Διασπασμένα μεζεδάκια | του Νίκου Σαραντάκου
Που βέβαια τα λέω έτσι επειδή μέσα στη βδομάδα είχαμε την εξαιρετικά αρνητική εξέλιξη της διάσπασης του ΣΥΡΙΖΑ, με την αποχώρηση του καλύτερου (λέω εγώ) τμήματος στελεχών του. Αυτό το γεγονός μάς δίνει τον τίτλο, αλλά επί της ουσίας έγραψα μερικά πράγματα στο χτεσινό άρθρο, ενώ είπα και κάτι ακόμα στην ΕφΣυν, όταν ζήτησαν τη γνώμη μου (κάπου μέσα στο άρθρο αυτό λέω κι εγώ τα δικά μου).
Αλλά σήμερα δεν θα ασχοληθούμε με την ουσία του θέματος. Σάββατο είναι, μεζεδάκια έχουμε. Αλλά θα ξεκινήσω με μια γέφυρα, δηλαδή κάτι σχετικό με τη διάσπαση, αλλά όχι ευθέως πολιτικό. Ζήτησα λοιπόν από το ChatGPT να μου φτιάξει ένα σονέτο για τη διάσπαση ενός αριστερού κόμματος, και ιδού τι προέκυψε.
O φίλος μας ο Στάζιμπος στο Τουίτερ έδωσε παραγγελία σε ένα ανταγωνιστικό ρομποτάκι, το Bard, και μάλιστα του έδωσε και περισσότερες προδιαγραφές -αν θέλει ας το βάλει στα σχόλια.
* Και συνεχίζω διασπαστικά ή διασπασμένα, με μια παρατήρηση που έγινε εδώ σε σχόλιο αλλά αξίζει να μπει και στα μεζεδάκια.
Πολλοί ραδιοτηλεοπτικοί σταθμοί, λοιπόν, είπαν για «ανεξαρτοποίηση» (και όχι ανεξαρτητοποίηση) βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ.
Αυτή την απλολογία δεν θυμάμαι να την έχω καταγράψει.
Όσοι μας διαβάζουν ταχτικά ξέρουν ότι έχουμε ασχοληθεί κάμποσες φορές με την απλολογία, που όταν γίνεται μπροστά μας (στρατικοποίηση, περιβαντολόγος) τη θεωρούμε λάθος, ενώ όταν έχει ήδη γίνει (αμφορέας, αστροπελέκι) δεν ενοχλεί.
* Είχαμε και την τσάντα με τα εργαλεία, που έπεσε από τον διαστημικό σταθμό και δεν ξέρουμε σε ποιανού το κεφάλι θα πέσει (αν έχει ήδη πέσει και δεν το πληροφορήθηκα, διορθώστε με.
Γράφει λοιπόν σχετικό άρθρο:
Από την Ιαπωνία, το αντικείμενο πέρασε πάνω από την Κίνα και μέσω Ασίας αφίχθη την Τρίτη 21/11 στην Ευρώπη.
Το Virtual Telescope Project το αποθανάτισε στη Ρώμη, στις 15/11.
Κανονικά είναι λάθος αυτό. Λέμε «απαθανατίζω» δηλ. κάνω κάτι/κάποιον αθάνατο, με την αρχαία (επιτατική) σημασία του «από-«, η οποία διατηρείται και σήμερα για να μην ξέρουμε αν η απόφραση είναι βούλωμα ή ξεβούλωμα.
Θα αποθανατιστεί κάποιος, αν του πέσει στο κεφάλι η τσάντα με τα εργαλεία.
* Και ένα αδωνίτικο μαργαριτάρι, από πρόσφατο «λόγιο» τουίτ του υπουργού:
Ταιριάζει να παρουσιάσει ο Άδωνης έναν τόμο για το αρχείο του Ναπ. Ζέρβα, αλλά οι μεταξωτές μετοχές θέλουν και επιδέξιο χειριστή, κι ο Άδωνης δεν είναι, δέκα χρόνια έκανε να τελειώσει το Ιστορικό-Αρχαιολογικό.
Γράφει «τον προσφάτως εκδοθέν τόμο» κάνοντας λάθος στο γένος. Ο εκδοθείς τόμος, τον εκδοθέντα τόμο. Το εκδοθέν βιβλίο, ίδιο σε αιτιατική και σε ονομαστική.
Θέλουν προσοχή αυτά, γιατί αν τα διδάξει λάθος στα σκυλάκια στην Ελληνική Αγωγή μπορεί να λυσσάξουν.
* Φίλος του ιστολογίου στέλνει μια οθονιά από τη Βικιπαίδεια, από το άρθρο για έναν παλιό ηθοποιό, τον Στιβ Ριβς, που έπαιζε κυρίως ρόλους αρχαίων μπρατσαράδων.
Όπως βλέπετε, το άρθρο προφανώς είναι μεταφρασμένο από τα αγγλικά, κι έτσι έχουν μείνει αγγλισμοί στα ονόματα. Ο Αινέας (δυο φορές) είναι βέβαια ο Αινείας (Αeneas αγγλικά) ενώ τα Ρομύλους και Ρόμους είναι ο Ρώμος και ο Ρωμύλος. Κι άλλα πρέπει να υπάρχουν, πχ ο Πρίμο Ζέγκλιο σχεδόν σίγουρα είναι Τσέλιο (Zeglio). Και βέβαια υποδυόμενοι, όχι *υποδυώμενοι!
