Βαρναλικά μεζεδάκια | του Νίκου Σαραντάκου
Γιατί βαρναλικά; Όχι επειδή έχουμε υλικό σχετικό με τον ποιητή, αλλά για να ενημερώσω ότι σήμερα και μεθαύριο συμμετέχω σε δύο εκδηλώσεις σχετικές με τον Κώστα Βάρναλη, που φέτος, μην το ξεχνάμε, συμπληρώνονται 50 χρόνια από τον θάνατό του και 140 χρόνια από τη γέννησή του. Επίσης, τα ονόμασα έτσι για να χαρεί ο φίλος μας ο ΓΤ, που λατρεύει τον Βάρναλη.
Η πρώτη από τις δύο εκδηλώσεις γίνεται σήμερα στις 7 μ.μ. στον Άλιμο, που εγώ τον λέω Καλαμάκι, στην οδό Παλαμηδίου 12-16. Είμαι προσκαλεσμένος της δημοτικής παράταξης ΣΤΑΣΗ ΣΤΟ ΚΑΛΑΜΑΚΙ και θα μιλήσω για τον Βάρναλη μέσα από τα χρονογραφήματά του.
Μεθαύριο Δευτέρα, στις 18.30 συμμετέχω στο πάνελ εκδήλωσης για τον Βάρναλη, που γίνεται στο Χαλάνδρι, στην αίθουσα εκδηλώσεων του Δήμου Χαλανδρίου, Στρατάρχου Παπάγου Αλεξάνδρου 7, δεύτερος όροφος.
Και μετά τα διαφημιστικά, ξεκινάω με μια προστακτική που δεν καλοστέκει.
Η οθονιά είναι από το ηλεβιβλιοπωλείο των εκδόσεων Πατάκη, και το πρόγραμμα μάς καλεί, σε άπταιστο ενικό διότι ως γνωστόν είναι κολλητοί μας, παίζαμε μαζί καρπαζιές, έχουμε φάει ψωμί κι αλάτι μαζί, μας καλεί λέω να γράψουμε το σχόλιό μας.
Και λέει: Εισήγαγε το σχόλιό σου.
Ίσως είναι «λιγότερο λάθος» από το Εισάγετε το σχόλιό σας, διότι εδώ το μόνο λάθος είναι η «αύξηση», δηλ. είναι σαν να έγραφε «Επέστρεψέ το», αν και βέβαια φορέας του τόνου είναι το έ κανονικά.
Έχω πάντως απορία, γιατί στην ευχή δεν λένε «Γράψτε το σχόλιό σας» ή έστω «Γράψε το σχόλιό σου»; Νομίζουν ότι αν δούμε «γράψε» θα πάρουμε στυλό ή μαρκαδόρο και θ’ αρχίσουμε να γράφουμε στην οθόνη του λάπτοπ;
* Μου στέλνει φίλος μια είδηση για «φωτιά σε σπίτι του Παγκρατίου» και σχολιάζει: «Ευπρεπίστηκε και το Παγκράτι σε… Παγκράτιο».
Νομίζω ότι, εδώ και καιρό λένε «Παγκρατίου» και «Καλαμακίου» παρόλο που διατηρείται η ονομαστική Παγκράτι και Καλαμάκι. Προηγήθηκαν αυτά και ύστερα ήρθαν τα «βαριδίου» κτλ. που τα είχαμε δει σε πρόσφατο άρθρο.Πρέπει να έπαιξαν ρόλο κάποιες θεσμικές χρήσεις (λεωφόρος Καλαμακίου, γραμμή Παγκρατίου-Κυψέλης).
* Πρόσεξα τον εξής τίτλο είδησης
Λουκάνικα στα πόδια του Οικονομόπουλου «έστρωσε» γνωστή Τρικαλινή
Περιττά εισαγωγικά, ίσως, αν και θα ήταν τουκανισμός να εστιαστούμε στα εισαγωγικά.
Διότι, πού βαδίζομεν κύριοι; Κάποτε έστρωναν χαλιά και λουλούδια στα πόδια των ειδώλων. Τώρα λουκάνικα; Κελ ντεκαντάνς!
