Πολεμικά μεζεδάκια | του Νίκου Σαραντάκου
Τα μεζεδάκια μας είναι βεβαίως ετεροχρονισμένα, διότι χτες ήταν 24 του μήνα και είχαμε το άρθρο για τη «Μέρα του 24». Αλλά επειδή τον τίτλο «ετεροχρονισμένα μεζεδάκια» τον έχω χρησιμοποιήσει κι άλλες φορές, διάλεξα άλλον τίτλο για σήμερα.
Χτες συμπληρώθηκαν δύο χρόνια από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και το ξεκίνημα ενός πολέμου καταστροφικού για την Ουκρανία αλλά και για την Ευρώπη ολόκληρη. Ενός ιδιότυπου πολέμου, με στοιχεία από εμφύλιο έως παγκόσμιο, με χαρακτηριστικά από τον Πρώτο Παγκόσμιο αλλά και από τον Τρίτο, με αριθμό νεκρών που είναι άγνωστος, αλλά πρέπει να φτάνει τις 200.000, με ανυπολόγιστες καταστροφές -και με κατάληξη άδηλη ακόμα αλλά ασφαλώς δυσμενέστατη για την Ευρώπη.
Κι έτσι έβαλα αυτόν τον τίτλο, αν και τα μεζεδάκια μας δεν έχουν ουκρανικό περιεχόμενο.
Και ξεκινάμε με ένα ορντέβρ ή μάλλον με μια σαλάτα. Τι σαλάτα; Πατοσαλάτα! Σαλάτα με πάτους;
Εντάξει, πατατοσαλάτα ήθελε να γράψει. Η μετατροπή σε πατοσαλάτα υποθέτω ότι είναι από αβλεψία και όχι απλολογία.
Προσέξτε όμως και τη δοσολογία της συνταγής: 500-700 πατάτες. Μα καλά, ολόκληρο τάγμα θα ταΐσει;
* Ένα περίεργο ορθογραφικό σε ένα επιστημονικό άρθρο που φαίνεται ενδιαφέρον.
Διαβάζουμε: Όταν αυτές οι διαδικασίες δεν ωριμάζουν σε ένα ων
Αβλεψία, σκέφτομαι. Αλλά πιο κάτω:
Αυτό μας κάνει να αναλογιστούμε πως αν και είμαστε πολύ πιο σκεπτόμενο ων από τα ποντίκια…
Οπότε υποθέτω πως το γράφει έτσι από άποψη. Και είναι περίεργο να θυμάται κανείς τον τύπο «ων» που τόσο σπάνια εμφανίζεται στη σημερινή γλώσσα, και όχι το ον του όντος, που είναι τόσο διαδεδομένο. Ίσως το ωμέγα να δίνει μια επίφαση λογιότητας, τι να πω…
* Φίλος στέλνει την οθονιά που βλέπετε, από υποτίτλους της Cosmote, την οποία χαρακτηρίζει «μεγάλο χορηγό σε μεζεδάκια».
Έχει πολύ ενδιαφέρων κόσμο στο πάρτι, λέει ο υπότιτλος. Θα μου πείτε, ο Χιου Γκραντ ξένος είναι, δεν ξέρει πολύ καλά τα ελληνικά, κάνει ακόμα λάθη!
* Άλλος φίλος στέλνει κακομεταφρασμένο άρθρο για την υπόθεση Ναβάλνι. (Το πρωτότυπο είναι εδώ αλλά βρίσκεται πίσω από paywall). To άρθρο έχει πολλά λάθη, που τα επισημαίνει ο φίλος, ας πούμε στην αρχή αρχή:
η σορός του εντοπίστηκε σε νεκροτομείο νοσοκομείου στον Αρκτικό Κύκλο γεμάτο μώλωπες
Προφανώς, «γεμάτη μώλωπες», αλλιώς θα εννοούσε ότι το νεκροτομείο ήταν γεμάτο μώλωπες.
