Προϊστορία, εξέλιξη και ψυχαναλυτικές ρίζες της γραφής | του Χρήστου Δημούλα
Ο Φρόιντ που αγαπούσε την λογοτεχνία και την τέχνη, τις προσέγγισε αφήνοντάς μας ένα εξαιρετικό δείγμα ψυχαναλυτικής εργασίας του πάνω σε αυτές. Έλεγε ότι η λογοτεχνία απελευθερώνει από τις εντάσεις προκαλώντας ευχαρίστηση και ενισχύοντας την θετική ονειροπόληση στην καθημερινότητα μας. Επίσης η γραφή ως διαδικασία είναι θεραπευτική σε προσωπικό επίπεδο καθώς συνδέεται με τον ελεύθερο συνειρμό. Χρησιμοποιούσε την γραφή ως μέσο αυτοανάλυσης, καταγράφοντας τα όνειρα τηρώντας γι’ αυτά ημερολόγιο. Χρησιμοποιούσε επίσης την αλληλογραφία προς βοήθεια μικρών παιδιών από τις φοβίες τους.
Επίσης, η εφαρμογή της ψυχαναλυτικής θεωρίας στο πεδίο της λογοτεχνίας συνέβαλε στην αποκωδικοποίηση του λανθάνοντος μηνύματος που υπάρχει σε ιστορίες, μεταφορές, σύμβολα του λογοτεχνικού κειμένου μα και στην κατανόηση κάποιων επιθυμιών που κρύβονται κάτω από την επιφάνεια της αφήγησης του.
Η επίδραση της ανθρωπιστικής σχολής.
Αντιπαραθετικά με την ψυχαναλυτική σχολή του Φρόιντ αναδύθηκε κι η ανθρωπιστική, δίνοντας έμφαση στην ανάπτυξη του δημιουργικού δυναμικού εντός κάθε ανθρώπου. Σ’ αυτή την σχολή αναγνωρίζεται η θετική επίδραση της γραφής σε βαθμό προσωπικό ενώ στην περίοδο ανάπτυξης αυτής της σχολής αναπτύσσονται σε μεγαλύτερη έκταση οι τεχνικές γραφής όπως το θεραπευτικό ημερολόγιο κι άλλες.
Σ’ επίπεδο επιστημονικών εργασιών αναφέρονται ξεκάθαρα κι αποδεδειγμένα οι τόσες δυνατότητες που προσφέρει η γραφή μέχρι και για την οργάνωση της προσωπικής ζωής και των λειτουργιών του εγώ.
Η προϊστορία κι εξέλιξη της θεραπευτικής γραφής μέχρι σήμερα.
Η ανακάλυψη των θεραπευτικών δυνατοτήτων της γραφής ανάγεται στην ελληνική αρχαιότητα. Όμως ουσιαστικά άρχισε να χρησιμοποιείται θεραπευτικά από τον 18ο αιώνα. Κύριος σκοπός: Συναισθηματική κάθαρση. Από υπάρχοντα ιστορικά τεκμήρια βλέπουμε την χρήση της γραφής απ’ τον γιατρό Benjamin Rush.
Αυτός ζητούσε απ’ τους ασθενείς του να καταγράψουν συμπτώματα της ασθένειάς τους και τις αλλαγές στην πορεία της νόσου με στόχο τη βελτίωση της ιατρικής παρέμβασης.
Διεπίστωσε σημαντική βελτίωση διάθεσης και μείωση αρνητικών συναισθημάτων. Την εποχή εκείνη ξεκινά να χρησιμοποιείται η γραφή ως αυτοβοήθεια είτε με ελεύθερη μορφή προς χάριν της ελεύθερη έκφρασης είτε με την τήρηση προσωπικού ημερολογίου. Είναι μορφές γραφής διατηρημένες μέχρι τώρα εφόσον πια θεωρούνται πολιτισμικές πρακτικές διαδεδομένες ευρύτατα. Κάτι που ασφαλώς οδηγεί στην αναγνώριση της γραφής ως δύναμη θεραπευτικής αλλαγής.
