Γούζομαι-Εγούγια μου-Γηθειά | του Νίκου Λουκαδάκη
Στα χνάρια των λέξεων
Η λαλιά μου. Το ξεφουντωμένο αγριολούλουδο που ολοχρονίς ανθεί και λουλουδίζει, γαντζωμένο στ’ ανεμοφάωτα χαράκια του νου μου. Το άσβεστο κερί που φέγγει το σκότος του σήμερα, κόντρα στσ’ ανεμικές των αιώνων. Καιρούς εδά κλουθώ τα χνάρια της και δεν ‘ποχορταίνω να σαλεύω σε τόπους και σε χρόνους γνωστούς και άγνωστους. Μια-μια κανακεύω τις λέξεις της κι αυτές ολόχαρες μου ανοίγουν τα φυλλοκάρδια τους και μου διηγούνται πως εφτάξανε να κρέμονται και στα δικά μας χείλια.
Το ταξίδι μου σήμερα ξεκινά από τη βασιλική αυλή των Περσών στα αρχαία χρόνια. Εκεί λοιπόν οι επίσημοι ιερείς λεγόταν μάγοι (magus), οι οποίοι ασχολούνταν με αστρολογία, αστρονομία, ερμήνευαν όνειρα και προφήτευαν το μέλλον. Μάλιστα ο Ηρόδοτος μας πληροφορεί πως ο Πέρσης βασιλιάς δε έπαιρνε καμία απόφαση χωρίς να τους συμβουλευτεί. Στην Ελλάδα η λέξη μάγος σήμαινε, αυτός που ασχολούνταν με τις απόκρυφες τέχνες, που χρησιμοποιούσε κραυγές και ξόρκια, ο απατεώνας, ο τσαρλατάνος.
Στη Αττική διάλεκτο αντί της λέξης μάγος, χρησιμοποιούσαν τη λέξη γόης με ρίζα το γοάω-γοώ= κραυγάζω από τον πόνο, θρηνώ, λόγω των κραυγών που χρησιμοποιούσαν στα «μάγια» τους. Αργότερα η λέξη γόης πήρε την έννοια του ελκυστικού, αυτού δηλαδή που «μαγεύει» με την εξωτερική του εμφάνιση. Από την ίδια ρίζα (γοάω-γοώ) έχουμε την κρητική λέξη γούζομαι, που σημαίνει σκούζω, παραπονιέμαι, γκρινιάζω, αλλά και θρηνώ (γοάω-γοΐζω-γοΐζομαι-γούζομαι). Επίσης από την ίδια ρίζα προέρχεται και η λέξη εγόη μου ή εγούγια μου, που σημαίνει αλίμονό μου. Από το γοάω-γοή (όπως το βοάω-βοή), με πρόσθεση του -ε μπροστά (ε-γόη). Το εγούγια μου προέρχεται από τη φράση, εγόη μου για…εγούγια μου.
Από την αρχική έννοια της λέξης γόης (μάγος), προέρχονται οι λέξεις γοητεία, δηλαδή η μαγεία, η σαγήνη, η έλξη της ομορφιάς και τα παράγωγα, γοητευτικός, γόητρο. Επίσης έχουμε και τη λέξη γοητεύω, που σημαίνει μαγεύω, εξαπατώ, κάνω μάγια. Από το γοητεύω έχουμε το γητεύω (αφαίρεση του όμικρον) και τη γητειά ή γηθειά, όπως τη λέμε στην Κρήτη, που σημαίνει το ξόρκι και οι σχετικές ενέργειες που έχουν σκοπό να θεραπεύσουν από κάποια ασθένεια ανθρώπους ή ζώα. Βέβαια η γηθειές συνδέονται και με παλαιότερες τελετουργικές πράξεις που είχαν σκοπό να προκαλέσουν κακό ή να «δέσουν» ερωτικά κάποιο πρόσωπο.
Πως θρέφει τη ψυχή μου τούτη η λαλιά. Πως γεμίζει τον νου μου εικόνες, γεύσεις και μυρωδιές. Πόσο αχόρταγα πίνω, λέξη-λέξη, από τη δροσερή πηγή της γνώσης που τρέχει αδιάκοπα μέσα της. Κι αν στενοχορούμαι που θωρώ τη λαλιά μου παραπεταμένη, έκεια θα σκύφτω να με δροσερεύγει κι ας πομείνω τελευταίος.
Λουκαδάκης Νίκος
«Ο Δαφνιανός»
Νίκος Λουκαδάκης
Ο Νίκος Λουκαδάκης γεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης το 1973. Μεγάλωσε σε μια εποχή και σε ένα περιβάλλον που του επέτρεψε να αγαπήσει τα βιβλία, τη γνώση και το απαύγασμα της ανθρώπινης τέχνης, την ποίηση. Εργάζεται σε μεγάλη βιομηχανία της Κρήτης και είναι παντρεμένος με δύο παιδιά. Αρθρογραφεί σε εβδομαδιαία βάση στην τοπική εφημερίδα της Κρήτης «Αντίλαλος», για την λαογραφία, τη γλώσσα και την ιστορία μας.
