606 πιατέλες μεζεδάκια | του Νίκου Σαραντάκου
Ποιος θα τα φάει τόσα μεζεδάκια; Ή αλλιώς, τι νόημα έχει αυτή η αρίθμηση;
Απλώς, το όνομα του αρχείου που δίνει η WordPress για το σημερινό μας άρθρο είναι meze-606. Στην πραγματικότητα, από τότε που άρχισε να λειτουργεί το ιστολόγιο έχουν δημοσιευτεί αρκετά περισσότερα άρθρα με μεζεδάκια αλλά στην αρχή έβαζα τυχαία ονόματα αρχείων και μόνο από ένα σημείο και μετά μού έκοψε να βάζω το τυποποιημένο «meze» και να έχω έτσι μιαν αρίθμηση.
Πριν από 4 χρόνια είχαμε γιορτάσει τον αριθμό 404, τις 404 πιατέλες μεζεδάκια, επειδή ο αριθμός είναι σημαδιακός (και δυσοίωνος) για όσους ασχολούνται με το Διαδίκτυο. Το 606 δεν έχει κάποια δυσοίωνη σημασία στην πληροφορική, αν και κάποιοι θα θυμηθούν τις «ενέσεις 606» για τα αφροδίσια νοσήματα,
Ούτως ή άλλως βέβαια, 606 πιατέλες με μεζεδάκια δεν είναι και λίγες -μπορεί να διεκδικούμε και κάποιο ρεκόρ μαζικού σερβιρίσματος.
Ίσως θα μπορούσα να τα πω και «ιώβεια μεζεδάκια», από μια γουστόζικη παραδρομή της Θεοδώρας Τζάκρη, τέως υπουργού και νυν βουλεύτριας του ΣΥΡΙΖΑ:
Mιλώντας στον Σκάι, η κ. Τζάκρη είπε: Είναι ένα πολιτικό κεφάλαιο που το διαπιστώνει όλη η Ελλάδα. Ένας πολιτικός που δεν έχει προηγούμενο.Η υπομονή τουΚασσελάκηξεπερνά την υπομονή του Ιώβ στην κοιλιά του κήτους. Είναι ένας πρόεδρος πουκαθυβρίζεται καθημερινά, περισσότερο εκ των εσωπαρά εκ των έξω.
Ωστόσο, «μην παραχαράσσουμε την ιερά ιστορία». Στην κοιλιά του κήτους βρέθηκε ο Ιωνάς. Ο Ιώβ έπαθε όλα τα άλλα εκτός από αυτό. Εκτός αν πούμε ότι «Ιώβειο υπομονή έδειξε ο Ιωνάς περιμένοντας τρεις μέρες στην κοιλιά του κτήνους».
Με αφορμή το λαθάκι, στο Τουίτερ πολλοί διατυπώσαμε παραλλαγές πάνω στο ίδιο θέμα, ας πούμε «τζακρισμούς», όπως
Ο Κασσελάκης θα πολλαπλασιάσει το φαΐ των Ελλήνων, όπως ο Χριστός στην Καπερναούμ.
O Κασσελάκης θα θυσιάσει ό,τι πολυτιμότερο έχει για το ΣΥΡΙΖΑ, όπως ο Ισαάκ.
Ο Κασσελάκης θα προχωρήσει ορμητικά, όπως ο Μεγαλέξανδρος που διέβη τον Ρουβίκωνα
Ο Κασσελάκης θα λύσει τις παθογένειες του ΣΥΡΙΖΑ, όπως ο Καίσαρας τον Γόρδιο δεσμό
* Έχουμε βέβαια και το μακελειό στη Γάζα, έπειτα από τις φονικές επιδρομές στο Ισραήλ. Ίσως όταν διαβάζετε το άρθρο να έχει ξεκινήσει η κορύφωση. Προς το παρόν, ας δούμε ένα λαθάκι σε σουπεράκι:
Επίθεση λοιπόν «από αέρους, θαλάσσης και στεριάς». Νομίζω «από ξηράς» λέμε στις περιπτώσεις αυτές -και σίγουρα δεν λέμε «αέρους», αλλά «αέρος».
