Παρουσιάσεις βιβλίων | του Ειρηναίου Μαράκη
Λεωνίδας Κακάρογλου, Η πρωτεύουσα των δακρύων, εκδόσεις Εστία (Οκτώβριος 2022)
Η μνήμη, ο έρωτας, τα δάκρυα, η αφόρητη νύχτα, ο ποιητής ως σπιούνος της αγάπης, η Κυριακή που όταν κουρνιάζει στη νύχτα της γίνεται Δευτέρα, ένα ποίημα – μήνυμα προς τους νεότερους ποιητές, αυτός είναι ο κόσμος του Λεωνίδα Κακάρογλου. Ένα ταξίδι στο συναισθηματικό κόσμο του δημιουργού με τους αναγνώστες και τις αναγνώστριες να ταυτίζονται μαζί του, αυτή είναι «Η πρωτεύουσα των δακρύων» που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις της Εστίας. Είναι μια ποιητική συλλογή, με λιτές εκφράσεις και πλούσια συναισθήματα, χωρίς περιττά στολίδια και χωρίς κόλπα φτηνού εντυπωσιασμού που κερδίζει τους αναγνώστες.
Ο Κακάρογλου χρησιμοποιεί διάφορα στοιχεία θεατρικότητας η οποία επιτυγχάνεται τόσο από λέξεις κλειδιά που οδηγούν σε μια γόνιμη αλληλεπίδραση του αναγνώστη με το κείμενο, όσο και από τη γενικότερη σκηνοθεσία του έργου. Με αφορμή τη συγκεκριμένη παρατήρηση τολμώ να πω ότι τα ποιήματα της «Πρωτεύουσας των δακρύων» θα μπορούσαν να παρουσιαστούν στο κοινό μέσω μιας θεατρικής παράστασης όπου μέσα από τα παιγνίδια με τον κατάλληλο φωτισμό και τη χρήση ελαχίστων αντικειμένων ξεπερνώντας τα όρια που βάζει μια συνηθισμένη απαγγελία όπως αυτές που συναντάμε σε διάφορες παρουσιάσεις. Αυτό όμως είναι μόνο μια άποψη. Όπως και να έχει, το βιβλίο του Κακάρογλου αξίζει να διαβαστεί. Τόσο από τους φίλους του ποιητή, όσο και από εκείνους που στην τέχνη αναζητούν το γνήσιο και το αυθεντικό. Για παράδειγμα, διαβάστε το ποίημα που ακολουθεί.
Η πρωτεύουσα των δακρύων
Νύχτα αφόρητη
Με αγκαλιάζει
Χωρίς εσένα
Νύχτα αφόρητη
Σκαρφαλώνει στα φυλλαράκια των δέντρων
Σκουπίζει την υγρασία
Να μην με πάρει η ομίχλη
Να μην με κάνει δικό της
Νύχτα αφόρητη
Τριγυρίζω
Ψάχνω να σε βρω
Στην πρωτεύουσα των δακρύων σου
Για να με ελεήσεις
Ντέλια Όουενς, «Εκεί που τραγουδάνε οι καραβίδες», εκδόσεις Δώμα (2019)
Θα είμαι ειλικρινής. Σκέφτηκα να σταματήσω το διάβασμα από τις πρώτες σελίδες αλλά συνέχισα την ανάγνωση καθώς δεν έχω συνηθίσει σε τέτοιες διαδικασίες. Δυστυχώς, το «Εκεί που τραγουδάνε οι καραβίδες» της Ντέλια Όουενς (μτφρ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου) είναι ένα βιβλίο που δεν κατάφερε να με κερδίσει. Κατά τη γνώμη μου, ξεκινάει σχετικά καλά, χωρίς να εντυπωσιάζει και καταλήγει σ’ ένα βιβλίο χειρότερο και από τα παλιά Άρλεκιν. Ίσως η περιγραφή μου είναι υπερβολική αλλά αυτό δεν αλλάζει ότι είναι ένα φλύαρο, μελό, σε βαθμό που εκβιάζει το συναίσθημα, και συνολικά ένα αδιάφορο βιβλίο. Διάβασα σε μια κριτική αναγνώστριας σε βιβλιοφιλική ομάδα ότι το μυθιστόρημα παραθέτει την εικόνα μια πατριαρχικής κοινωνίας «σε όλο το μεγαλείο της» ενώ σε άλλο σημείο ότι αποτελεί μια ιστορία ενηλικίωσης. Θα συμφωνήσω και με τις δύο παρατηρήσεις. Συγκεκριμένα οι «Καραβίδες» περιέχουν, μεταξύ άλλων, ένα αστυνομικό μυστήριο, φυλετικές διακρίσεις, ματαιωμένους έρωτες, οικογενειακά δράματα και γενικότερα μια κοινωνική ματιά. Αρκούν όμως αυτές οι θεματικές για ένα λογοτεχνικό έργο αξιώσεων; Από τη δική μου πλευρά η απάντηση είναι αρνητική.
