Αναστάσιμα μεζεδάκια | του Νίκου Σαραντάκου
Αναστάσιμα, μια και έχουμε Πάσχα -άλλες χρονιές τα έχω πει Πασχαλινά ή Λαμπριάτικα και θα ήταν δύσκολο να βρεθεί άλλος τίτλος για το σημερινό πολυσυλλεκτικό μας άρθρο, αν και στα χρόνια της πανδημίας είχα νεολογίσει με τα «κορονοπασχαλινά».
Ξεκινάμε λοιπόν, με έναν τίτλο που σχολιάστηκε ειρωνικά σε γλωσσολογούσες ομάδες του Φέισμπουκ και θεωρήθηκε αποτυχημένος εξαιτίας της αμφισημίας του -«υπάρχουν και διπλωματούχοι μαθητές;» ή «γιατί είναι αδίκημα να μεταφέρεις μαθητές που δεν έχουν δίπλωμα;»
Δεν είδα καμιά εναλλακτική πρόταση όμως που να αποφεύγει την υποτιθέμενη αμφισημία.
(Αναρωτιέμαι, αν ο τίτλος ήταν: «Συνελήφθη οδηγός σχολικού χωρίς δίπλωμα», θα αναρωτιόμασταν αν υπάρχουν και διπλωματούχα σχολικά λεωφορεία; )
* Φίλος στέλνει λινκ σε άρθρο του tvxs που αφορά τις διεργασίες στην ισπανική Αριστερά και επισημαίνει τα εξής αποσπάσματα:
Πρόκειται για μια φεμινίστρια ηγέτη, που συνδυάζει πολύ καλά την αποφασιστικότητα και την τρυφερότητα. Ως υπουργός είχε απίστευτες επιτυχίες. Είναι σπουδαία διαπραγματεύτρια: ισχυρή θέληση, αντοχή, ανθεκτικότητα, ανοχή και υπομονή. (…) Κανείς και καμία στην Ισπανία δεν είναι τόσο «πρωθυπουργίσιμη» όσο εκείνη
Ο φίλος διαφωνεί με το επίκοινο «ηγέτη», και συμφωνώ μαζί του, ιδίως όταν βρίσκεται πλάι στο «φεμινίστρια» -μόνο που δεν ξέρω αν θα πούμε «ηγέτιδα», όπως προτείνει εκείνος, ή «ηγέτρια» που προτιμώ εγώ. Επίσης, επισημαίνει ότι το σωστό είναι «πρωθυπουργήσιμη».
Βέβαια, αναρωτιέμαι το «κανείς και καμία» [ακριβής μετάφραση από το ισπανικό, υποθέτω] πώς θα έπρεπε να αντιστοιχιστεί -«πρωθυπουργήσιμοι» ίσως.
Και αμέσως μετά, διαβάζουμε ότι «Πρόκειται για μια κοπερνίκειο στροφή».
Αυτό δεν το πολυλέμε στα ελληνικά, αν και η Βικιπαίδεια το έχει.
* Μια είδηση από το αστυνομικό δελτίο τώρα.
Στη Θεσσαλονίκη, λέει, σημειώθηκε «άγριος ομαδικός ξυλοδαρμός λεωφορείου».
Δεν διευκρινίζεται αν το έδειραν άλλα λεωφορεία ή πούλμαν.
Στην αρχή σκέφτηκα ότι λείπει η λέξη «εντός» αλλά τελικά άλλη λέξη λείπει, «οδηγού» -τον καημένο τον οδηγό έδειραν, όχι το λεωφορείο.
* Διαβάζω ένα ενδιαφέρον άρθρο για την έχθρα που υπάρχει στη Γερμανία ανάμεσα στις ομάδες Σάλκε και Χέρτα, που έχει αρκετές άγνωστες λεπτομέρειες για το γερμανικό ποδόσφαιρο στη δεκαετία του ’60, όταν «Υπάρχουν σοβαροί περιορισμοί στους συλλόγους, ενός είδους salary cup το οποίο όμως είναι εξαιρετικά αυστηρό και ουσιαστικά εμποδίζει το ποδόσφαιρο να γίνει πραγματικά επαγγελματικό».