Επίσης, η πόλη όπου συνέβησαν τα γεγονότα.Στην αρχή γράφει «Σάλεκχαρντ» και αμέσως μετά «Σαλέκχαρντ» ενώ στην τρίτη εμφάνιση της λέξης τα παρατάει και μεταφέρει αυτούσια την Αγγλική απόδοση «Salekhard». Με μια γρήγορη αναζήτηση βρίσκoυμε ότι πρόκειται για την πόλη Салеха́рд που προφέρεται «Σαλεχάρτ», λέει ο φίλος. Πού τονίζεται, δεν το ξέρω, αλλά ασφαλώς τοκχ δεν υπάρχει στην προφορά. Το αγγλικό kh είναι μια προσπάθεια να αποδοθεί το χ, όπως προφέρεται στα ρωσικά (και στα ελληνικά).
Θέλω όμως να συζητήσουμε κάτι άλλο.Διαβάζουμε: Ένας παραϊατρικός δήλωσε στα ρωσικά Μέσα Ενημέρωσης της αντιπολίτευσης…
Προφανώς, αποτελεί απόδοση του αγγλ. paramedic. O φίλος που στέλνει το άρθρο λέει ότι ο αγγλικός όρος αφορά τραυματιοφορείς και διασώστες, και ασφαλώς τέτοιος ήταν αυτός που έκανε τις δηλώσεις, ενώ στα ελληνικά τα παραϊατρικά επαγγέλματα είναι άλλα, ας πούμε οπτομέτρες ή οδοντοτεχνίτες.
Ωστόσο, κοιτάζω τον πίνακα του παραϊατρικού προσωπικού, και βλέπω ότι πιάνει ένα ευρύτατο φάσμα επαγγελμάτων υγείας, που περιλαμβάνει και τους τραυματιοφορείς κτλ.
Οπότε, προσωπικά, δεν ξέρω αν είναι λάθος η απόδοση του paramedic ως «παραϊατρικό προσωπικό» και θα ήθελα να μου πουν όσοι ξέρουν κάτι περισσότερο.
* Ένα μπαγιάτικο μεζεδάκι, που το στέλνει ένας φίλος. Είναι από το βιβλίο «Εμφύλια πάθη» των Καλύβα και Μαραντζίδη.
«ουδέποτε στην πρόσφατη ελληνική ιστορία όποιος κατέφυγε στα όπλα δεν είχε απλώς σκοπό να πιέσει τους αντιπάλους του σε ένα συμβιβασμό»
Όπως λέει κι ο φίλος, το «ουδέποτε» οδηγεί σε λαβυρινθώδεις νοηματικές ατραπούς.
Εγώ θα έλεγα ότι το «δεν» περισσεύει, κακώς υπάρχει. Αλλά και αν παραλείψουμε το «δεν», είναι τάχα στρωτή και διάφανη η φράση;
* Και δυο παρωνυχίδες από την επιστολή Κασσελάκη στα μέλη της Πολιτικής Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ.
α. ζητήσατε να συγκληθεί εκτάκτως επ’ αφορμής του ότι…
Δεν είναι σωστό αυτό το «επ’ αφορμής». Πολύ πιο απλά: να συγκληθεί εκτάκτως με αφορμή ότι….
β. εν’ όψει του καταστατικού συνεδρίου
Οξεία αποστροφομανία, θα έλεγα. Συχνά βλέπουμε την περιττή απόστροφο στο «εξ», πχ «εξ’ αδιαιρέτου» (έτσι ας πούμε το γράφει πάντα ο Χ. Χωμενίδης) -που είναι περιττή διότι δεν υπήρχε κάτι για να φύγει, απλώς το εκ, μπροστά σε φωνήεν, τρέπεται σε εξ.
Κάποιοι το επέκτειναν σε εκ’ –και ανοίγοντας η όρεξη, σε εν’.
* Αστείο λαθάκι σε ιστότοπο με έρευνα αγοράς για τραπεζικά προϊόντα:
Bλέπετε ότι εκτός από τη χρεωστική κάρτα υπάρχει και η «χρωστική κάρτα», αν και θα πρέπει να προσέχετε όταν τη βάζετε στο πορτοφόλι σας γιατί περιέχει χρωστικές και θα σας βάψει τα άλλα χαρτιά!