* Ένα μεταφραστικό, στα αγγλικά όμως.
Το jacobin παρουσιάζει την μετάφραση του Κοινόβιου του Μάριου Χάκκα, που έγινε από την Χλόη Τσολάκογλου. Ομολογώ πως δεν ήξερα ότι είχε μεταφραστεί και το θεωρώ ενδιαφέρουσα είδηση καθαυτή.
Στο άρθρο, παραθέτουν και το εξής απόσπασμα από την μετάφραση:
I was executed. I decomposed in a mass grave, they poured asbestos, they buried others on top of me, I became nutritious soil, I became only a memory that slowly faded alongside my mother’s life, but that piece of paper I tossed onto the street needs to be picked up sometime so that it doesn’t wander around like a stray. Justice.
Δεν έχω πρόχειρο αντίτυπο του Κοινόβιου, και πάνε πολλά χρόνια που το διάβασα, αλλά φαντάζομαι ότι στους τάφους έριχναν ασβέστη (lime), κι όχι αμίαντο (asbestos), ο οποίος εξάλλου δεν είναι και ρευστός.
Αχ αυτοί οι άτιμοι οι ψευτοφίλοι!
* Ένας φίλος με παραπέμπει σε ιστοσελίδα που, αν έχω καταλάβει καλά, διαφημίζει τις υπηρεσίες ενός ενδιαμέσου, ο οποίος διεκδικεί για λογαριασμό σας αποζημίωση αν έχετε καθυστέρηση στην πτήση σας.
Θα παρατηρήσετε τον πλουραλισμό στην ορθογραφία, «έλεγχος αποζημείωσης» στους τίτλους, αλλά «αποζημίωση» πιο κάτω. Μήπως η μεσολάβηση της εταιρείας φέρνει μείωση στην αποζημίωση που τελικά θα εισπράξει ο επιβάτης, και τη μετατρέπει έτσι σε «αποζημείωση»;
* Κι ένα ορθογραφικούλι, από κάποια σελίδα του Κωτσόβολου. Ο διαγωνισμός έλειξε.
* Σε οπαδικό ιστότοπο, ανακηρύσσεται σε χειρουργό (ή χειρούργο) ο διαιτητής που έδειξε κόκκινη κάρτα σε αμυντικό του Ολυμπιακού:
Ο Μπαστιέν έπρεπε να δώσει κίτρινη για ανακοπή υποσχόμενη επίθεση και όχι για αποστέρηση προφανής ευκαιρίας για γκολ.
Σύμφωνοι, το να ψαρεύεις μαργαριτάρια από οπαδικά σάιτ είναι σαν να κλέβεις εκκλησία, αλλά σε αυτή την πρόταση υπάρχουν δυο καλούδια. Και μια ανακοπή που υπόσχεται επίθεση και η προφανή ευκαιρία.
* Κι ένα ακόμα πιο αστείο, από άλλον αθλητικό ιστότοπο:
Μέχρι τότε οΖοάο Κανσέλοείχε δώσει στον συμπατριώτη τουΖοάο Φέλιξτην ευκαιρία να πρηστεί σκόρερ αλλά εκείνος τράνταξε το δοκάρι από το ύψιστης μικρής περιοχής (22′)
Εδώ μάλλον φταίει η μετατροπή φωνής σε κείμενο, όπως φαίνεται από το «ύψιστης μικρής περιοχής» (δηλ. ύψος της μικρής περιοχής). Και το χριστεί ->πρηστεί έτσι εξηγείται.
* Κι ένα τρίτο, πιο λάιτ. Και αυτό από γαυροσάιτ, διότι και ο φίλος που τα έστειλε είναι Ολυμπιακός (αλλά τον αγαπάω).
…. Ένα ΓΚΟΛ ΧΑΡΜΑ ΕΙΔΕΣΘΕ και δύο απίθανες ασίστ
Το γράφει και με κεφαλαία, για να το δούμε. Πάντως, το σωστό είναι ιδέσθαι (όχι *ειδέσθαι).
