Χιλιάδες χρόνια αυταπάτες… σαν παραμύθι!
.
Εδώ και χιλιάδες χρόνια η κυριαρχία των ισχυρών, εκφραζόταν (και εκφράζεται) με δυο αρχές: τον βασιλιά και τον θεό σε όλες τις παραλλαγές τους. Έχοντας σαν βάση τη μυθολογία που «καρπώνονταν» για λογαριασμό των εξουσιών την παιδευτική λειτουργία και αξία των μύθων. Μύθοι που αναδείκνυαν ένα αρχετυπικό λόγο που λειτουργούσε με βάση τη μέριμνα και την επιβίωση της κοινότητας, που μετατρεπόταν σε ιδεολογία στα χέρια των κυρίαρχων κάθε εποχής, «καθοδηγώντας» εξουσιαστικά κι εκμεταλλευτικά τις σχέσεις των ανθρώπων…
Σιγά – σιγά και με έναν αντιφατικό και συγκρουσιακό τρόπο, επανατοποθετούνται τα ζητούμενα ανθρωποκεντρικά. Κορυφαία στιγμή κατά την αρχαιότητα στην αρχαία Ελλάδα, η άμεση δημοκρατία, η ελληνική φιλοσοφία. Αποδεικνύουν πως υπάρχουν ιστορικές στιγμές που ο χρόνος πυκνώνει και οι εξελίξεις τρέχουν με ταχύτητες που λίγοι μπορούν να κατανοήσουν! Έπρεπε να περάσουν πάνω από 1000 χρόνια για να ξαναβγεί το κλασικό ιδεώδες, καθαρό και αυτόνομο, στο ιστορικό γίγνεσθαι! Με δυο ίσως διαφοροποιήσεις. Κάποιες στιγμές του Ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους και του Μεσαιωνικού Ισλάμ που ετοίμασαν την επιστροφή του κλασικού ιδεώδους. Το κλασικό ιδεώδες έγινε Αναγέννηση, έγινε Διαφωτισμός, που πατώντας πάνω στην κυριαρχία ενός νέου τρόπου παραγωγής, έγινε ο νέο ιδεολογικός χάρτης του νέου κόσμου. Με συγκρούσεις, ανταγωνισμούς, πολέμους και επαναστάσεις! Η ισότητα, η ελευθερία και η αδελφότητα, πέρασε μέσα από την πληβειακή Γαλλική Επανάσταση, μέσα από τον επαναστατικό τρόμο του Ροβεσπιέρου. Άρχισε να βαλτώνει, με την συμμαχία των αστών με τους φεουδάρχες, για να ολοκληρωθεί στα ματωμένα σώματα των κομμουνάρων του 1871 και τη σκλαβιά που έφερε στο τρίτο κόσμο ο Διαφωτισμός της Δύσης. Επιβεβαιώνοντας πως εν πολλοίς τα πράματα και τα γεγονότα διαμεσολαβούνται με βάση την ισχύ και όχι την ηθική!
