Η Βαρβάρα Τερζάκη – Παλλήκαρη για το βιβλίο της Άννας Τακάκη «Αροδαμοί κι αγκαραθιές»
Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε το βράδυ της Τρίτης 21 Νοέμβρη 2023 η εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου της Άννας Τακάκη – Μαρκάκη «Αροδαμοί κι αγκαραθιές» που κυκλοφορεί από τη «Σβούρα εκδοτική». Η εκδήλωση έγινε στο Πολύκεντρο του Δήμου Ηρακλείου στις 6:30 το απόγευμα. Πλήθος κόσμου από νωρίς κατέφθασε στο Πολύκεντρο για να παρακολουθήσει την παρουσίαση του βιβλίου.
Για το νέο βιβλίο εκτενή κι εμπεριστατωμένη αναφορά και παρουσίαση έκαναν ο επιμελητής του βιβλίου και φιλόλογος Δημοσθένης Καραγιάννης, ο μελετητής της Κρητικής Διαλέκτου Νίκος Λουκαδάκης και η μελετήτρια του νήματος και της Υφαντικής Τέχνης Βαρβάρα Τερζάκη Παλλήκαρη.
Παραθέτουμε παρακάτω την παρουσίαση της κ. Βαρβάρας Τερζάκη Παλλήκαρη.
«Πώς καταγράφεται η παράδοση, πώς γράφεται η ιστορία; Είναι συναισθηματική διαδικασία και απόδειξη αγάπης και αφοσίωσης στον γενέθλιο τόπο ή όπου η μοίρα έφερε τον συγγραφέα να περάσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του ή είναι το αποτέλεσμα υψηλής ποιότητας επαγγελματισμού και τήρησης των κανόνων της επιστήμης; Είναι πόνημα ή πόνος ψυχής; Είναι ο ανήσυχος επιστήμονας, ιστορικός, ανθρωπολόγος, λαογράφος ή γλωσσολόγος ή το τέκνο του τόπου που βιώνει με περηφάνια την κίνδυνο της απώλειας και μάλιστα της οριστικής απώλειας που φέρνει η νεωτερικότητα και οι ραγδαίες αλλαγές της;
Αγαπητοί μου, τι θα μπορούσε να είναι καλύτερο από εκείνους που συνδυάζουν και τα δύο, πονούν τον τόπο και την κληρονομιά του, αλλά έχουν τα εφόδια για να την συγκεντρώσουν με τρόπο συστηματικό και προσβάσιμο. Εκείνους που παραμένουν παθιασμένοι, αλλά δε γίνονται ούτε υπερβολικοί ούτε γραφικοί, που τιμούν τη μοναδικότητα της μικροϊστορίας και των τοπικών παραδόσεων, αλλά ως μέρος ενός μεγαλύτερου κύκλου.
Η προφορική παράδοση είναι μια από τις παλαιότερες συνεχείς παραδόσεις στον κόσμο. Η γραπτή με την προφορική παράδοση συμπορεύοταν στον τόπο μας. Η κρητική διάλεκτος αποτέλεσε και αποτελεί «γλώσσα ακτινοβολίας» για την υπόλοιπη Ελλάδα.
Η Άννα Τακάκη γαλουχήθηκε με όλες αυτές τις γνώσεις, τις αξίες της κρητικής αλήθειας, της κρητικής παράδοσης. Ως παιδί μάζευε αναρίθμητες εντυπώσεις από τη Σητεία, από την Κρήτη, χωρίς να σκέφτεται τον τελικό σκοπό της συγκομιδής της. Πρώτα με την καρδιά θερμά αισθάνθηκε κι ύστερα με δύναμη κατέγραψε ό,τι συνέλαβε ο νους.
Με το βιβλίο της «Αροδαμοί κι Αγκαραθιές», επιδιώκει να ενισχύσει τη νομιμότητα των τοπικών τελετουργιών και να διατηρήσει την ιστορία των ονομάτων όλων των ξεχωριστών, των σημαντικών ανθρώπων, των τρόπων, των τόπων στην κοινότητα.
Οι ήρωές της, όπως οι ήρωες όλων των τοπικών προφορικών επών είναι συχνά άνθρωποι με αγνή ψυχή, μέσα στην οποία βρίσκεται συγκεντρωμένη όλη η σοφία χιλιετηρίδων της κρητικής ζωής. Είναι συχνά ρομαντικοί, καλοπροαίρετοι, δίκαιοι ή ακόμη και αφελείς, αλλά τοπικοί, συχνά μυθικοί ήρωες που αποδίδουν ιερή τελετουργική αλλά και κοινωνική ψυχαγωγία, όπως συμβαίνει στα επίσημα κλασικά έπη του Ομήρου.