* Κι ένα που μου έστειλε φίλος από την Αυγή, ίσως και από την έντυπη έκδοση.
Σε άρθρο της Ρένας Δούρου διαβάζουμε:
Στις αρχές Αυγούστου, ο Πάπας Βενέδικτος, γνωστός για την οικολογική του ευαισθησία ήταν καταπέλτης σ’ ένα κείμενό του 12 σελίδων.
Από πότε είναι αυτή η εφημερίδα; που θα έλεγε κι ο Μπέζος.
Πράγματι, ο Πάπας Βενέδικτος έχει εγκαταλείψει τον παπικό θρόνο από το 2013. Το λυπηρό είναι ότι από την παραμονή της Πρωτοχρονιάς έχει εγκαταλείψει και τον μάταιο τούτο κόσμο.
Ηταν βέβαια κι αυτός γνωστός για την οικολογική του ευαισθησία, αλλά το συγκεκριμένο κείμενο των 12 σελίδων το έγραψε φυσικά ο τωρινός πάπας, ο Φραγκίσκος, ο διάδοχος του Βενέδικτου.
Ευτυχώς, στην ονλάιν έκδοση έχει διορθωθεί. Στην έντυπη δεν είναι τόσο εύκολο.
* Το πρόσφατο άρθρο του Γκίντεον Λεβί στη Χααρέτζ για τον πόλεμο στη Γάζα, που το συζητήσαμε και στα σχόλια στο ιστολόγιό μας, μεταφράστηκε τουλάχιστον δύο φορές στα ελληνικά και αναδημοσιεύτηκε σε αμέτρητους ιστότοπους. Και οι δυο μεταφράσεις, ίσως επειδή έγιναν βιαστικά, έχουν λάθη. Τα οποία λάθη βέβαια έμειναν και σε πολλές αναδημοσιεύσεις.
Στον Ριζοσπάστη χτες, αλλά και σε πολλά ακόμα σάιτ νωρίτερα, διαβάζουμε στην αρχή του άρθρου:
«Πίσω από όλα αυτά τα ψέματα, η ισραηλινή αλαζονεία».
Θα μπορούσε να σταθεί η πρόταση αυτή, αφού η αλαζονεία μπορεί πράγματι να βρίσκεται πίσω από ένα προπέτασμα από ψέματα. Ωστόσο, το πρωτότυπο είναι:
Behind all this lies Israeli arrogance.
Επειδή τα αγγλικά είναι φτωχή γλώσσα, ο τύπος lies, αν τον δούμε από μόνο του, γραμματικά μπορεί να είναι όχι μόνο το γ΄ πρόσωπο του ρήματος to lie (κείμαι), αλλά και ο πληθυντικός του ουσιαστικού lie = ψέμα!
Ωστόσο, αν ήταν το δεύτερο, τότε η αντωνυμία που προηγείται θα έπρεπε να είναι σε πληθυντικό, these, όχι this.
Οπότε, πίσω από όλα αυτά βρίσκεται/κρύβεται κτλ. η ισραηλινή αλαζονεία.
(Τα περί φτωχής γλώσσας τα έγραψα για πλάκα βέβαια)
* Ένα ωραίο στραβογράψιμο του ντιμπέιτ, που επέμεινε κάποιος στην ΕφΣυν να το λατινογράψει, debate, και από τη μαμή ως τη λεχώνα έγινε bebate, που μου φαίνεται πιο εύηχο. Να το πούμε έτσι;
Mπα, το διόρθωσαν, οπότε δεν θα το πούμε έτσι.
* Κι άλλο ένα για το ντιμπέιτ. Μου γράφει φίλος γλωσσολόγος:
Άκουσα στο ντιμπέιτ τον Μπακογιάννη να λέει ότι «περιμένουμε 250 νέα λεωφορεία σαν μάννα εξ ουρανού». Έχω την εντύπωση ότι το «μάννα εξ ουρανού» έχει το στοιχείο του αιφνιδιασμού, του μη αναμενόμενου, κάτι σαν τον από μηχανής Θεό. Ο Μεσσίας αναμένεται, αλλά δεν ταιριάζει με τα λεωφορεία. Κάτι με ξηρασία και βροχή θα μου ταίριαζε καλύτερα.