Ο Granville Stanley Hall(1844-1924), θεμελιωτής της εξελικτικής ψυχολογίας, μελετητής της παιδικής ψυχολογίας, έδινε ιδιαίτερη αξία στην έρευνα και μελέτη των προσωπικών ντοκουμέντων (ημερολόγια, αυτοβιογραφίες) υπέρ κατανόησης εφηβικών βιωματικών εμπειριών. Κατάλαβε νωρίς τον θεραπευτικό μηχανισμό της γραφής, τη δημιουργική διέξοδο σ’ επικίνδυνες τάσεις.
Όπως αυτοκτονικούς ιδεασμούς, που αν εκφράζονταν στην πραγματικότητα θα υπήρχαν σοβαρές συνέπειες.
Ο Gordon Allport στο έργο του «Χρήση των προσωπικών ντοκουμέντων στην ψυχολογική επιστήμη» (1942), επισημαίνει την συμβολή της λογοτεχνίας στην συμπεριφορά των ανθρώπων, την σημασία των ιστοριών ζωής ενώ μέσω αυτής της διαδικασία συμπεραίνουμε την βοήθεια της γραφής στην ψυχοθεραπεία και στην αυτοδιερεύνηση.
Μεθοδολογικά σχήματα ενσωματωμένης γραφής στη θεραπεία.
Η λογοτεχνία κι η δημιουργική γραφή ως τεχνικές και μέθοδοι σκιαγραφούνται με τους τέσσερις ακόλουθους τρόπους ενσωμάτωσης στη θεραπευτική πρακτική:
1. Ως μέθοδος ατομικής κι ομαδικής θεραπευτικής παρέμβασης.
2. Ως μέθοδος συμμετοχικής-συνεργατικής διαδικασίας.
3. Ως μέθοδος συμβουλευτικής κι αποκατάστασης.
4. Ως μέθοδος εξ αποστάσεως θεραπείας.
Χρήστος Δημούλας
Ο Χρήστος Δημούλας γεννήθηκε το 1977. Σπούδασε Δημοσιογραφία, Πολιτικές Επιστήμες, Ιστορία, Κολάζ, Δραματοθεραπεία, Παιδοψυχολογία, Ειδική Αγωγή κι Εκπαίδευση Α.Μ.Ε.Α.. Διδάχτηκε Θεατρικό Παιχνίδι, Θεραπεία μέσω της Ποίησης κι όλων των ειδών γραπτού λόγου.
Εργάζεται ως Δραματοθεραπευτής κι υπεύθυνος, συνεδριών, μαθημάτων κι εργαστηρίων θεραπευτικής γραφής.
Ενδιαφέροντα του: Λογοτεχνία, Εικαστικά, Θέατρο, Φωτογραφία, Γυμναστική, Ακτιβισμός, Ταξίδια, Κολάζ.
Συνιδρυτής του Συλλόγου Εργατικής και Λαϊκής Επιμόρφωσης «Δημήτρης Γληνός».
Εμπνευστής-συνιδρυτής του εργαστηρίου φωτογραφίας «ΦωτοΠρολετάριοι».
Συνιδρυτής της κοινωνικής-λογοτεχνικής ομάδας «Απόδραση στον Λόγο και την Τέχνη».
Μέλος της «Συντροφιάς των Ονειροπόλων» του Θεάτρου Άλφα.
Έχει εκδώσει τρία λογοτεχνικά βιβλία. Συμμετείχε σε δύο ανθολογίες και δημιούργησε την Ανθολογία Σύγχρονης Ελληνικής Αντιπολεμικής Ποίησης. Έκανε ως τώρα πέντε ατομικές εκθέσεις και συμμετείχε σε πέντε ομαδικές με κολάζ του.
Διατηρεί την στήλη συνεντεύξεων: «Συνέντευξη με τον Χρήστο» στο ηλεκτρονικό περιοδικό «Κoukidaki».