Θα συμπληρώσω ακόμα ότι η κατάχρηση τέτοιων θεματικών, των οποίων δεν αρνούμαι την αξία τους ούτε και τους κοινωνικούς λόγους πίσω από αυτές, μπορεί εύκολα να λειτουργήσει ως ένας παραμορφωτικός καθρέφτης για συγγραφείς και αναγνώστες. Με λίγα λόγια, δεν αποτελούν τη συνταγή για ένα πετυχημένο καλλιτεχνικά έργο ενώ παράλληλα δυσκολεύουν τους δημιουργούς και το κοινό από το να εκτιμήσουν την πραγματική αξία του.
Ζαν-Πατρίκ Μανσέτ, Η πρηνής θέση του σκοπευτή, εκδόσεις Άγρα (1988, 2015)
Είναι το αστυνομικό και κοινωνικό μυθιστόρημα (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου) που σηματοδοτεί το τέλος της δημιουργικής πορείας του Ζαν-Πατρίκ Μανσέτ στο γαλλικό αστυνομικό μυθιστόρημα και γενικότερα στη γαλλική λογοτεχνία. Περιγράφει την αδιέξοδη και μελαγχολική πορεία ενός πληρωμένου δολοφόνου χωρίς αίσιο τέλος και χωρίς την βοήθεια κάποιου από μηχανής Θεού. Είναι ένα μυθιστόρημα με «τεράστια δύναμη πυρός», σύμφωνα με περιγραφή του κορυφαίου της αστυνομικής λογοτεχνίας Τζέιμς Έλροϊ (Αμερικανικό ταμπλόιντ, Λος Άντζελες εμπιστευτικό, Η μαύρη ντάλια) και με έντονο το αίσθημα του σκοτεινού και βαθύτατα πολιτικού πεσιμισμού που διακρίνει το έργο του Ζαν-Πατρίκ Μανσέτ. Μακριά από την αναπαραγωγή συμβάσεων του τύπου της αγαπημένης Άγκαθα Κρίστι «Η πρηνής θέση του σκοπευτή» αποτελεί ένα σκληρό και ρεαλιστικό μυθιστόρημα, με αγωνία και στοιχεία πολιτικού θρίλερ. Το προτείνω ανεπιφύλακτα, ιδιαίτερα σε όσους κουράστηκαν από τα προκάτ έργα της σκανδιναβικής Σχολής που εδώ και χρόνια κυριαρχούν πάνω στο αστυνομικό είδος, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αρκετά από αυτά δεν έχουν λογοτεχνική αξία. Αν όμως χρειαστεί να επιλέξουμε ένα από τα πολλά πλεονεκτήματα του Μανσέτ ως συγγραφέα αυτό θα είναι το απλό, ανεπιτήδευτο και κινηματογραφικό ύφος του και οι καθόλου λαμπεροί χαρακτήρες του που φέρνουν το μυθιστόρημα πιο κοντά στο σκληρό, αντιηρωικό αστυνομικό ύφος του Ντάσιελ Χάμετ και του Ρέιμοντ Τσάντλερ παρά σε αυτό των Ευρωπαίων συναδέλφων του.
Τζων Μπάνβιλ, Το χιόνι, εκδόσεις Καστανιώτη (2020)
Απόλαυσα ότι κανένας χαρακτήρας στο «Χιόνι» (μτφρ. Τόνια Κοβαλένκο) δεν γίνεται συμπαθής στον αναγνώστη. Ούτε χρειάζεται άλλωστε. Αυτό είναι ένα από τα προτερήματα του βιβλίου όπως και ότι θυμίζει σε κάποια σημεία το Ένα πτώμα στη βιβλιοθήκη (The body in the library, 1942) της Άγκαθα Κρίστι. Άλλωστε έχει βασιστεί στις νόρμες που καθιέρωσαν το συγκεκριμένο είδος αστυνομικής αφήγησης (μια απομονωμένη αριστοκρατική κατοικία στην επαρχία, ένα πτώμα σε κλειστό χώρο, νέα εγκλήματα, κανένας μάρτυρας και ένας αριθμός υπόπτων). Ο Μπάνβιλ όμως δεν μένει εκεί καθώς καταφέρνει να αναδείξει τις κοινωνικές προεκτάσεις των εγκλημάτων με πιο άμεσο τρόπο απ’ ότι η αγαπημένη Αγγλίδα συγγραφέας. Ποιος έκανε το φόνο; Το συγκεκριμένο ερώτημα θα απαντηθεί μόνος προς το τέλος, όπως σε κάθε ιστορία του είδους, αλλά χωρίς την παράθεση στοιχείων που θα διασκεδάσουν αλλά και θα παραπλανήσουν τους αναγνώστες. Τέλος, αυτό που ξεχωρίζει στο Χιόνι είναι η περιγραφή της ιρλανδικής επαρχίας, οι πληροφορίες για τη θρησκευτική αντίληψη των Ιρλανδών αλλά και η καθαρή, ατμοσφαιρική γραφή του Μπάνβιλ. Δεν κουράζει τον αναγνώστη, ούτε κάνει εκπτώσεις σε όλα όσα θέλει να πει. Αναζητήστε το.