Τα λεξικά δίνουν δίκιο στον φίλο μου. Μάλιστα, το Χρηστικό Λεξικό δίνει τον ορισμό:
μάννα εξ ουρανού: για απρόσμενη ευεργεσία ή αγαθό που αποκτήθηκε την κατάλληλη στιγμή χωρίς προσπάθεια: …. Κάθονται με σταυρωμένα χέρια και περιμένουν το ~ ~
Εκτός βέβαια αν ο κ. Μπακογιάννης εννοούσε ότι κάθονται με σταυρωμένα χέρια και περιμένουν να πέσουν εξ ουρανού τα 250 λεωφορεία!
* Φίλος του ιστολογίου στέλνει το εξής απόσπασμα, όπου ένας κολυμβητής χαρακτηρίζεται «παιδί-θαύμα των ελληνικών πισινών».
Μάλλον θα έπρεπε να αποφευχθεί αυτή η γενική, μου λέει. Πράγματι, όπως και η «Θα φορολογηθούν με μεγαλύτερο συντελεστή οι κάτοχοι μεγάλων πισινών».
Στην περίπτωση της πισίνας, το λεξικό Μπαμπινιώτη έχει εξελιχτεί. Ενώ στην πρώτη έκδοση έδινε γενική πληθυντικού «των πισινών», στη δεύτερη και την τρίτη έκδοση δίνει ως γενική του ‘πισίνα’ το ‘πισίνων’, για λόγους προφύλαξης, όπως ρητά σημειώνει. (…)
Να γυρίσουμε όμως στην πισίνα, όπου το μη κατέβασμα του τόνου (των πισίνων αντί των πισινών) δεν υπαγορεύεται από τη γραμματική, αλλά, όπως λέει ο Μπαμπινιώτης, για προφύλαξη. Νομίζω ότι δεν έχει άδικο. Γιατί βέβαια δεν μπορούμε να δεχτούμε χωρίς χαμόγελο φράσεις σαν την παρακάτω:Εκείνο το οποίο συστήνεται είναι οι χρήστες των πισινών να κάνουν ένα ντους προτού εισέλθουν στο νερό και να πλένουν τα χέρια τους μετά από το αποχωρητήριο, την οποία κατέγραψα σε σελίδα οδηγιών υγιεινής. Ο αθεόφοβος, αντί για «χρήστες των πισινών», δεν θα μπορούσε άραγε να γράψει «όσοι χρησιμοποιούν πισίνες» ή, αν πια τόσον νταλκά έχει με τη γενική, «οι χρήστες της πισίνας» ή έστω «των πισίνων»; Η ίδια λύση θα απέτρεπε και το μνημειώδες παλιότερο μαργαριτάρι γνωστού αθλητικού σχολιαστή, ο οποίος, μεταδίδοντας τους αγώνες κολύμβησης στην Ολυμπιάδα της Βαρκελώνης, τη στιγμή που ο φακός στεκόταν στη Γερμανίδα πρωταθλήτρια Φραντσίσκα Φαν Άλμσικ, είχε την έμπνευση να την ανακηρύξειβασίλισσα των πισινών.
Όχι, πολλές φορές τη λύση τη δίνει ο ενικός, ενώ άλλοτε θα πρέπει να αποφύγουμε τη γενική –ή να ανεβάσουμε τον τόνο.
Ή δεν πειράζει και δεχόμαστε το «παιδί θαύμα των ελληνικών πισινών»;
* Αλλεπάλληλα εισαγωγικά σε άρθρο του esos για ένα επεισόδιο στο Πάντειο.
«‘Άφωνοι» έμειναν σήμερα το πρωί οι Πρυτάνεις όλων των ΑΕΙ της χώρας όταν στο E-mail τους με φερόμενη ως «αποστολέα» την Αντιπρύτανι του Παντείου έλαβαν κείμενο με τίτλο Οι πρυτανικές αρχές οπλίζουν, οι μπάτσοι εκτελούν» το οποίο υπογράφεται από το «Ελευθεριακό Σχήμα Παντείου».
