Εφαρμογές και χρήσεις του θεραπευτικού ημερολογίου | του Χρήστου Δημούλα
Οι μέθοδοι ημερολογίου επιτρέπουν συστηματική καταγραφή εμπειριών καθημερινής ζωής, εξέταση ποικίλων όψεων και λειτουργιών του ατόμου. Φυσιολογικές, βιολογικές, ψυχοκοινωνικές, νοητικές. Υπάρχει λοιπόν καταγραφή εμπειριών εν τω γίγνεσθαι κι όχι σε κλίμα εργαστηρίου, γεγονός θετικότατο. Μέχρι και τ’ αδόμητα ημερολόγια παρέχουνε οδηγίες και καθοδήγηση στο πλαίσιο προγραμμάτων θεραπευτικής παρέμβασης κι εκπαιδευτικών διαδικασιών. Έχουμε λοιπόν καταγραφή, χρήση κι ενσωμάτωση ημερολογίου σ’ ερευνητική ή θεραπευτική πρακτική υπέρ της βελτίωσης των θεραπευομένων.
Αυτές οι οδηγίες εστιάζονται στα εξής:
1.Τι αξίζει να καταγραφεί στο ημερολόγιο;
2. Προσδιορισμός του μέσου καταγραφής(βίντεο,,ήχος, φωτογραφία, συνδυασμός).
3. Χρονικός ορίζοντας καταγραφής, μέρες ως μήνες κ.λ.π… Η συχνότητα
συγγραφής (καθημερινά, ανά εβδομάδα, μήνα κλπ).
Οι μεθόδοι ημερολογίου χρησιμοποιούνται στο πλαίσιο θεραπευτικών παρεμβάσεων
σε ασθενείς με διαταραχές. Η χρήση τους σε ψυχοσωματικούς ασθενείς
επικεντρώνεται στο προσδιορισμό των ψυχοσωματικών σχέσεων. Πως συνδέονται οι
ψυχολογικοί παράγοντες, τα σωματικά συμπτώματα. Εκτός απ’ την ακριβή καταγραφή
συμπτωμάτων, το ημερολόγιο συμβάλλει στην ανάπτυξη δυνάμεων αντιμετώπισης τους.
Επαναξιολογούνται ανησυχίες, τρόποι αντιμετώπισης δυσκολιών, η ελπίδα για το
μέλλον επαναδραστηριοποιείται. Γι’ αυτό εξάλλου το ημερολόγιο συγκαταλέγεται στις
μεθόδους προώθησης της ελπίδας ενώ οι μελλοντικές του προοπτικές αξιολογούνται ως
πολύ θετικές.
ΒΑΣΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΥ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΥ
Τα ημερολόγια διαφοροποιούνται βάσει σκοπού, είδους, μεθοδολογίας, καταγραφής.
Ορισμένες μορφές ημερολογίων χρησιμοποιούνται πολλαπλά. Όπως:
1.Αφηγηματικό ημερολόγιο: Κύρια χαρακτηριστικά του:
Καταγραφή γεγονότων, διήγηση ιστοριών, έκφραση απόψεων, συναισθημάτων.
2. Ημερολόγιο ονείρων: Εστιάζει στην καταγραφή ονείρων, σκέψεων, συνασθημάτων που απορρέουν μέσω αυτών. Στόχος η κατανόηση που ερμηνεύεται βάσει των δραστηριοτήτων και των
αναγκών της καθημερινής δραστήριας ζωής. Τα ημερολόγια ονείρων χρησιμεύουν για ερευνητικούς σκοπούς της ιατρικής, των νευροεπιστημών και νευροφυσιολογικών διεργασιών.
3. Ημερολόγιο αναστοχασμού: Εδώ έχουμε βοήθεια στην αποσαφήνιση των σκέψεων. Καταγραφή κι ανάλυση εμπειριών. Επίτευξη αυτογνωσίας.
4. Δημιουργικό-καλλιτεχνικό ημερολόγιο. Χρησιμοποιούνται ως μορφή καταγραφής οι διάφορες μορφές, τεχνικές και μεθόδους τέχνης κι έκφρασης.