Μάλλον «ένα είδος» θα έλεγα εγώ. Αλλά, το κυριότερο: δεν είναι salary cup, κύπελλο, αλλά salary cap, άνω όριο, τάπα.
* Μαζί με τις ευχές του για γενικευμένη ανάσταση (το εννοεί μεταφορικά, βέβαια) εκλεκτός φίλος στέλνει μια συνέντευξη ποιήτριας, όπου το εξής απόσπασμα:
Δεν είναι τόσο ζήτημα κατανόησης όσο περισσότερο της αίσθησης πως ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις…
Το θέμα είναι ο ενεστώτας «ειπώνεται» αντί για το αναμενόμενο «λέγεται».
Έχει περάσει πια αυτό, νομίζω λέει ο φίλος μου, δηλαδή έχει γίνει αποδεκτό.
Μάλλον. Δεν θα είναι και ο πρώτος αόριστος που μετάπλασε νέον ενεστώτα, είναι πάρα πολλά τα ανάλογα παραδείγματα, είτε αφορούν εντελώς καθιερωμένους τύπους (όπως πιάνω από το επίασα του πιέζω ή χάνω από το εχάωσα του χαώνω) είτε νεοπαγείς όπως καταχράζομαι ή παρελάζω.
Πάντως, ενώ η φράση της ποιήτριας είχε αρχικά μπει και ως τίτλος της συνέντευξης, στη συνέχεια τροποποίησαν τον τίτλο σε: Ό,τι λέγεται έχει ήδη ειπωθεί….
* Μεταφραστικό στην Καθημερινή, ένας ψευτοφίλος που έχει χτυπήσει πολλές φορές:
Ο λόγος για την πρωθυπουργική κατοικία του Καναδά. Το κτίριο μπορεί να έχει πολλά ζητήματα (ή προβλήματα, αν προτιμάτε) αλλά όχι από ασβέστη παρά από asbestos, ήγουν από αμίαντο.
Να πω όμως ένα μπράβο στην Καθημερινή διότι είδαν το λάθος (ή έστω ειδοποιήθηκαν γι’ αυτό) και το διόρθωσαν, τουλάχιστον στην ηλεκτρονική έκδοση. Παραμένει όμως σε αναδημοσιεύσεις.
* Γράφει φίλος και μεταφέρω κοπιπάστε:
Χαζεύοντας στο διαδίκτυο έπεσα πάνω σε μια αστρονομική ονομασία «Το Νεφέλωμα του Καβουριού.» Κακή μετάφραση από κάποιον άσχετο του «Crab Nebula«. Φυσικά ο δόκιμος όρος είναι «Το Νεφέλωμα του Καρκίνου«. Ο εν λόγω ειδήμων μετέφρασε: crab = καβούρι! Σωστό βέβαια, αλλά όχι εδώ.
* Σε κάποιο δελτίο ειδήσεων ακούστηκε: Τώρα συνδεόμαστε με Βροντάδος.
Θα πρόκειται για τα νησιά Βροντάδος, λίγο έξω από τα Γκαλάπαγκος.
* Και ένα μάθημα λατινικών από τον τίτλο επιχείρησης:
Corpus sanus, σώμα υγιές, αλλά η λατινοφρουρά (όπως λέει ο Θανάσης Αναγνωστόπουλος στα Υπογλώσσια) θα μας έλεγε ότι το corpus είναι ουδέτερο άρα θέλει corpus sanum.
Δεν της φαίνεται, αλλά η αγγλολατινική αυτή ταμπέλα βρίσκεται στη Λεωφόρο Βουλιαγμένης.
* Κι ένα πολύ αστείο λάθος τσαπατσουλιάς, που δημοσιεύτηκε προχτές στο skai.gr και που ακόμα δεν έχει διορθωθεί. Επειδή όμως μπορεί να διορθωθεί, πήρα οθονιά.