Θα μου πείτε, γιατί πάω να κάνω τις διορθώσεις στη Βικιπαίδεια. Καλά λέτε, αλλά κάποιος θα μας διαβάσει και θα φιλοτιμηθεί να τις κάνει.
* Και κάτι τουρκικό ή τουρκοελληνικό. Δεν είναι μαργαριτάρι, αλλά έχει γούστο.
Βλέπετε την πρώτη μετάφραση του Κεφαλαίου του Καρλ Μαρξ στα τουρκικά (1933, από τον Haydar Rifat)
Ο τίτλος Sermaye, που θυμίζει, προφανώς, τη δική μας σερμαγιά!
Μάλιστα, στα τουρκικά ο καπιταλιστής λέγεται (και) sermayedar.
Για την ακρίβεια, η έκδοση αυτή είναι μετάφραση μιας γαλλικής περίληψης του Κεφαλαίου. Το πλήρες κείμενο έγινε προσπάθεια να εκδοθεί λίγα χρόνια αργότερα, αλλά άρχισαν οι απαγορεύσεις και τελικά εκδόθηκε μόλις στη δεκαετία του 1960.
Κάποτε ίσως να βάλουμε ένα άρθρο με τουρκικούς τίτλους έργων κτλ. που ηχούν κάπως αστεία στα ελληνικά, όπως τον Budala του Ντοστογιέφσκι και το Kavgam του Χίτλερ.
* Ανταπόκριση από τη Χίο, όπου έβρεξε πολύ το περασμένο Σάββατο και βγήκε ένα ωραίο ουράνιο τόξο. Και γράφει, μεταξύ άλλων, ένα τοπικό σάιτ:
Το φαινόμενο του ουράνιου τόξου συμβαίνει όταν τα ηλιακά φώτα διασπώνται μέσα από σταγόνες νερού στην ατμόσφαιρα, δημιουργώντας ένα εκπληκτικό φάσμα χρωμάτων. Στην περίπτωση της Χίου, το ουράνιο τόξο εμφανίστηκε μετά από μια περίοδο έντονης βροχόπτωσης, προσφέροντας ένα πολύ όμορφο θέαμα.
Η πρώτη πρόταση φαίνεται ξεσηκωμένη από σχολικό βιβλίο, αλλά βέβαια «το ηλιακό φως», όχι «τα ηλιακά φώτα» -εκτός αν έχουμε τίποτα δίδυμους ήλιους. Όσο για τη δεύτερη πρόταση, ακούγεται λίγο αστεία η… ιδιαιτερότητα της Χίου.
* Πώς είναι το θηλυκό του πορτοφολά; Εγώ λέω «πορτοφολού», αλλά ένα θεσσαλονικιό σάιτ είχε άλλη γνώμη:
Ο επιβάτης αναγνώρισε τρεις θηλυκές πορτοφολάδες.
Όπως το βλέπω, μου θυμίζει «πορτοκαλάδες», αν είναι γένους θηλυκού. Αναρωτιέμαι, στον ενικό θα έγραφε «μια θηλυκή πορτοφολάς»; Λίγο σαν τριτόκλιτο μοιάζει (η πορτοκαλάς – της πορτοκαλάδος).
Και βέβαια, καταλαβαίνουμε ότι το σάιτ είναι από τη Θεσσαλονίκη και χωρίς να δούμε ότι λέγεται thessnews, διότι λέει «επιβάητς του αστικού». Στην Αθήνα θα λέγαμε «του λεωφορείου».
* Αποχώρησε από τον ΣΥΡΙΖΑ ο Δημήτρης Παπαδημούλης και στην επιστολή του γράφει:
Με την παρούσα επιστολή μου θέλω να σας ενημερώσω για την απόφασή μου να μην είμαι πλέον μέλος του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ.
Ήταν μια καθόλου εύκολη απόφαση. Την έλαβα μετά από πολλή σκέψη, με αισθήματα ευθύνης, λύπης, αλλά και αγωνίας για το μέλλον της σύγχρονης ευρωπαϊκής Αριστεράς στην πατρίδα μας.
Λέμε όμως στα ελληνικά «Ήταν μια καθόλου εύκολη απόφαση»; Αφύσικο το βρίσκω, εκδήλωση του «τρόμου της διπλής άρνησης». Εγώ θα έγραφα «Δεν ήταν καθόλου εύκολη απόφαση». Ή, πιο περικοκλαδάτο, «Ήταν μια κάθε άλλο παρά εύκολη απόφαση».
(Στην αρχαΐζουσα καθαρεύουσα θα μπορούσε ίσως να σταθεί σε τέτοια θέση το «καθόλου», διότι σήμαινε «εντελώς»!)
* Kι ένα ακόμα σχετικό με τα συριζέικα. Έγραφε το news247.gr:
Μόνο τυχαίο είναι το κόκκινο χρώμα με το οποίο έχουν κοσμήσει το προφίλ τους….