Το άτομο καταγράφει εμπειρίες, συναισθήματα, ιδέες κάνοντας σχέδια, ζωγραφίζοντας, στιχουργώντας, τοποθετώντας φωτογραφίες στη συγγραφή. Τα καλλιτεχνικά εκφραστικά μέσα στην θεραπευτική πρακτική είναι συνήθως η μουσική, η φωτογραφία, η ποίηση, το σχέδιο κι άλλα που μας εξασφαλίζουν ευκρινέστερη έκφραση. Ας τα δούμε καλύτερα.
i) H φωτογραφία. Η συλλογή, η ιδιαίτερη οργάνωση-αρχειοθέτησή τους, αναδεικνύει νέα νοήματα και θέματα.
ii) H ποίηση και συγγραφή ποιημάτων. Μια πολύ αποκαλυπτική τακτική για τον γνήσιο εαυτό ο οποίος είναι το εξερευνητικό ζητούμενο.
iii) Σχέδια και ζωγραφική. Αυτά λειτουργούνε συνειδητά κι ασυνείδητα ως αναπαράσταση ψυχισμού.
Βάσει αυτής γίνεται προσπάθεια εύρεσης κατάλληλων τρόπων επίλυσης προβλημάτων.
iv) Η χρήση της φωνής, ηχογράφηση,τραγούδι, μουσική σύνθεση. Η προσωπική φωνητική καταγραφή κι αφήγηση, η δημιουργία μουσικής και τραγουδιού μπορούνε να συγκροτήσουν ένα ηχητικό ή μουσικό ημερολόγιο στοχεύοντας στην προσωπική αλλαγή.
v) Xρήση μεικτών καλλιτεχνικών εκφραστικών μεθόδων και μέσων.
Έτσι υπάρχει θετική συμβολή, καλύτερες αναπαραστάσεις προβλημάτων με συνέπεια την καλύτερη επίλυση τους.
vi) Ημερολόγιο θετικών επιτευγμάτων. Εδώ καταγράφονται μόνο θετικά επιτεύγματα, επιθυμίες, όσα προκαλούν ικανοποίηση, αίσθηση επιτυχίας.
vii) Ημερολόγιο οπτικής αναπαράστασης. Πρωταγωνίστριες η φαντασία κι η δημιουργικότητα. Επιδιώκεται καταγραφή θετικών αναπαραστάσεων που συντελούν στην προσωπική αλλαγή. Χρησιμεύουν για ανάπτυξη αυτοεκτίμησης, ενίσχυση κινήτρων. Οι οπτικές αναπαραστάσεις μπορεί να λαμβάνουν μορφή συγγραφής σεναρίου, ζωγραφικής, σχεδίου, ονειροπολήσεων κι αξιοποιούνται για σχεδιασμό μελλοντικών δράσεων, την πραγματοποίηση πλάνων ζωής.
Χρήστος Δημούλας
Ο Χρήστος Δημούλας γεννήθηκε το 1977. Σπούδασε Δημοσιογραφία, Πολιτικές Επιστήμες, Ιστορία, Κολάζ, Δραματοθεραπεία, Παιδοψυχολογία, Ειδική Αγωγή κι Εκπαίδευση Α.Μ.Ε.Α.. Διδάχτηκε Θεατρικό Παιχνίδι, Θεραπεία μέσω της Ποίησης κι όλων των ειδών γραπτού λόγου.
Εργάζεται ως Δραματοθεραπευτής κι υπεύθυνος, συνεδριών, μαθημάτων κι εργαστηρίων θεραπευτικής γραφής.
Ενδιαφέροντα του: Λογοτεχνία, Εικαστικά, Θέατρο, Φωτογραφία, Γυμναστική, Ακτιβισμός, Ταξίδια, Κολάζ.
Συνιδρυτής του Συλλόγου Εργατικής και Λαϊκής Επιμόρφωσης «Δημήτρης Γληνός».
Εμπνευστής-συνιδρυτής του εργαστηρίου φωτογραφίας «ΦωτοΠρολετάριοι».
Συνιδρυτής της κοινωνικής-λογοτεχνικής ομάδας «Απόδραση στον Λόγο και την Τέχνη».
Μέλος της «Συντροφιάς των Ονειροπόλων» του Θεάτρου Άλφα.
Έχει εκδώσει τρία λογοτεχνικά βιβλία. Συμμετείχε σε δύο ανθολογίες και δημιούργησε την Ανθολογία Σύγχρονης Ελληνικής Αντιπολεμικής Ποίησης. Έκανε ως τώρα πέντε ατομικές εκθέσεις και συμμετείχε σε πέντε ομαδικές με κολάζ του.
Διατηρεί την στήλη συνεντεύξεων: «Συνέντευξη με τον Χρήστο» στο ηλεκτρονικό περιοδικό «Κoukidaki».