Τζακ Λόντον, Χριστούγεννα στο Κλοντάικ, εκδόσεις Νεφέλη (2018)
Χριστούγεννα του 1897 στο Κλοντάικ, στο βορειοδυτικό Καναδά κι ανατολικά των συνόρων με την Αλάσκα. Είναι μια παγωμένη μέρα και οι επικοινωνίες δύσκολες. Δύο αδέρφια, ο Κλάρενς κι ο Τζορτζ, χρυσοθήρες στην περιοχή ετοιμάζουν το εορταστικό τραπέζι. Παράλληλα γράφουν ένα γράμμα για τη μητέρα τους. Δεν έχουν πολλές προμήθειες αλλά κάτι θα ετοιμαστεί για το γεύμα των Χριστουγέννων. Η απρόσμενη εμφάνιση επισκεπτών στο κατάλυμα τους θα μεγαλώσει την παρέα η οποία θα συνεισφέρει κάτι περισσότερο από φασόλια, φέτες μπέικον και φρυγανισμένο ψωμί. Η διάθεση όλων θα βελτιωθεί αμέσως. Κι ενώ η θερμοκρασία δείχνει μείον 53 βαθμούς, μέσα στη φτωχική, κυνηγετική καλύβα η «μάσα της προκοπής» όπως την αποκαλούν, θα ενώσει την παρέα των αγνώστων. Αυτή τη μέρα, κανείς δε θα πεινάσει και κανείς δεν θα μείνει μόνος.
Ο Τζακ Λόντον στα «Χριστούγεννα στο Κλοντάικ» (μτφρ. Γιάννης Παλαβός) παρουσιάζει μια αισιόδοξη, τρυφερή, ρεαλιστική και βαθιά ανθρώπινη ιστορία. Η ολιγοσέλιδη ιστορία είναι κατάλληλη για ανάγνωση την περίοδο των Χριστουγέννων ενώ διαφέρει ριζικά σε σχέση με άλλα έργα του συγγραφέα που διαδραματίζονται στην ίδια περιοχή όπου το τέλος τους δεν προσφέρει κάποιο αισιόδοξο μήνυμα, ούτε έχει θετική κατάληξη για τους ανθρώπους που πρωταγωνιστούν σε αυτές (Το κάλεσμα της φύσης, Η φωτιά). Εδώ όμως, ο σοσιαλιστής Λόντον προτάσσει τις αξίες της ανθρωπιάς και της αλληλεγγύης κόντρα στις δυσκολίες της επιβίωσης.
Ειρηναίος Μαράκης
Ο Ειρηναίος Μαράκης γεννήθηκε στα Χανιά το 1986 και είναι απόφοιτος της τεχνικής εκπαίδευσης.
Συμμετέχει στις ποιητικές ανθολογίες «Τα Γράμματα της Ποίησης», «Σκληρός Απρίλης 2020 μ.Χ» (εκδόσεις Ατέχνως), «Ποιήματα Ανεμοδαρμένα, Συλλογή Ελληνικής Ποίησης του 21ου αιώνα» δίγλωσση έκδοση, ελληνικά – αγγλικά (εκδόσεις Provocateur) καθώς και σε ψηφιακά συλλογικά έργα (e-books). Ποιήματα του έχουν δημοσιευτεί σε διάφορες λογοτεχνικές σελίδες.
Αρθρογραφεί στο διαδικτυακό περιοδικό «Ατέχνως» και στο ιστολόγιο «Ποιητικό Σταυροδρόμι». Κείμενα του δημοσιεύτηκαν επί σειρά ετών στην τοπική εφημερίδα «Αγώνας της Κρήτης». Διατηρεί το ιστολόγιο «Λογοτεχνία και Σκέψη».
Το «Όλα είναι όπλα» αποτελεί την πρώτη του προσωπική, ποιητική συλλογή (2021), ISBN 978-618-85121-3-9.