Μόνο που ο λογαριασμός του e-mail μπορεί να ανήκει στην Αντιπρύτανιαλλά δεν το έστειλε η ίδια,αλλά η ομάδα «καταληψιών» , οι οποίοι σύμφωνα με δηλώσεις της Πρυτάνεως Χρ. Κουλούρη δεν είναι φοιτητές του Παντείου.
Η ομάδα των «καταληψιών» προχώρησε σήμερα σε συμβολική κατάληψη του Παντείου , το οποίο σήμερα είχε την εκδήλωση υποδοχής των πρωτοετών φοιτητών.
Και καλά, πες ότι στο «αποστολέα» τα εισαγωγικά δικαιολογούνται για κάποιο λόγο, ας πούμε επειδή δεν ήταν αποστολέας η κ. Αντιπρυτάνισσα. Αλλά γιατί στο «άφωνοι»; Επειδή είναι μεταφορά; Και γιατί στο «καταληψίες»; Δεν ήταν;
Ξέρουμε βέβαια ότι το esos.gr έχει μια αδυναμία στα εισαγωγικά -αν και στο πιο πάνω απόσπασμα τα παραλείπει εκεί ακριβώς που ήταν απαραίτητα, στον τίτλο του κειμένου, όπου υπάρχουν εισαγωγικά στο τέλος αλλά όχι στην αρχή του τίτλου!
Και στο ίδιο κείμενο, πιο κάτω:
ΗΧρ. Κουλούρη απέτρεψεστους «καταληψίες» να προβούν σε αυτή ενέργεια.
Όχι, δεν «απέτρεψε στους». Ή απέτρεψε τους καταληψίες από το να προβούν… ή κάποιο άλλο ρήμα.
Και λίγο πιο κάτω:
Ο υπάλληλος προφανώς «φοβισμένος» επέτρεψε τους «καταληψίες την αποστολή του κειμένου
Φοβισμένος σε εισαγωικά (να δεις που ήταν συνεργός τους και προσποιήθηκε ότι φοβάται) αλλά και «επέτρεψε τους καταληψίες», αντί «επέτρεψε στους».
(Και ο διάλογος: Βάζω «στους», θέτε να το κάνω «τους». Βάζω «τους», θέτε να το κάνω «στους». Τι θέτε τέλος πάντων; )
* Και ακόμα ένα πανεπιστημιακό. Σε ανακοίνωση της Κοσμητείας του Πανεπιστημίου Πατρών διαβάζουμε:
Η Κοσμητεία της Σχολής Ανθρωπιστικών & Κοινωνικών Επιστημών συγχαίρει τη συνάδελφη του Τμήματος Φιλοσοφίας, Επίκ. ΚαθηγήτριαΕυγενία Μυλωνάκη για την ανάληψη καθηκόντων ως συνεπιμελήτρια της φιλοσοφικής σειράςWhy Philosophy Mattersστον διεθνούς φήμης εκδοτικό οίκο Bloomsbury Publishing.
Η υπογράμμιση δική μου για τον τύπο «η συνάδελφη»
Είναι σπάνιος τύπος βέβαια, αλλά ακούγεται πότε-πότε (υπάρχει και στη Λεξιλογία). Παλιότερα, στους συνδικαλιστικούς-επιστημονικούς κύκλους ακουγόταν πολύ το «συναδέλφισσα», που το βρίσκω πιο οικείο, αλλά η κατάληξη -ισσα έχει ελαφρώς στιγματιστεί τελευταία.
Πάντως και «η συνάδελφη» κανονικά σχηματίζεται, με την έννοια ότι ακολουθεί πχ το μοντέλο του «αυτάδελφη», που είναι μεσαιωνικό. Ας πούμε ότι είναι γλωσσικός ακτιβισμός. Δεν είναι βέβαια πρώτης προτεραιότητας θέμα η εξεύρεση θηλυκών τύπων στα δευτερόκλιτα, αλλά ας πούμε ότι μπαίνει έτσι στη δημόσια ζύμωση.