Και τι θα γίνει με τα σκυλιά, που θα βρεθούν ξαφνικά λυτά;
* Παρατονισμός στο msn.com. Σε είδηση για τις ελεγχόμενες κατολισθήσεις στον Ισθμό, ο τίτλος είναι
Εικόνες από τις ελεγχόμενες τεχνητές κατολισθήσεις στα πράνη
Και ο υπότιτλος
Καθαρίζουν τα πράνη από τα σαθρά τους πετρώματα για την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας
Τα πράνη όπως τα κράνη; Αλλά δεν είναι το πράνο, του πράνους, είναι το πρανές του πρανούς, τα πρανή.
Στο βίντεο που συνοδεύει την είδηση, το λέει σωστά, «πρανή». Αλλά βλεπετε το σουπεράκι είναι στα κεφαλαία, κι έτσι το ΠΡΑΝΗ δεν ήξεραν πού τονίζεται.
* Σε άρθρο για τα παλιά μαγαζιά που επιμένουν, διαβάζω:
Γράφουμε με ενθουσιασμό πόσο ωραίο είναι να μην χάνονται ταπαλιά μαγαζιά,υπάρχει κι ένας υποβόσκον ρομαντισμός όταν σου λένε οι νεότεροι πώς τώρα τρέχουν την ταβέρνα του παππού τους, πώς εδώ η γιαγιά τους ζύμωνε πίτες, πώς κάποτε αυτό ήταν το σπίτι των προπαππούδων
Πέρα από το ορθογραφικό στο «ένας υποβόσκον», προσέξτε και τα «πώς» που θα μπορούσαν όλα να είναι «πως». Ειδικά το τρίτο από αυτά με παραξενεύει τονούμενο.
* Και συνεχίζω με μουστάκια, όπως λέμε την αθέλητη αλλαγή φύλου σε ιστορικά πρόσωπα.
Μουστάκια λοιπόν έβαλε η Μηχανή του Χρόνου στην ποιήτρια Γκέρτρουντ Στάιν, που συχνά την αναφέρουμε με το μικρό της όνομα εξελληνισμένο. Γερτρούδη Στάιν.
Το σχετικό άρθρο μάς λέει ότι η ονομασία «Χαμένη γενιά» αποδίοδεται «στον ποιητή Γκερτρουντ Στάιν, αλλά έγινε περισσότερο γνωστή από τον συγγραφέα Έρνεστ Χέμινγουεϊ.»
Και δεν είναι και κανένας άγνωστος ο Γκέρτρουντ!
* Γράφει φίλος:
Η συναλλαγή σας έχει ήδη επεξεργαστεί.
Αυτο με ενημέρωσε πριν από λίγο η ΑΑΔΕ. Είναι και αυτή η κατηγορία ρημάτων που αρνιέται να σχηματίσει τύπο παθητικής διάθεσης. Πόσο θα αντιστέκεται άραγε;
Ειδικά το «επεξεργάζομαι» δύσκολα θα αντέξει…
* Σε ένα ενδιαφέρον άρθρο για τους μαύρους στο Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ στον 2ο Πόλεμο γίνεται βέβαια λόγος για τις φυλετικές διακρίσεις που υφίσταντο οι μαύροι τότε, αλλά υπάρχει ένας παραπλανητικός μεσότιτλος, Έμφυλες διακρίσεις.
Αλλά βέβαια δεν είναι το ίδιο, οι έμφυλες διακρίσεις αναφέρονται στο φύλο.
* Καιρό είχαμε να δούμε πρωτοσέλιδο της Εστίας, οπότε η ΟΠΠΕ (Ομάδα Παρακολούθησης Πρωτοσέλιδων Εστίας) έσπευσε να συνεισφέρει τον οβολό της.
To άρθρο αναφέρεται στις προεδρικές εκλογές στη Σλοβακία. Ή μήπως στη Σλοβενία;
Η Σλοβακία προηγήθηκε από τον τίτλο, 1-0. Ωστόσο, στην πρώτη παράγραφο η Σλοβενία ισοφάρισε και έφτασε στην ανατροπή με δύο κολλητά γκολ: «…μια προεδρική εκλογή στη Σλοβενία; Όταν Πρόεδρος της Σλοβενίας…» κάνοντας το 1-2.