Άνθρωποι που ζούσαν στα χνάρια μιας δοκιμασμένης παράδοσης, με πίστη στην ομαδική ψυχή, δηλ. στο ύφος της ζωής του λαού, στο πέρασμά του από μια εποχή όπου, «Η κίνηση του χρόνου ήταν αργή».
Ζουν και αισθάνονται την εσωτερική φωνή του πολιτισμού τους, ενός πολιτισμού που δεν χρησιμοποιούσε τα γραπτά σύμβολα, ως μορφή συναισθηματικής έκφρασης.
Μη μορφωμένοι με γράμματα, αυτούς που λένε «αγράμματους» που ήταν και συνεχίζουν να είναι πιο κοντά στον πόνο και στο πάθος των άλλων πιο συμπονετικοί, όπως λέει η καλή μου φίλη η Ρέα.
Κάθε ιστορία της Άννας Τακάκη-Μαρκάκη είναι πιο εξωφρενική και παράλληλα πιο ανθρώπινη από την προηγούμενη. Το κοινό τους στοιχείο είναι η τρυφερότητα και ο σεβασμός με τα οποία η συγγραφέας αντιμετωπίζει πάντα τους ήρωές της. Είναι ιστορίες που υπήρξαν χωρίς ωστόσο να είμαστε βέβαιοι ότι υπήρξαν με τον τρόπο που έφθασαν σε εμάς. Είναι ιστορίες που ακούσαμε, που ακούμε σαν παραμύθια, που συγκροτούν τον χαρακτήρα μας, την οικογενειακή και προσωπική μας μυθολογία..
Κυρίες και κύριοι,
Τα διηγήματα της κ. Άννας Τακάκη-Μαρκάκη, στηρίζονται σε πραγματικά γεγονότα του τόπου της, της Σητείας, στα πεπραγμένα πριν και μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο καις τις εικόνες, τις αμέτρητες εκφράσεις και εκδηλώσεις που δεν αφήνουν το μυαλό σε ανάπαυση..
Σκοπός της είναι πέρα από την ιδιαιτερότητα της τότε εποχής και της τωρινής, να πάει πίσω και να καταγράψει μαζί με κάποια ιστορικά γεγονότα και την ηθογραφία του τόπου.
Όλα αυτά όταν συνοδεύονται και από το ύφος και το χρώμα του τοπικού ιδιώματος τους χωριού Ζήρος, τόπος καταγωγής της Άννας, παίρνουν τη γλωσσοπαλασία, που εκείνη μόνο μπορεί να δίδει ονόματα στους χαρακτήρες, τα τοπονύμια και την εποχή που αφορούν τα βιβλία της, οι λέξεις της, οι περιγραφές της, οι τίτλοι, τα διηγήματα, ακόμη και οι μαντινάδες και τα θεατρικά έργα της τα οποία έχουν διακριθεί και εκτός Ελλάδος.
Το ύφος αυτό της γραφής της Άννας, δεν αφήνει κανένα χαρακτηριστικό από την κρητική ιδιοσυγκρασία της, την πίστη της και την αφοσίωσή της στον Κορνάρο και τον Ερωτόκριτό του, να την κρατήσει μακριά από τους στίχους του.
Τέλος, με εργαλεία την κατανόηση, την αγάπη και την εκφραστική δύναμη, κατορθώνει ν’αποφύγει τα στερεότυπα «της εξωτικής τουριστικής Κρήτης» και να περιγράψει μια μεγάλη νήσο, στο μεταίχμιο της ισχυρής παράδοσης και της ραγδαίας και συχνά, εκτός ελέγχου, οικονομικής ανάπτυξης.
Με σταθερή πίστη πως, ο οικοδόμος με όλη την πρωτογένεια της τέχνης του είναι πάντα ο λαός, και με σεβαστική λεπτότητα εμποτίζει όλη τη γραφή της και μεταφέρει το καθαρό βίωμα στην τεράστια περιοχή της διάρκειας.
Ή Άννα Τακάκη-Μαρκάκη γράφει «με λέξεις χειροποίητες» αντί να υφαίνει και να τραγουδεί, υπαρκτή κι ανύπαρκτη μαζί.»
Βαρβάρα Τερζάκη Παλλήκαρη