Ο φιλελευθερισμός και στη συνέχεια ο νεο-φιλελευθερισμός στα χέρια των νέων εκμεταλλευτών πολύ γρήγορα έγινε η νέα ιδεολογία, που θεοποιούσε το άτομο απέναντι στην συλλογικότητα και την κοινότητα, βάζοντας το νέο αστικό κράτος, διαιτητή των πραγμάτων. Ένα μηχανισμό που έλυνε τις διενέξεις των ιδιωτών. Εξάλλου σε σύντομο χρονικό διάστημα ο ιδιώτης – δηλαδή ο ηλίθιος κατά τους αρχαίους Έλληνες – απέκτησε μεγαλύτερη αξία από τον πολίτη. Ο πολίτης ήταν ο φορέας της εξουσίας της δημοκρατίας. Το ενεργό υποκείμενο που πάνω του η πολιτεία βασίζει την ισότητα, την ελευθερία, την αδελφότητα…
Όλα αυτά όμως μετετράπησαν σε ένα ιδεολογικό μηχανισμό μιας οικονομικής και πολιτικής εξουσίας που έχει ως μοναδικό στόχο την παραγωγή κέρδους (αγορές το λένε) των πιο ικανών και καπάτσων απατεώνων κι εγκληματιών απέναντι στην μεγάλη λαϊκή πλειοψηφία. Καπιταλισμός δηλαδή, όπως δείχνει και ο Μπρεχτ στην αξεπέραστη «Όπερα της Πεντάρας». Φυσικά τα ίδια ιδεολογικά πλαίσια και οι μεταλλάξεις τους χρησιμοποιήθηκαν και για την αμφισβήτηση του συστήματος από την πλευρά των καταπιεσμένων, χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία για τα συμφέροντα τους. Όμως κρατούσαν άσβεστη την φλόγα των απελευθερωτικών κινημάτων. Για να έχει κάτι επιτυχία θα πρέπει να κινείται σε ένα νέο και ριζικά διαφορετικό πλαίσιο, απαντώντας στις αναγκαιότητες της συγκεκριμένης ιστορικής περιόδου. Ο άνθρωπος συνέχιζε να κουβαλά σιωπηλός τις αλυσίδες της εκμετάλλευσης, συχνά δίχως καν το όπιο που του έδινε η θρησκεία. Όπιο που τον κοίμιζε αλλά και τον χαλάρωνε από τον βάρος των αλυσίδων…
Η αποστασιοποίηση του κόσμου, δεν οδήγησε στην χειραφέτηση του, αλλά στην οικοδόμηση νέων θεών, νέων φετίχ και τοτέμ, που μοιάζουν με το «χρυσό βόδι» των άπιστων Εβραίων. Ένας πολυθεϊσμός με βάση την ύλη, το χρήμα, το εμπόρευμα, το θέαμα, την τεχνολογία… που κυβερνά την ζωή μας, τις τελευταίες δεκαετίες, επιτείνοντας την πολύμορφη αποξένωση από την κοινότητα, τους άλλους και στο τέλος από τον ίδιο μας τον εαυτό. Οδήγησαν στον πλήρη αποικισμό των πάντων από το κεφάλαιο και το εμπόρευμα, ύστερα και από την ήττα των επαναστάσεων του 20ού αιώνα και ιδιαίτερα την κατάρρευση της πρώτης εφαρμοσμένης προσπάθειας λαϊκής εξουσίας που έγινε στη Σοβιετική Ένωση. Με αποτέλεσμα την εξαφάνιση της επαναστατικής προοπτικής που είχε σαν στόχο να μας βγάλει από την «έρημο» και να μας πάει στη «γη της επαγγελίας»… Αποτέλεσμα και η πιο βαθιά κρίση του ίδιου του ιμπεριαλιστικού συστήματος, που από δω και πέρα τρώει τις σάρκες του για να επιβιώσει, μέσω νέων πολέμων, νέων επεκτάσεων και νέων ενδο-ανταγωνισμών – ελλείψει «βαρβάρων» έξω από αυτό…
Το ερώτημα είναι καθοριστικό: Τα επαναστατικά κινήματα που καθόρισαν τον προηγούμενο αιώνα ήταν ένα μεταβατικό ιδεολογικό, πολιτικό σύμπαν – ιστορικά αναγκαίο για τον 20ό αιώνα – που θα διαμορφώσει στο επόμενο διάστημα, τους όρους μιας πολύμορφα επαναστατικής επαναθεμελίωσης, καταστρέφοντας το απάνθρωπο καπιταλιστικό σύστημα, στον 21ο αιώνα που διανύουμε; Το μέλλον σύντομα θα απαντήσει…
.
ΣΗΜ. Στη φωτογραφία του άρθρου «Κομσομόλοι χύνουν το ατσάλι» (1961), λάδι σε καμβά 80 x 156 εκ. Έργο του ζωγράφου Ιβάν Μπεμπζένκο (Иван Павлович Бевзенко, 1920–1982)
