Ποίηση και τραυματικές εμπειρίες | Γράφει ο Χρήστος Δημούλας
[Συνέχεια από το προηγούμενο άρθρο]
Ποίηση και λογοτεχνία μπορούν να παρέμβουν θεραπευτικά και δημιουργικά σ’ εμπειρίες τραυματικές, ενισχύοντας την ψυχική ανθεκτικότητα και την ανάπτυξη των ατόμων μετά από τραυματικά γεγονότα.
Η ποίηση έτσι κι αλλιώς είναι και τρόπος ανάδειξης κι ακούσματος της φωνής ενός ανθρώπου ενώ παρέχει οργανωμένη θετική συναισθηματική εμπειρία.
Οι συνέπειες του τραύματος: Αλλοτρίωση, απομόνωση, αδυναμία ατόμων να αναγνωρίσουν πλευρές του εαυτού τους. Η ποίηση βοηθά στην αποδοχή των αλλαγών, στην απελευθέρωση των δυνάμεων ανάπτυξης, στη συνοχή του εαυτού, στην αναζήτηση νέων νοημάτων, στην θετική επίδραση της συμπεριφοράς.
H συμβολική λειτουργία της ποιητικής γλώσσας προτείνει τρόπο επεξεργασίας του τραύματος, αντιμετώπισης της καταστροφής των λογικών διεργασιών, στοχεύοντας στην δημιουργική ποιητική μετουσίωση τους. Συγγραφή κι ανάγνωση ποίησης ευνοούν τη διαδικασία μάθησης μέσω της τραυματικής εμπειρίας, βοηθώντας στη διερεύνηση θυμού, ζοφερών συναισθημάτων όπως η τάση εκδίκησης.
Μέσω της ποιητικής θεραπευτικής εμπειρίας συντελείται ο μετασχηματισμός εαυτού ο οποίος ξαναγεννιέται μιας και δημιουργείται μέσω επανεξεργασίας της τραυματικής εμπειρίας. Η συγγραφή της ποίησης χρησιμοποιείται σε ψυχοδυναμικές, γνωσιακές, υπαρξιακές προσεγγίσεις κατά των τραυματικών εμπειριών.
Πλεονεκτήματα της συγγραφής ποίησης είναι τα εξής:
1. Αποφυγή σύγχυσης και ψυχικού κατακερματισμού.
2. Διαμόρφωση θετικής εικόνας εαυτού ως δυνατού ν’ αντιμετωπίσει αξιοπρεπώς τις δυσκολίες.
3. Αποφυγή εγκλωβισμού σε ισχυρά συναισθήματα ντροπής, ενοχής ή αναζήτησης προσωπικής ευθύνης για το τραύμα.
4. Ενσωμάτωση των εμπειριών χωρίς χρήση παθολογικών αμυντικών διεργασιών.
5. Αποκατάσταση της αυτοεκτίμησης και των διαταραγμένων ανθρωπίνων σχέσεων.
6. Η ποιητική διαδικασία είναι μια διεργασία επαναπροσανατολισμού προς τη ζωή και τη δημιουργικότητα.
Επίσης η ποίηση καταγράφει και συλλαμβάνει ενορατικά οδυνηρά γεγονότα όπως στο παρακάτω ποίημα μιάς έφηβης πριν από την διάγνωση όγκου στον εγκέφαλό της.
Σκοτάδι
Η καρδιά μου λάμπει στον ανοιχτό ήλιο. Το ωραίο με περιβάλλει.
Ένας ζωγράφος κάνει το πορτρέτο μου αλλά δεν ξέρει τι υπάρχει μέσα στη ψυχή μου. Έχω αρχίσει ν’ αργοσβήνω και το σκοτάδι περιβάλλει το σώμα μου.
Τα πάντα μετατρέπονται σε σκόνη.
(Δημοσιευμένο το 2014).
