Οι θεραπευτικές δυνάμεις της ποίησης | του Χρήστου Δημούλα
[Συνέχεια από το προηγούμενο άρθρο]
Οι θεραπευτικές δυνάμεις της ποίησης
Η ποίηση συχνά κρύβεται στην καθημερινή γλώσσα, μουσική και τα τραγούδια. Θεωρείται ενίοτε εξεζητημένη πολυτελής μορφή τέχνης.
Ποίηση και ποιητική έκφραση αποτελούν αρχέγονη μορφή έκφρασης συνδεδεμένη γερά με την ανθρώπινη εμπειρία. Είναι τρόπος συναισθηματικής εκπαίδευσης αποβλέποντας στη συνειδητοποίηση και την αναγνώρισή τους. Αν η ποίηση είναι σχολείο συναισθημάτων η θεραπεία μέσω αυτης είναι η κλινική των συναισθημάτων, των επιθυμιών,των ονείρων.
Η ποίηση είναι μια ιδιάζουσα επικοινωνία. Βάσει του Jackobson, ποίηση είναι η χρήση του βιωματικού λόγου στο έπακρο. Ωστόσο μπορεί ν’αποτελεί και τρόπο απόκρυψης, άρνησης ή συγκάλυψης συναισθημάτων.
Ποιητική μεταφορά και προσωπική αλλαγή
Η μεταφορά είναι θεμελιώδες στοιχείο διαμόρφωσης ποιητικής γλώσσας, έκφρασης.
Μέσα απ’ την ανάπτυξη μεταφορών δύναται η σύλληψη νέων ιδεών.
Η δημουργική διαδικασία διαμορφώνει πλαίσιο θετικής μεταβολής, προσωπικής εξέλιξης. Η μεταφορά βοηθά να εμβαθύνουμε στη κατανόηση του κόσμου. Η εξοικείωση μ’αυτό το σχήμα αντίληψης του κόσμου ξεκινά απ’ την παιδική ηλικία.
Η χρήση μεταφοράς στην Ψυχοθεραπεία
Ο μεταφορικός γραπτός λόγος αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα των μεθοδολογιών της Ψυχοθεραπείας. Οι Έρικσον και Κοπ συνέβαλλαν σημαντικά στην εδραίωση της
μεταφοράς ιδίως στη ψυχοδυναμική, όπου η έμφαση δίνεται στην ερμηνεία των μεταφορών των αναλυόμενων. Επίσης η ενεργή χρήση γραπτού των ποιητικών μεταφορών συνδυάζεται συχνά με τη εφαρμογή την καθοδηγούμενη φαντασία.
Ασθενείς και θεραπευτές χρησιμοποιούν μεταφορές στο λόγο τους για να περιγράψουνε προσωπικές εμπειρίες, ειδικά αρνητικές. Μέσω της μεταφοράς ο θεραπευτής μπορεί και κατανοεί ανάγκες, προβλήματα, το στυλ ζωής και την κοσμοθεωρία των ασθενών. Οι γραπτές μεταφορικές δηλώσεις κι εκφράσεις είναι μορφές αναπαράστασης νοητικών εικόνων που περιέχουν σχέδια δράσης τα οποία ο θεραπευτής μέσω της ποιητικής δημιουργικής δραστηριότητας ωθεί τον θεραπευομένο να τα ενεργοποιήσει.
Επεξεργασία μεταφορών κι εικόνων κινητοποιούν τον μηχανισμό της αλλαγής. Συμβάλλουν στη σαφήνεια προσωπικών στόχων,τη κατανόηση και την επίλυση των προβλημάτων. Επιτελούν κοινωνικό-ποιητική λειτουργία και στροφή στην πραγματικότητα. Χρησιμοποιούνται για:
1.Διευκόλυνση προσωπικής ανάπτυξης μετά από εμπειρίες απώλειας. 2.Αντιμετώπιση φόβων, τραυμάτων, ζόρικων περιστάσεων.
3.Έκφραση συναισθημάτων, σκέψεων κι ασυνείδητων διεργασιών.
4.Διερεύνηση εαυτού κι επίτευξη αυτογνωσίας.
5.Ανάπτυξη δημιουργικών δυνατοτήτων των ατόμων.