* Κλείνω με ένα κλασικό λαθάκι από το σάιτ του Γιάννη Πετρίδη, το οποίο βέβαια έχει διορθωθεί στο μεταξύ. (Να διευκρινίσω πως δεν το επιμελείται ο ίδιος, αν και το άρθρο έχει το όνομά του).
Βέβαια οι Socrates ήταν Drank the Conium, όχι Drunk. Δεν ξέρω μάλιστα αν προλαβαίνει να μεθύσει κανείς με κώνειο.
* Αυτά για σήμερα, μάλιστα καναδυό θεματάκια που δεν ήταν επίκαιρα τα κρατάω για το άλλο Σάββατο.
Όσοι ψηφίζετε αύριο (εγώ όχι, μας καθαρίσανε από τον πρώτο γύρο) να πάτε να ψηφίσετε Σίμο Ρούσσο στο Χαλάνδρι, Χάρη Δούκα στην Αθήνα, Κώστα Πελετίδη στην Πάτρα. Και Κουρέτα στη Θεσσαλία.
14/10/2023
Νίκος Σαραντάκος
https://sarantakos.wordpress.com/
Ο Νίκος Σαραντάκος γεννήθηκε στο Παλαιό Φάληρο το 1959. Σπούδασε χημικός μηχανικός και αγγλική φιλολογία. Έχει εκδώσει δύο συλλογές διηγημάτων και άλλα βιβλία. Δουλεύει μεταφραστής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και μοιράζει το χρόνο του ανάμεσα σε Λουξεμβούργο και Ελλάδα. Ενδιαφέρεται για τη φρασεολογία, την ετυμολογία και τη λεξικογραφία καθώς και για την ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας. Συνεργάζεται με εφημερίδες και περιοδικά. Δημοσιεύει τα κείμενά του, γλωσσικά και άλλα, στο ιστολόγιό του sarantakos.wordpress.com/ και στο sarantakos.com. Σε μια άλλη ενσάρκωση, γράφει στα αγγλικά και στα γαλλικά για το μπριτζ (το παιχνίδι).
Τα βιβλία του:
«Για μια πορεία», διηγήματα (1984, β’ έκδ. 1988) εκδ. Σύγχρονη Εποχή
«Μετά την αποψίλωση», διηγήματα (1987, β’ έκδ. 1989) εκδ. Σύγχρονη Εποχή
«Μότσαρτ-Αλληλογραφία» (1991, β’ έκδ. 2001) εκδ. Ερατώ
«Το αλφαβητάρι των ιδιωματικών εκφράσεων» (1997) εκδ. Δίαυλος
«Γλώσσα μετ’ εμποδίων» (2007) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία» (2009) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Λέξεις που χάνονται» (2011) εκδ. Το Βήμα
«Λόγια του αέρα» (2013) εκδ. εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Οπωροφόρες λέξεις» (2013) εκδ. Κλειδάριθμος
«Η γλώσσα έχει κέφια» (2018) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Μύθοι και πλάνες για την ελληνική γλώσσα» (2019) εκδ. ΕΑΠ
«Το ζορμπαλίκι των ραγιάδων» (2020) εκδ. Του Εικοστού Πρώτου
Έχει κάνει την επιμέλεια στην έκδοση των βιβλίων:
«Συμποσιακά», του Κώστα Βάρναλη,
«Αττικά: 400 χρονογραφήματα (1939-1958) για την Αθήνα και την Αττική», του Κώστα Βάρναλη,
«Τα δεκατρία ντόμινα και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Τι είδα εις την Ρωσσίαν των Σοβιέτ», του Κώστα Βάρναλη,
«Ο μυστηριώδης φίλος και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Γράμματα από το Παρίσι», του Κώστα Βάρναλη,
«Τα μαραμένα μάτια και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Κάπου περνούσε μια φωνή», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Η νοσταλγία του Γιάννη», του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη,
«Famous Bridge Records», του David Bird,
«Bridge Hands to Make You Laugh…and Cry», του David Bird.
