρ αντιμετώπισης προβλημάτων πόνου, επιβλαβών διακρίσεων, απομόνωσης.
Στόχος, η κοινωνική και πολιτισμική αλλαγή.\
Χρήστος Δημούλας
Ο Χρήστος Δημούλας γεννήθηκε το 1977. Σπούδασε Δημοσιογραφία, Πολιτικές Επιστήμες, Ιστορία, Κολάζ, Δραματοθεραπεία, Παιδοψυχολογία, Ειδική Αγωγή κι Εκπαίδευση Α.Μ.Ε.Α.. Διδάχτηκε Θεατρικό Παιχνίδι, Θεραπεία μέσω της Ποίησης κι όλων των ειδών γραπτού λόγου.
Εργάζεται ως Δραματοθεραπευτής κι υπεύθυνος, συνεδριών, μαθημάτων κι εργαστηρίων θεραπευτικής γραφής.
Ενδιαφέροντα του: Λογοτεχνία, Εικαστικά, Θέατρο, Φωτογραφία, Γυμναστική, Ακτιβισμός, Ταξίδια, Κολάζ.
Συνιδρυτής του Συλλόγου Εργατικής και Λαϊκής Επιμόρφωσης «Δημήτρης Γληνός».
Εμπνευστής-συνιδρυτής του εργαστηρίου φωτογραφίας «ΦωτοΠρολετάριοι».
Συνιδρυτής της κοινωνικής-λογοτεχνικής ομάδας «Απόδραση στον Λόγο και την Τέχνη».
Μέλος της «Συντροφιάς των Ονειροπόλων» του Θεάτρου Άλφα.
Έχει εκδώσει τρία λογοτεχνικά βιβλία. Συμμετείχε σε δύο ανθολογίες και δημιούργησε την Ανθολογία Σύγχρονης Ελληνικής Αντιπολεμικής Ποίησης. Έκανε ως τώρα πέντε ατομικές εκθέσεις και συμμετείχε σε πέντε ομαδικές με κολάζ του.
Διατηρεί την στήλη συνεντεύξεων: «Συνέντευξη με τον Χρήστο» στο ηλεκτρονικό περιοδικό «Κoukidaki».