Στη δεύτερη παράγραφο όμως η Σλοβακία ισορρόπησε το παιχνίδι, ισοφάρισε, έκανε κόντρα ανατροπή με 3-2 και τελικά επικράτησε με 5-2 ύστερα από ένα συναρπαστικό ματς γεμάτο φάσεις.
(Στη Σλοβακία έγιναν οι εκλογές, άσχετο αν ο Πελεγκρίνι, που εξελέξη Πρόεδρος, έχει ιταλικό όνομα. Επειδή μου κινήθηκε η περιέργεια και το κοίταξα, ο Πρόεδρος είχε Ιταλό προπάππο, ο οποίος είχε πάει να δουλέψει στους σιδηροδρόμους επί Αυστροουγγαρίας κάπου στη μετέπειτα Τσεχοσλοβακία και παντρεύτηκε και έμεινε εκεί).
* Με ταγκάρει φίλος:
«Αρμόδιος που με ενσυναίσθηση θα ενσκήψει στο θέμα αυτό…» Ακούς, @nikosarantakos; Το είπε η κ. Μάνδρου προ ολίγου στο κεντρικό δελτίο του Σκάι.
Ακηκοώς (άλα τις!) μεταφέρω -αυτά έγιναν την Τετάρτη που μας πέρασε.
* Κι ένα μεζεδάκι βαθείας κατάψυξης, αφού μετράει 20 και πάνω χρόνια. Το στέλνει ο φίλος μας ο Θόδωρος Πέππας, που ερευνά την ιατρική ορολογία.
Γράφει:
Μέρες του 2011….Τα εισαγωγικά περιττά, κανονικός ήταν ο συναγερμός αλλά και ορθογραφικά….εκτός αν ο «υιός του Δυτικού Νείλου» είναι το αντίθετο της «Κόρης του Ανατολικού Αμαζονίου»!
Παρένθετη εγκυκλοπαιδικη (και πιθανότατα άχρηστη) εγκυκλοπαιδικη ψηφιδα: το «Δυτικου Νείλου», όπου πρωτοεντοπίσθηκε ο ιος , δεν εχει σχέση με τον ποταμο. Ειναι περιοχή στην Βόρεια Ουγκαντα , επαρχια , West Nile sub-region, ή West Nile Province ή West Nile District…
Αυτό το τελευταίο ομολογώ πως δεν το ήξερα!
*Πριν από λίγες μέρες κυκλοφόρησε η είδηση του θανάτου (σε ηλικία 94 ετών) του μεγάλου νομπελίστα φυσικού Πίτερ Χιγκς. Ανάμεσα σε άλλα διαβάζουμε πως ήταν «Μέλος της Βασιλικής Εταιρείας και επίτιμος σύντροφος, ο Χιγκς πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της επαγγελματικής του ζωής στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου»
«Μέλος της Βασιλικής Εταιρείας και τιμητικός σύντροφος, ο Χιγκς πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της επαγγελματικής του ζωής στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου»
Όλα αυτά πρέπει να αποτελούν λάθος απόδοση του αγγλικού: « A member of the Royal Society and a Companion of Honour, Higgs spent the bulk of his professional life at Edinburgh University»
Στην «Καθημερινή» (και αλλού) το πρόβλημα μάλλον αποφεύγεται … διά της αποσιωπήσεως:
«Μέλος της Βασιλικής Εταιρείας, ο Χιγκς πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας του στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου»
Πώς θα πούμε ελληνικά τον… σύντροφο Χιγκς, αν δεν θέλουμε να αποσιωπήσουμε τη διάκρισή του;
Θα έλεγα κάτι σαν «Μέλος του Τάγματος της Τιμής», αλλά ακούω και άλλες ιδέες;
* Ένα πολύ αστείο στιγμιότυπο από παιχνίδι γνώσεων, που το στέλνει ο φίλος μας ο Στάζιμπο. Το ερώτημα ήταν για τίτλους ελληνικών σίριαλ. Η παίκτρια έκανε αρχικά λάθος στο όνομα Γιούγκερμαν, το είπε Γιούγκελμαν,
αλλά μετά, που είχε απλώς να διαβάσει τον συμπληρωμένο τίτλο «Εν Αθήναις» τον διάβασε, δυο φορές «Εν Αθηναΐς».