* Κι ένα άχρονο μεζεδάκι, αφού είναι λάθος στη Βικιπαίδεια. Στο άρθρο για την Άρτα, διαβάζουμε:
Ο Ιουδαίος περιηγητής Μπενχαμίν οφ Τουδέλα την επισκέφτηκε (1165)
Mόνο στα αγγλοϊσπανικά θα μπορούσε να λέγεται έτσι ο περιηγητής. Στα ελληνικά έχει καθιερωθεί να τον λέμε Βενιαμίν εκ Τουδέλης.
* Το έχουμε αναφέρει ξανά αυτο το λαθάκι, το είδαμε και τώρα σε ρεπορτάζ από κινητοποιήσεις υγειονομικών.
Εννοώ την «πλατεία Μαβίλης», που στέλνει φίλος. Φαίνεται πως η Μαβίλη είναι πόλη της Ισπανίας, κοντά στη Σεβίλλη
(Ο Λορέντζος Μαβίλης, πάντως, ήταν πράγματι ισπανικής καταγωγής).
* Mια και έβαλα πιο πάνω μαργαριταράκια του Κασσελάκη, για λόγους ισορροπίας βάζω και ένα του Μητσοτάκη.
Από τη συνέντευξη που έδωσε πρόσφατα ο πρωθυπουργός στη Μάρα Ζαχαρέα, ξεχώρισα το εξής απόσπασμα:
«Έχουμε κάνει πολλά πράγματα στο μέτωπο αυτό και πράγματι είναι ενθαρρυντικό το γεγονός ότι έχουμε μία αποκλιμάκωση του πληθωρισμού, όμως δεν μπορούμε να μηνπαραγνωρίσουμε ότι οι τιμές σήμερα είναι πολύ υψηλότερες…»
Δεν μπορούμε να παραγνωρίσουμε, ήθελε προφανώς να πει. Ή, δεν μπορούμε να μην επισημάνουμε.
Μπορείτε να το ακούσετε με τ’ αυτιά σας στο βίντεο που υπάρχει στον ιστότοπο του πρωθυπουργού, στο 1:18 του βίντεο.
Στην απομαγνητοφώνηση από κάτω, απουσιάζει το «μην».
* Κι άλλο ένα μπαγιάτικο μεζεδάκι ή μάλλον ρετρό, μια και έχει ηλικία… 32 ετών. Φίλος που γράφει βιβλίο για τον Ολυμπιακό, βρήκε το εξής σε περιγραφή αγώνα Ολυμπιακού-Αθηναϊκού, όπου έχει κυκλώσει τις δυο αναφορές σε «βρόγχους» αντί για βρόχους και βρόχο.
«…έπαιρνε τη μορφή βρόγχου στο λαιμό των ερυθρολεύκων…». Οι βρόγχοι είναι ανατομικά μέρος του αναπνευστικού συστήματος εδώ και …αιώνες, εξ ου και «βρογχίτιδα», η θηλειά είναι βρόχος, χωρίς γ.
Συνηθισμένο βέβαια το λάθος, το έχουμε αναφέρει κι άλλες φορές, αλλά ίσως η διαχρονικότητα του λάθους να έχει κάποια αξία.
Περαιτέρω, οι νεότεροι ποδοσφαιρόφιλοι αμφιβάλλω αν γνωρίζουν ότι υπήρχε ομάδα Αθηναϊκός, που έμεινε καμιά δεκαριά χρόνια στην κορυφαία κατηγορία, αλλά πρόλαβε να διακριθεί, να βγει μάλιστα στην Ευρώπη, και να αποκλειστεί από τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ με 0-0 στο εδώ ματς και 0-0 στο Ολντ Τράφορντ, για να χάσει 2-0 στην παράταση (είχε βέβαια τερματοφύλακα τον Σαργκάνη).
* Από άρθρο στο Κουτί της Πανδώρας για την υπόθεση του παλαιοχριστιανού:
Ο 45χρονος παλαιοχριστιανός από την Κόρινθο που πήρε την οικογένεια του και πήγαν όλοι μαζί να ζήσουν σε λαγούμι, μετά τη δημοσιοποίηση της συγκεκριμένης είδησης, αποδόθηκε σε ένα απίστευτο σόου μπροστά από τις κάμερες, αφότου αφέθηκε ελεύθερος μέχρι να γίνει η δίκη.
