Η άνοιξη στην ποίηση | της Άννας Τακάκη
Η ποίηση είναι μία από τις πιο όμορφες και ιδιαίτερες μορφές της τέχνης του λόγου, που έχει τους εραστές της. Τόσο αυτούς που τη γράφουν, όσο και εκείνους που τη διαβάζουν κι άλλους που τους αρέσει να την ακούν είτε μέσα από τα τραγούδια είτε από απαγγελίες και θεατρικά έργα. Γιατί η ποίηση είναι ήχος, είναι μουσική, είναι έκφραση και είναι κίνηση. Η ποίηση έχει ψυχή και συναίσθημα, έχει μέτρο και ρυθμό εκτός των βαθύτατων νοημάτων που εκπέμπει μέσα από τον σύντομο λόγο της. Ακόμη κι αν ένα ποίημα φαίνεται πεζό, έχει τον λυρισμό του, αφού η ποίηση γράφεται με το πλέον βαθύτατο συναίσθημα.
21η Μαρτίου, Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης, που συμπίπτει με την εαρινή ισημερία και τον επίσημο ερχομό της άνοιξης. Μια μέρα με πολύ μεγάλο συμβολισμό, που για να καθιερωθεί και να αναγνωριστεί από την Παγκόσμια Κοινότητα χρειάστηκε τεράστια προσπάθεια από επιφανείς Έλληνες.
Θα μπορούσε να πει κανείς πως η άνοιξη είναι ποίηση, ή η ποίηση είναι άνοιξη, με την αναγέννηση των συναισθημάτων, όπως ακριβώς αναγεννάται και η φύση. Και η ποίηση ως πηγή βαθιάς έκφρασης πολλαπλών συναισθημάτων, εσωτερικής δύναμης, έρωτα και φαντασίας, είναι μια όμορφη και δυνατή πινελιά στον πολύπλοκο πίνακα της ζωής μας.
Ένα παιγνίδισμα της φύσης, μια ανανέωση, μια φυσική ζεστασιά και μια καλύτερη ψυχική διάθεση στον ανοιξιάτικο ήλιο, μας κάνει να καρτερούμε την άνοιξη μετά από έναν κρύο και μουντό χειμώνα.
Κι αν όλες οι εποχές έχουν τη χάρη τους, ποιος δεν καρτερεί πάντα μια άνοιξη, με χρώματα και άνθιση, με αρώματα, καθαρό ουρανό, γλυκές ανατολές και ήρεμα πυρόχρυσα δειλινά;
«Την άνοιξη αν δεν την βρεις την φτιάχνεις» λέει ο Οδυσσέας Ελύτης. Για την άνοιξη οι Έλληνες ποιητές έγραψαν τα πιο ωραία τους ποιήματα καθώς η εποχή αυτή της αναγέννησης της φύσης αναγεννά και τους πόθους, τις επιθυμίες και τα συναισθήματα, αφήνοντας τα ν’ανθίζουν μέσα στους χειμώνες και στα φθινόπωρα. Γιατί η άνοιξη είναι το φως. «Είναι ένα φως γύρω μας και μέσα μας, που δε στερεύει. Δε χωράει ο πόνος μας μέσα στο φως. Ας τον διώξουμε, θα τον διώξουμε. Όπου και να ψάξεις είναι φως. Το φως κερδίζει απ’ την αρχή τα χέρια μας . Είναι Άνοιξη πια, δε χωράει η πίκρα μέσα στο φως. Να λες: ουρανός, κι ας μην είναι», λέει ο Γ. Ρίτσος.
Είναι φως αλλά και έρωτας. Το μελίσσι που μπολιάζει τον ανθό, η πεταλούδα που χορεύει στο φως του ήλιου, η θάλασσα που μερεύει στο ακρογιάλι, το ερωτικό κάλεσμα των πουλιών, τα χελιδόνια που διανύουν χιλιάδες μίλια για να βρουν μια Άνοιξη να χτίσουν τη φωλιά τους…
Πολλές φορές η άνοιξη φαίνεται μελαγχολική, γιατί οι καταστάσεις ή τα εκάστοτε γεγονότα την κάνουν να μοιάζει λειψή και ακριβή. «Ένα το χελιδόνι κι η Άνοιξη ακριβή. Για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή. Θέλει νεκροί χιλιάδες να ’ναι στους Τροχούς, θέλει κι οι ζωντανοί να δίνουν το αίμα τους». Οδυσσέας Ελύτης από το άξιον εστί.
Άλλοτε πάλι έρχεται αιματοχαρής. «Ετούτη η Άνοιξη έχασε πολύ αίμα. Άνοιξη όλο καρδιά. Άνοιξη όλο ξεκίνημα. Ετούτη η Άνοιξη πληγώθηκε βαριά. Νιότη μας, έχασες πολύ αίμα, μάτωσαν όλες οι αυγές, βαρύνανε τα αρώματα. Όμως παλέψαμε σκληρά για να μη γίνουμε του πόνου παίγνια, για να μην πούμε: Φτάνει πια, αρκετά βασανίστηκε ο άνθρωπος στη γη». Βύρων Λεοντάρης.
Ένα θλιβερό γεγονός, προσωπικό ή κοινωνικό, διεγείρει κι αναταράσσει την ψυχική γαλήνη του ποιητή, εξάρει τη φαντασία του, και βαθαίνει το συναίσθημά του για να το κάνει στίχους. Κι ενώ όλα γύρω του αναγεννιούνται, ζευγαρώνουν, ομορφαίνουν σ’ ένα ανοιξιάτικο χρωματιστό τοπίο, τα ασπρόμαυρα μελαγχολικά του συναισθήματα φέρνουν στον ποιητή μια άνοιξη μελαγχολική, ή την κάνουν να είναι μελαγχολική:
Άνοιξη, ήρθες μ’ ένα χαμόγελο μελαγχολίας στα χείλη.
Έχουν καημό, κρυφό καημό, εφέτος τα άνθη.
Τον κρατούσαν ολόκληρο το χρόνο κρυμμένο.
Πού πήγαν, αλήθεια, οι τόσοι στοχασμοί, οι τόσοι πόθοι,
στίχοι θλιμμένων τραγουδιών χωρίς επωδό;
Άνοιξη, ήρθες μ’ ένα χαμόγελο μελαγχολίας στα χείλη…
Απρίλη, που γεύεσαι τα ωραία της χείλη τα μελαγχολικά,
Απρίλη μου, στάσου στ’αφράτα της κάλλη,
σεργιάνισέ την στ’ ανθισμένα σου περβόλια.
Δώσ’ της, αχ, δως της το κλαρί της αλησμονιάς!
Ω, άνοιξη, εκείνη ξέρει γιατί λησμονήθηκε…
Αύριο η μελαγχολία της θα είναι η Ανάσταση!
Άννα Τακάκη, 20 Μάρτη 2023
Άννα Τακάκη