Και δίκιο έχει, διότι Αθηναΐς λεγόταν το μαγαζί, όχι Αθήναις!
* Διαβάζω άρθρο για τα υβρίδια λύκων-σκύλων, που απειλούν με εξαφάνιση τους λύκους της Ευρώπης. Το θέμα έχει βέβαια ενδιαφέρον, αλλά σήμερα σχολιάζουμε γλωσσικά, οπότε θα αναφέρω ένα μεταφραστικό:
«Ορισμένοι ειδικοί, όπως η Φραντσέσκα Μαρούκο, επιστημονική συντονίστρια για το Life WolfAlps EU, υιοθετούν πιο σκληρή γραμμή: «Θα θέλαμε να πυροβολήσουμε όλα τα υβρίδια το συντομότερο δυνατό» λέει.
Προφανώς «we’d like to shoot» πρέπει να είπε, με την έννοια του «σκοτώνω» που έχει η λέξη στα Αγγλικά. Στα ελληνικά όμως, πυροβολώ δεν σημαίνει ντε και καλά σκοτώνω, έτσι δεν είναι;
* Κι άλλο ένα λαθάκι σε υποτίτλους -δεν μου είπαν από ποια ταινία ή σειρά είναι.
«Αν έχουμε το θάρρος να είμαστε ειλικρινής…»
Όχι όμως, ειλικρινείς θα γράψουμε. Αλλιώς, «αν έχω το θάρρος να είμαι ειλικρινής…»
(Εδώ που τα λέμε, έτσι κι αλλιώς δεν μου πολυαρέσει η μετάφραση).
* Ποιο είναι το θηλυκό του «λάβρος»;
Λάβρος κατά της εισαγγελέως του Αρείου Πάγου, Γεωργίας Αδειλίνη, μετά και τις χθεσινές αναφορές της στους Δελφούς που προκάλεσαν αντιδράσεις συγγενών των θυμάτων των Τεμπών, ήταν σήμερα η Μαρία Καρυστιανού.
Το ΛΚΝ, πάντως, λέει «λάβρα» ή «λάβρη». Λάβρα μόνο ο Μπαμπινιώτης. Ο συντάκτης θέλησε να αποφύγει, υποθέτω, το «λάβρα» λόγω της ομοηχίας, αλλά υπάρχει κι άλλο μονοπάτι.
* Σε αθλητικό ιστότοπο διαβάζω για το προχτεσινό ματς του Ολυμπιακού:
Αν λοιπόν προκριθεί σε μία εβδομάδα δεν θα έχει σημασία ούτε το πέναλτι του Παναγιώτη Ρέτσος που άλλαξε την ιστορία της χθεσινής βραδιάς. Ούτε οι αλλαγές που δεν έγιναν εκεί μετά το 60’. Ούτε ο τρόπος που η Φερέρ ξαναμπήκε στο κόλπο στο τελευταίο ημίωρο. Ναι, δεν θα είναι απλό. Ποιος ακριβώς θα μπορούσε να περιμένει ότι αυτό το αντάμωμα με τη Φερέρ….
Η ακλισιά του Ρέτσου μάλλον είναι αβλεψία, ενώ η Φερέρ (αντί για Φενέρ, βέβαια) ίσως από περίεργο συνειρμό με έναν παλιό προπονητή της ΑΕΚ, τον Ισπανό Λορέντσο Σέρα Φερέρ. Ή με τα σοκολατάκια Φερέρο Ροσέρ, ποιος ξέρει.
* Κι ένα μαργαριτάρι που δείχνει την α(χ)ριστεία των κυβερνώντων.
Η κ. Κεραμέως είπε στο Σκάι, ότι στις ευρωεκλογές δικαιούνται να ψηφίσουν αυτοί που έχουν κλείσει τα 17 από 1/1/2024! Σημειώνεται ότι είναι η αρμόδια υπουργός (και πρώην παιδείας και οΘντκ νομικός).
Οι δημοσιογράφοι του Σκάι, έκπληκτοι, τη ρωτάνε να επιβεβαιώσει, αν πρέπει ένας νέος να έχει κλείσει τα 17 για να ψηφίσει, εκείνη τα ψιλοχάνει, αλλά επιμένει σε αυτό που είπε.