Το σωστό είναι βέβαια «επιδόθηκε». Επιδίδομαι σε κάτι, συχνά με αρνητική χροιά όπως εδώ.
Από την άλλη, δεν ξέρω αναποδόθηκαν σωστά οι δηλώσεις του.
* Και κλείνω με κάτι αποκριάτικο, αφού πλησιάζουν και οι Απόκριες. Από ιστότοπο που διαφημίζει αποκριάτικες στολές, με μετάφραση μάλλον από μηχανάκι.
Η περούκα αρρενωπού άνδρα δεν ξέρω αν έχει μεταφραστικό λάθος, αλλά το «στολή ενηλίκων γκόμενα» ξεκίνησε ως κοτοπουλάκι, πέρασε μέσω του αγγλικού, και το chick έγινε γκόμενα.
Το πιο ωραίο όμως είναι ο «Κλέφτης του ξύλου». Δεν ξέρω πώς ήταν ο Ρομπέν των Δασών στη γλώσσα του πρωτοτύπου (όχι τα αγγλικά, όπου είναι, σωστά Robin Hood) αλλά είναι πολύ αστείο.
* Αυτά λοιπόν, και καλή Κυριακή!
25/2/2024
Νίκος Σαραντάκος
https://sarantakos.wordpress.com/
Ο Νίκος Σαραντάκος γεννήθηκε στο Παλαιό Φάληρο το 1959. Σπούδασε χημικός μηχανικός και αγγλική φιλολογία. Έχει εκδώσει δύο συλλογές διηγημάτων και άλλα βιβλία. Δουλεύει μεταφραστής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και μοιράζει το χρόνο του ανάμεσα σε Λουξεμβούργο και Ελλάδα. Ενδιαφέρεται για τη φρασεολογία, την ετυμολογία και τη λεξικογραφία καθώς και για την ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας. Συνεργάζεται με εφημερίδες και περιοδικά. Δημοσιεύει τα κείμενά του, γλωσσικά και άλλα, στο ιστολόγιό του sarantakos.wordpress.com/ και στο sarantakos.com. Σε μια άλλη ενσάρκωση, γράφει στα αγγλικά και στα γαλλικά για το μπριτζ (το παιχνίδι).
Τα βιβλία του:
«Για μια πορεία», διηγήματα (1984, β’ έκδ. 1988) εκδ. Σύγχρονη Εποχή
«Μετά την αποψίλωση», διηγήματα (1987, β’ έκδ. 1989) εκδ. Σύγχρονη Εποχή
«Μότσαρτ-Αλληλογραφία» (1991, β’ έκδ. 2001) εκδ. Ερατώ
«Το αλφαβητάρι των ιδιωματικών εκφράσεων» (1997) εκδ. Δίαυλος
«Γλώσσα μετ’ εμποδίων» (2007) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία» (2009) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Λέξεις που χάνονται» (2011) εκδ. Το Βήμα
«Λόγια του αέρα» (2013) εκδ. εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Οπωροφόρες λέξεις» (2013) εκδ. Κλειδάριθμος
«Η γλώσσα έχει κέφια» (2018) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Μύθοι και πλάνες για την ελληνική γλώσσα» (2019) εκδ. ΕΑΠ
«Το ζορμπαλίκι των ραγιάδων» (2020) εκδ. Του Εικοστού Πρώτου
Έχει κάνει την επιμέλεια στην έκδοση των βιβλίων:
«Συμποσιακά», του Κώστα Βάρναλη,
«Αττικά: 400 χρονογραφήματα (1939-1958) για την Αθήνα και την Αττική», του Κώστα Βάρναλη,
«Τα δεκατρία ντόμινα και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Τι είδα εις την Ρωσσίαν των Σοβιέτ», του Κώστα Βάρναλη,
«Ο μυστηριώδης φίλος και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Γράμματα από το Παρίσι», του Κώστα Βάρναλη,
«Τα μαραμένα μάτια και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Κάπου περνούσε μια φωνή», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Η νοσταλγία του Γιάννη», του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη,
«Famous Bridge Records», του David Bird,
«Bridge Hands to Make You Laugh…and Cry», του David Bird.