Θα μπορούσαμε να απαντήσουμε με το σλόγκαν «Τυχαίο; Δεν νομίζω».
Έβαλα την οθονιά, διότι στο μεταξύ το διόρθωσαν, «Μόνο τυχαίο δεν είναι το κόκκινο χρώμα…»
* Φίλος που του αρέσει η κλασική, στέλνει ένα γιουτουμπάκι με επιλογές από διάφορους συνθέτες, που συνοδεύεται από το εξής αυτόματα μεταφρασμένο κείμενο:
Ρυθμίστε σε έναν εξαιρετικό κόσμο κλασικής μουσικής με το «The Best Classical Music 2023». Ανακαλύψτε τις πιο σημαντικές συνθέσεις του Μπετόβεν, του Μότσαρτ και άλλων εικονικών συνθέτων που θα σας προσφέρουν το τέλειο περιβάλλον για να μελετήσετε, να εργαστείτε και να χαλαρώσετε.
Το «ρυθμίστε» της αρχής αποδίδει το αγγλικό Set in…. (Set in an exceptional classical music world with «the best classical music 2023»). Προσέξτε και το «εικονικών συνθέτων», λες και είναι «τα εικονικά σύνθετα»! Λες και δεν αρκούσε το «εικονικός» μόνο του, που βέβαια ψευδόφιλο είναι.
* Και κλείνω με ένα πολύ αστείο μεταφραστικό.
Η σκηνή είναι από την ταινία Raymond and Ray. Το αγγλικό λέει
You know the sound of nails on a chalkboard
Και ο ηθοποιός κάνει τη χαρακτηριστική κίνηση.
Κι όμως ο υποτιτλιστής το αποδίδει:
Ξέρεις τι ήχο κάνει το καρφί στον μαυροπίνακα;
Διότι η αγγλική είναι φτωχή γλώσσα κι έχει την ίδια λέξη, nail, για το καρφί και το νύχι.
Και αυτό ήταν το τελευταίο νύχι στο φέρετρο. Καλό σαββατοκύριακο, αδιάσπαστο!
25/11/2023
Νίκος Σαραντάκος
https://sarantakos.wordpress.com/
Ο Νίκος Σαραντάκος γεννήθηκε στο Παλαιό Φάληρο το 1959. Σπούδασε χημικός μηχανικός και αγγλική φιλολογία. Έχει εκδώσει δύο συλλογές διηγημάτων και άλλα βιβλία. Δουλεύει μεταφραστής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και μοιράζει το χρόνο του ανάμεσα σε Λουξεμβούργο και Ελλάδα. Ενδιαφέρεται για τη φρασεολογία, την ετυμολογία και τη λεξικογραφία καθώς και για την ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας. Συνεργάζεται με εφημερίδες και περιοδικά. Δημοσιεύει τα κείμενά του, γλωσσικά και άλλα, στο ιστολόγιό του sarantakos.wordpress.com/ και στο sarantakos.com. Σε μια άλλη ενσάρκωση, γράφει στα αγγλικά και στα γαλλικά για το μπριτζ (το παιχνίδι).
Τα βιβλία του:
«Για μια πορεία», διηγήματα (1984, β’ έκδ. 1988) εκδ. Σύγχρονη Εποχή
«Μετά την αποψίλωση», διηγήματα (1987, β’ έκδ. 1989) εκδ. Σύγχρονη Εποχή
«Μότσαρτ-Αλληλογραφία» (1991, β’ έκδ. 2001) εκδ. Ερατώ
«Το αλφαβητάρι των ιδιωματικών εκφράσεων» (1997) εκδ. Δίαυλος
«Γλώσσα μετ’ εμποδίων» (2007) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία» (2009) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Λέξεις που χάνονται» (2011) εκδ. Το Βήμα
«Λόγια του αέρα» (2013) εκδ. εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Οπωροφόρες λέξεις» (2013) εκδ. Κλειδάριθμος
«Η γλώσσα έχει κέφια» (2018) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Μύθοι και πλάνες για την ελληνική γλώσσα» (2019) εκδ. ΕΑΠ
«Το ζορμπαλίκι των ραγιάδων» (2020) εκδ. Του Εικοστού Πρώτου
Έχει κάνει την επιμέλεια στην έκδοση των βιβλίων:
«Συμποσιακά», του Κώστα Βάρναλη,
«Αττικά: 400 χρονογραφήματα (1939-1958) για την Αθήνα και την Αττική», του Κώστα Βάρναλη,
«Τα δεκατρία ντόμινα και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Τι είδα εις την Ρωσσίαν των Σοβιέτ», του Κώστα Βάρναλη,
«Ο μυστηριώδης φίλος και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Γράμματα από το Παρίσι», του Κώστα Βάρναλη,
«Τα μαραμένα μάτια και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Κάπου περνούσε μια φωνή», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Η νοσταλγία του Γιάννη», του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη,
«Famous Bridge Records», του David Bird,
«Bridge Hands to Make You Laugh…and Cry», του David Bird.