Σε άρθρο για τον Ίλον Μασκ και το Τουίτερ, διαβάζουμε:
Παραδέχτηκε ότι δεν τους απέλυσε όλους αυτοπροσώπως, λέγοντας: «Δεν είναι δυνατό να μιλήσεις με τόσους πολλούς ανθρώπους πρόσωπο με πρόσωπο».
Η αποχώρηση πολλών μηχανικών της Twitter από τότε που ο Μασκ αγόρασε την εταιρεία έχει εγείρει ανησυχίες για τη σταθερότητα της πλατφόρμας. θυριδα, μανα, γυμανστηριο, σουπερ
Αναγνώρισε ορισμένες δυσλειτουργίες, συμπεριλαμβανομένων των διακοπών στον ιστότοπο, αλλά είπε ότι οι διακοπές δεν διήρκησαν πολύ καιρό και ο ιστότοπος αυτή τη στιγμή λειτουργεί καλά.
Πώς παρεμβλήθηκαν οι τέσσερις μαυροτυπωμένες λέξεις στο άρθρο για τον Μασκ;
Ίσως ο συντάκτης να είχε σε άλλο παράθυρο του τάμπλετ τις σημειώσεις για τις δουλειές της ημέρας (να περάσει από την τραπεζική θυρίδα, να μιλήσει με τη μητέρα του, να πάει γυμναστήριο και μετά στο σούπερ μάρκετ) και για κάποιο λόγο να τις αντέγραψε στο πρόχειρο και ασυναίσθητα να τις πέρασε στο άρθρο.
Και τόσες μέρες κανείς δεν το είδε, κανείς δεν το διόρθωσε!
Ίσως τώρα που το βάζω εδώ να το δουν και να το διορθώσουν…
Είναι πάντως κρίμα, από μια άποψη, που δεν συνέβη η γκάφα αυτή σε έντυπο μέσο, να μείνει κτήμα εσαεί, όπως το «Δες το με τον Λέο γιατί είναι δικοί μας» της Καθημερινής ή τόσες άλλες δημοσιεύσεις κατά λάθος. Βέβαια, και η οθονιά καταφέρνει να απαθανατίσει.
* Φίλη από την Κύπρο μού στέλνει τον εξής αγγλισμό του πρώην πρόεδρου Νίκαρου:
Είναι με θλίψη που πληροφορήθηκα την απώλεια του αγαπημένου μου φίλου, άριστου πατριώτη, πολιτικού και εκπαιδευτικού Τάκη Γαβριηλίδη. Ειλικρινή συλλυπητήρια στην οικογένεια και τους οικείους του. Αιωνία του η μνήμη
Κάποτε θα βάλουμε άρθρο για το «Είναι που…». Πολύ σπάνια το βρίσκω χρήσιμο.
* Παρατηρητήριο νέων λέξεων. Σε εκπομπή μαγειρικής ακούστηκε ότι «Η κρέμα θα υγρασιάσει τη σφολιάτα». Με αναζήτηση στο Γκουγκλ ο όρος «υγρασιάσει» έχει κάμποσες εμφανίσεις. Άλλοτε είναι κάτι επιθυμητό, άλλοτε όχι. (Διαφέρει από το «θα υγράνει»; )
* Τέλος, φίλος επισημαίνει τις δηλώσεις Βαρουφάκη στη συζήτηση για το κόμμα του Κασιδιάρη:
«Κε Βορίδη, μήπως η διάταξη αυτή περί »πραγματικής ηγεσίας» που εξελίσσεται σε φιάσκο είναι ο τρόπος να ξεπλύνετε το ένοχο παρελθόν σας στην ΕΠΕΝ; Ή μήπως μια κυνική επιστράτευση της εμπειρίας σας για να αντλήσετε ακροδεξιούς ψήφους;»
Ο φίλος σχολιάζει:
Είναι τόσο συχνό το λάθος που αναρωτιέμαι αν πρέπει κάν να το μνημονεύουμε! Αλλά όταν προέρχεται από επίσημη ανακοίνωση αρχηγού κόμματος…
Από την άλλη, είναι λάθος; Κάποιοι παρατηρούν ότι το αρσενικό και το θηλυκό γένος έχουν επιτρέψει μια λεπτή διάκριση.