Η ψυχική ανθεκτικότητα στις αντιξοότητες ενέχει τη νίκη της αντοχής του ανθρώπου. Ο οποίος βιώνει ευαλωτότητα κι ανθεκτικότητα ως έννοιες που ενώ είναι διχοτομικές συνιστούν μια ενιαία συνέχεια.
Μια διαλεκτική σχέση έκφρασης της ποιητικής δημιουργίας και του διαλόγου με τον εαυτό και τα συναισθήματα.
Η θεραπεία μέσω της ποίησης κι άλλων τεχνών, είναι αποτελεσματικές και για σοβαρά διαταραγμένους ασθενείς και τα τελευταία 50 χρόνια και για ψυχικώς τραυματισμένα παιδιά.
Η ποίηση επικυρώνει ορισμένες κοινές νοητικό-ψυχικές διεργασίες στην διαταραχή μετατραυματικού στρες και χρησιμοποιείται παράλληλα με τις αφηγηματικές προσεγγίσεις ως μια πρακτική ενδυνάμωσης.
Ο άνθρωπος κατανοεί ότι κι άλλοι έχουν ίδιες τραυματικές εμπειρίες κι η ποίηση είναι μέσο αντιμετώπισης τους, μια μορφή αυτοβοήθειας, προέκταση ή συμπλήρωμα θεραπείας. Αυτό γίνεται πιο έκδηλο ασφαλώς σε ψυχικά πονεμένες παιδικές ηλικίες.
Στα κακοποιημένα παιδιά η ποίηση βοηθά στη διευκόλυνση αφήγησης των εμπειριών. Περιορίζει τον πόνο τους, αποκαθιστά τις εσώτερες βλάβες, ευνοεί τον θετικό μετασχηματισμό. Ποίηση κι άλλα εκφραστικά μέσα προφορικού και γραπτού λόγου (βιογραφία, επιστολή, στίχοι ) αξιοποιούνται ως ασφαλή εκφραστικά μέσα που συγκρατούν ισχυρά, τραυματικά συναισθήματα υπέρ της θετικής αλλαγής τους.
(Συνέχεια στο επόμενο άρθρο).
Χρήστος Δημούλας
Χρήστος Δημούλας
Ο Χρήστος Δημούλας γεννήθηκε το 1977. Σπούδασε Δημοσιογραφία, Πολιτικές Επιστήμες, Ιστορία, Κολάζ, Δραματοθεραπεία, Παιδοψυχολογία, Ειδική Αγωγή κι Εκπαίδευση Α.Μ.Ε.Α.. Διδάχτηκε Θεατρικό Παιχνίδι, Θεραπεία μέσω της Ποίησης κι όλων των ειδών γραπτού λόγου.
Εργάζεται ως Δραματοθεραπευτής κι υπεύθυνος, συνεδριών, μαθημάτων κι εργαστηρίων θεραπευτικής γραφής.
Ενδιαφέροντα του: Λογοτεχνία, Εικαστικά, Θέατρο, Φωτογραφία, Γυμναστική, Ακτιβισμός, Ταξίδια, Κολάζ.
Συνιδρυτής του Συλλόγου Εργατικής και Λαϊκής Επιμόρφωσης «Δημήτρης Γληνός».
Εμπνευστής-συνιδρυτής του εργαστηρίου φωτογραφίας «ΦωτοΠρολετάριοι».
Συνιδρυτής της κοινωνικής-λογοτεχνικής ομάδας «Απόδραση στον Λόγο και την Τέχνη».
Μέλος της «Συντροφιάς των Ονειροπόλων» του Θεάτρου Άλφα.
Έχει εκδώσει τρία λογοτεχνικά βιβλία. Συμμετείχε σε δύο ανθολογίες και δημιούργησε την Ανθολογία Σύγχρονης Ελληνικής Αντιπολεμικής Ποίησης. Έκανε ως τώρα πέντε ατομικές εκθέσεις και συμμετείχε σε πέντε ομαδικές με κολάζ του.
Διατηρεί την στήλη συνεντεύξεων: «Συνέντευξη με τον Χρήστο» στο ηλεκτρονικό περιοδικό «Κoukidaki».
