Η βρύση του Ντελή-Μάρκου (Κρήνη Πριούλι) | του Νίκου Λουκαδάκη
Θρύλοι και ιστορία των τοπωνυμίων
Κάπου στην παραλιακή του Ηρακλείου…
-Έλα παιδί μου από ’παε.
-Μα δεν κουράστηκες μωρέ παππού, τόση ώρα που περπατάμε;
-Δεν τηνε χορταίνω παιδί μου ετούτηνε την πόλη. Γεμάτη ομορφιές και ιστορία είναι, μη θωρείς που την έχομε καταντήσει κουρελού.
-Να κάτσουμε κάπου γιατί κάνει ζέστη, μην πάθεις τίποτα.
-Πια κάτω θα κάτσομε στον ασκιανό, μόνο γροίκα ’δα. Έπαε είναι η Πύλη του Δερματά. Έτσα την ονομάσανε γιατί πια κάτω ήτονε τα ταμπακαριά, τα δερματάδικα δηλαδή. Οι Ενετοί την-ε φτιάξανε πριν πολλούς αιώνες μαζί με όλα τα τείχη και τον Κούλε.
-Εντάξει, μα άντε τώρα προχώρα παππού.
-Δεκάρα δε δίδεις γι’ αυτά που σου λέω, μα εγώ θα στα πω. Έκειονε το σχολειό που θωρείς είναι το Μποδοσάκειο. Εχτίστηκε το 1930 και το είχε κάμει δωρεά ένας βιομήχανος, ο Μποδοσάκης. Ε, πάμε δα πια κάτω που έχει κάτι παγκάκια να πάρω μια ανάσα γιατί εκαψώθηκα.
Προχώρησαν, παππούς και εγγονός μα την ώρα που περνούσαν από την Κρήνη Πριούλι, στάθηκε ο γέρος τρομαγμένος:
-Ώφου παιδί μου.
-Τι έπαθες παππού;
-Δεν γροικάς το βρούχος και τσ’ αλυσίδες;
-Σου φάνηκε παππού, τι είναι αυτά που λες;
-Κατέχω εγώ ήντα λέω. Θωρείς έτηνε την παλαιϊνή βρύση; Είναι η βρύση του Ντελή-Μάρκου. Κάτσε έπαε να σου πω την ιστορία της.
Έτηνε λοιπόν τη βρύση, την-ε φτιάξανε οι Ενετοί το 1666, τότε που οι Τούρκοι πολιορκούσανε τούτη την πόλη κι είχανε κόψει όλη την παροχή του νερού. Τότε λοιπόν ένας άρχοντας Ενετός, ο Πριούλι, εβρήκε μέσα στην πόλη μια πηγή κι απόκειας έφερε έπαε το νερό κι έχτισε έτηνε την όμορφη βρύση που θωρείς με τσοι κολώνες και τα ξόμπλια. Για το χατίρι του οι Ενετοί την ονόμασαν κρήνη Πριούλι. Για τρία χρόνια ξεδίψασε έτηνε η βρύση τους πολιορκημένους, ίσαμε το 1669 όταν οι Τούρκοι μπήκανε στην πόλη νικητές.
-Όντως είναι πολύ όμορφη κρήνη, μα εδώ που είναι κρυμμένη, ποιος θα τη δει.
-Έχεις κι εσύ τα δίκια σου, μα κάτσε να τελειώσω την ιστορία της. 22 χρόνια κράτηξε η πολιορκία της πόλης και σαν μπήκανε οι Τούρκοι μέσα λυσσασμένοι, όλοι χώστηκαν φοβισμένοι ή λάργαραν από τη νησί και δεν εξαναγιάγειραν.
Ένας μόνο δεν εφοβήθηκε, το πιο γενναίο παλικάρι, ο Ντελή-Μάρκος, που αρματωμένος συνέχισε να πολεμά, ίσαμε που τον-ε κυκλώσαν οι Τούρκοι, τον-ε πιάσανε και τον-ε κλείσανε στη φυλακή. Τον Ντελή-Μάρκο όμως δεν τον-ε βαστούσανε τα σίδερα κι οι φυλακές.
Έσπασε την πόρτα του κελιού του και ξαναρματώθηκε για τον πόλεμο. Οι Τούρκοι τον ξανάπιασαν, τον ξαναβάλαν φυλακή μα αυτός ξαναλευτερώθηκε.
Οι Τούρκοι απελπισμένοι τον έδεσαν με μια χοντρή αλυσίδα κι ήρθαν και τον έχτισαν ζωντανό στον τοίχο τούτης της βρύσης. Από τότε οι Τούρκοι ονόμασαν τη βρύση «του Ντελή-Μάρκου η βρύση». Μα το παλικάρι δεν πόθανε, έκεια βρίσκεται και καρτερά πότε θα κινδυνέψει το Μεγάλο Κάστρο, να βγει όξω να το προστατεύσει. Τότε ακούγονται έπαε στη βρύση να βρουχούνται οι αλυσίδες που τον-ε δέσανε. Καλή ώρα σανε σήμερο που τσοι γροίκησα.
Έλα τώρα παππού που πιστεύεις σ’ αυτά τα παραμύθια.
-Γιάντα παιδί μου, εσείς οι νέοι δεν πιστεύγετε σε ό,τι παραμύθια σας-ε λέει έκειοσες ο φούτερος που βαστάς στη χέρα σου, το κινητό; Άντε δα σηκώσου γιατί έχω κι άλλα να σου δείξω.
Λουκαδάκης Νίκος
Νίκος Λουκαδάκης
Ο Νίκος Λουκαδάκης γεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης το 1973. Μεγάλωσε σε μια εποχή και σε ένα περιβάλλον που του επέτρεψε να αγαπήσει τα βιβλία, τη γνώση και το απαύγασμα της ανθρώπινης τέχνης, την ποίηση. Εργάζεται σε μεγάλη βιομηχανία της Κρήτης και είναι παντρεμένος με δύο παιδιά. Αρθρογραφεί σε εβδομαδιαία βάση στην τοπική εφημερίδα της Κρήτης «Αντίλαλος», για την λαογραφία, τη γλώσσα και την ιστορία μας.