Η ψήφος = η γενική έννοια πχ Η χαμένη ψήφος, το δικαίωμα της ψήφου
Ο ψήφος = η συγκεκριμένη υλοποίηση: θα πάρει πολλούς ψήφους, πήρε ακροδεξιούς ψήφους.
Αλλά για τις και τους ψήφους θα έχουμε ευκαιρία να συζητήσουμε στην προεκλογική περίοδο που έρχεται. Προς το παρόν, ας ευχηθούμε Καλή Ανάσταση, με υγεία, αγάπη και οικογενειακή ευωχία!
15/04/2023
Νίκος Σαραντάκος
https://sarantakos.wordpress.com/
Ο Νίκος Σαραντάκος γεννήθηκε στο Παλαιό Φάληρο το 1959. Σπούδασε χημικός μηχανικός και αγγλική φιλολογία. Έχει εκδώσει δύο συλλογές διηγημάτων και άλλα βιβλία. Δουλεύει μεταφραστής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και μοιράζει το χρόνο του ανάμεσα σε Λουξεμβούργο και Ελλάδα. Ενδιαφέρεται για τη φρασεολογία, την ετυμολογία και τη λεξικογραφία καθώς και για την ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας. Συνεργάζεται με εφημερίδες και περιοδικά. Δημοσιεύει τα κείμενά του, γλωσσικά και άλλα, στο ιστολόγιό του sarantakos.wordpress.com/ και στο sarantakos.com. Σε μια άλλη ενσάρκωση, γράφει στα αγγλικά και στα γαλλικά για το μπριτζ (το παιχνίδι).
Τα βιβλία του:
«Για μια πορεία», διηγήματα (1984, β’ έκδ. 1988) εκδ. Σύγχρονη Εποχή
«Μετά την αποψίλωση», διηγήματα (1987, β’ έκδ. 1989) εκδ. Σύγχρονη Εποχή
«Μότσαρτ-Αλληλογραφία» (1991, β’ έκδ. 2001) εκδ. Ερατώ
«Το αλφαβητάρι των ιδιωματικών εκφράσεων» (1997) εκδ. Δίαυλος
«Γλώσσα μετ’ εμποδίων» (2007) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία» (2009) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Λέξεις που χάνονται» (2011) εκδ. Το Βήμα
«Λόγια του αέρα» (2013) εκδ. εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Οπωροφόρες λέξεις» (2013) εκδ. Κλειδάριθμος
«Η γλώσσα έχει κέφια» (2018) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Μύθοι και πλάνες για την ελληνική γλώσσα» (2019) εκδ. ΕΑΠ
«Το ζορμπαλίκι των ραγιάδων» (2020) εκδ. Του Εικοστού Πρώτου
Έχει κάνει την επιμέλεια στην έκδοση των βιβλίων:
«Συμποσιακά», του Κώστα Βάρναλη,
«Αττικά: 400 χρονογραφήματα (1939-1958) για την Αθήνα και την Αττική», του Κώστα Βάρναλη,
«Τα δεκατρία ντόμινα και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Τι είδα εις την Ρωσσίαν των Σοβιέτ», του Κώστα Βάρναλη,
«Ο μυστηριώδης φίλος και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Γράμματα από το Παρίσι», του Κώστα Βάρναλη,
«Τα μαραμένα μάτια και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Κάπου περνούσε μια φωνή», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Η νοσταλγία του Γιάννη», του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη,
«Famous Bridge Records», του David Bird,
«Bridge Hands to Make You Laugh…and Cry», του David Bird.