6.Αναζήτηση νοήματος στη ζωή.
7.Βελτίωση της αυτοεκτίμησης και της εικόνας εαυτού.
Κριτήρια επιλογής και χρήσης ποιημάτων στη θεραπευτική διαδικασία
1. Αναζήτηση του νοήματος που εμπεριέχει το ποίημα και πραγματοποίηση σχετικής συζήτησης.
2. Εξέταση της συναισθηματικής ατμόσφαιρας και διάθεσης του ποίηματος.
3. Εντοπισμός φράσεων κι εικόνων που έχουν ιδιαίτερη αξία.
4. Εντοπισμός κατηγοριών ασθενών στις οποίες είναι βοηθητικό το ποίημα.
5. Προσδιορισμός ψυχικών προβλημάτων στα οποία βοηθά το ποίημα.
6. Σημεία του ποιήματος που πρέπει βάσει γνώμης του θεραπευτή ν’ αλλάξουνε.
7. Φιλμς, λογοτεχνικά κείμενα που θυμίζουν στον ασθενή το ποίημα.
8. Συγγραφή γράμματος στον ποιητή. Δημιουργία εικόνας ως αντίδραση στο ποίημα.
9. Προσδιορισμός θεωρητικής προσέγγισης στην οποία θ’ αξιοποιηθεί το ποιητικό κείμενο.
10.Εξέταση απ’ τον θεραπευτή αν το ποίημα εμπνέει ελπίδα στον αναγνώστη.
Η διαδικασία αυτή απαιτεί αρκετό χρόνο, προσπάθεια και προετοιμασία, σκέψη, σχεδιασμό από όλους όσοι ασχολούμαστε με αυτό το δύσκολο, μαγευτικό ταξίδι εμβάθυνσης στην εκμάθηση και διδασκαλία της θεραπευτικής διάστασης της Ποίησης. Με πίστη στην ολοένα και περισσότερη δυναμική, που δύναται να εξαπλωθεί, στους ψυχικά και μή ευάλωτους ανθρώπους που αγαπούν να εκφράζονται με την ποιητική γραφή.
( Συνέχεια στο επόμενο άρθρο ).
Χρήστος Δημούλας
Χρήστος Δημούλας
Ο Χρήστος Δημούλας γεννήθηκε το 1977. Σπούδασε Δημοσιογραφία, Πολιτικές Επιστήμες, Ιστορία, Κολάζ, Δραματοθεραπεία, Παιδοψυχολογία, Ειδική Αγωγή κι Εκπαίδευση Α.Μ.Ε.Α.. Διδάχτηκε Θεατρικό Παιχνίδι, Θεραπεία μέσω της Ποίησης κι όλων των ειδών γραπτού λόγου.
Εργάζεται ως Δραματοθεραπευτής κι υπεύθυνος, συνεδριών, μαθημάτων κι εργαστηρίων θεραπευτικής γραφής.
Ενδιαφέροντα του: Λογοτεχνία, Εικαστικά, Θέατρο, Φωτογραφία, Γυμναστική, Ακτιβισμός, Ταξίδια, Κολάζ.
Συνιδρυτής του Συλλόγου Εργατικής και Λαϊκής Επιμόρφωσης «Δημήτρης Γληνός».
Εμπνευστής-συνιδρυτής του εργαστηρίου φωτογραφίας «ΦωτοΠρολετάριοι».
Συνιδρυτής της κοινωνικής-λογοτεχνικής ομάδας «Απόδραση στον Λόγο και την Τέχνη».
Μέλος της «Συντροφιάς των Ονειροπόλων» του Θεάτρου Άλφα.
Έχει εκδώσει τρία λογοτεχνικά βιβλία. Συμμετείχε σε δύο ανθολογίες και δημιούργησε την Ανθολογία Σύγχρονης Ελληνικής Αντιπολεμικής Ποίησης. Έκανε ως τώρα πέντε ατομικές εκθέσεις και συμμετείχε σε πέντε ομαδικές με κολάζ του.
Διατηρεί την στήλη συνεντεύξεων: «Συνέντευξη με τον Χρήστο» στο ηλεκτρονικό περιοδικό «Κoukidaki».