Ενώ στην πραγματικότητα δικαιούνται να ψηφίσουν όσοι γεννήθηκαν το 2007 (από 1.1 έως και 31.12.2007), είτε είναι κλεισμένα είτε όχι τα 17 (και οι δεκαεξαμισάρηδες που λέγαμε όταν ψηφίστηκε).
Εδώ, στο 7.02:
* Και κλείνω με κάτι πολύ αστείο από τον ιστότοπο της Ακαδημίας Αθηνών.
Στο Ψηφιακό αποθετήριο της Ακαδημίας, στην καταχώρ*ση για το έργο «Βίος Αισώπου του Φρυγίου», στην έκδοση που είχε κάνει τον 17ο αιώνα ο Νικόλαος Γλυκύς, αναφέρεται συγγραφέας ο… Φρυγίου.
Σου λέει ο άλλος, ποιανού είναι το βιβλίο; Αφού το γράφει: Βίος Αισώπου, του Φρυγίου. Και μη μου πείτε ότι ο Φρυγίου ήταν Κύπριος κλασικός φιλόλογος.
Μέχρι να εκδοθούν όλα τα έργα του χαλκέντερου Φρυγίου, καλό Σαββατοκύριακο!
13/4/2024
Νίκος Σαραντάκος
https://sarantakos.wordpress.com/
Ο Νίκος Σαραντάκος γεννήθηκε στο Παλαιό Φάληρο το 1959. Σπούδασε χημικός μηχανικός και αγγλική φιλολογία. Έχει εκδώσει δύο συλλογές διηγημάτων και άλλα βιβλία. Δουλεύει μεταφραστής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και μοιράζει το χρόνο του ανάμεσα σε Λουξεμβούργο και Ελλάδα. Ενδιαφέρεται για τη φρασεολογία, την ετυμολογία και τη λεξικογραφία καθώς και για την ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας. Συνεργάζεται με εφημερίδες και περιοδικά. Δημοσιεύει τα κείμενά του, γλωσσικά και άλλα, στο ιστολόγιό του sarantakos.wordpress.com/ και στο sarantakos.com. Σε μια άλλη ενσάρκωση, γράφει στα αγγλικά και στα γαλλικά για το μπριτζ (το παιχνίδι).
Τα βιβλία του:
«Για μια πορεία», διηγήματα (1984, β’ έκδ. 1988) εκδ. Σύγχρονη Εποχή
«Μετά την αποψίλωση», διηγήματα (1987, β’ έκδ. 1989) εκδ. Σύγχρονη Εποχή
«Μότσαρτ-Αλληλογραφία» (1991, β’ έκδ. 2001) εκδ. Ερατώ
«Το αλφαβητάρι των ιδιωματικών εκφράσεων» (1997) εκδ. Δίαυλος
«Γλώσσα μετ’ εμποδίων» (2007) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία» (2009) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Λέξεις που χάνονται» (2011) εκδ. Το Βήμα
«Λόγια του αέρα» (2013) εκδ. εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Οπωροφόρες λέξεις» (2013) εκδ. Κλειδάριθμος
«Η γλώσσα έχει κέφια» (2018) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Μύθοι και πλάνες για την ελληνική γλώσσα» (2019) εκδ. ΕΑΠ
«Το ζορμπαλίκι των ραγιάδων» (2020) εκδ. Του Εικοστού Πρώτου
Έχει κάνει την επιμέλεια στην έκδοση των βιβλίων:
«Συμποσιακά», του Κώστα Βάρναλη,
«Αττικά: 400 χρονογραφήματα (1939-1958) για την Αθήνα και την Αττική», του Κώστα Βάρναλη,
«Τα δεκατρία ντόμινα και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Τι είδα εις την Ρωσσίαν των Σοβιέτ», του Κώστα Βάρναλη,
«Ο μυστηριώδης φίλος και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Γράμματα από το Παρίσι», του Κώστα Βάρναλη,
«Τα μαραμένα μάτια και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Κάπου περνούσε μια φωνή», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Η νοσταλγία του Γιάννη», του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη,
«Famous Bridge Records», του David Bird,
«Bridge Hands to Make You Laugh…and Cry», του David Bird.
