Απολογισμός 2022 | του Γιάννη Χατζηχρήστου
Οι μεν ισχυρίστηκαν ότι παίζουν σκάκι επί της παγκόσμιας γεωπολιτικής. Έχουν παράδοση σε αυτό το παιχνίδι. Θέλουν λέει να κερδίσουν το δικαίωμα να διορθώσουν τα κακώς κείμενα και να απελευθερώσουν τον οικονομικό νότο από την θηλιά των δανείων που του συσσώρευσε η προηγούμενη περίοδος.
► Οι δε παίζουν ζάρια. Αυτό που ξέρουν να κάνουν πολύ καλά τα τελευταία 35 χρόνια της προηγούμενης παγκοσμιοποίησης του καζινο-καπιταλισμού που δημιούργησαν. Μια ζαριά ακόμα και βλέπουμε πως θα πάει πάρα κάτω για να αλλάξουν όλα, λένε και αυτοί. Όλα πράσινα και ψηφιακά είναι τα νέα μεγάλα στοιχήματα. Έτσι θέλουν να τα αλλάξουν και αυτοί όλα, εκτός από τα στοιχήματα.
► Και έτσι, μέσα στο 22 είδαμε ένα αργόσυρτο παιχνίδι των δύο πρώην «μεγάλων δυνάμεων» της εποχής που προηγήθηκε της προηγούμενης παγκοσμιοποίησης, στον Ψυχρό Πόλεμο Ι, που μοιάζει με σκάκι αλλά με τις κινήσεις να καθορίζονται από ζαριές! Πεδίο φαινομενικής τους αντιπαράθεσης, περί την Ουκρανία.
Και το βλέπει αυτό η θεά Αθηνά, η προστάτιδα θεός της γεωπολιτικής, και σκάει στα γέλια. Βλέπεις, το παιχνίδι που πραγματικά παίζεται πίσω από ανούσιες αναλύσεις, βαρύγδουπες αρλούμπες με ρητορικές που ξεθώριασαν και ορισμούς που δεν ισχύουν ήταν από τον Ιούνιο του 21 μέχρι το τέλος του 22 άλλο: η Αθηνά γνωρίζει ότι οι κύριοι παίχτες παίζουν στην πραγματικότητα καφενειακή πρέφα!
■ Ίσως να μην είναι πλέον τόσο γνωστό το παιχνίδι «πρέφα». Ιδιαίτερα δημοφιλές στα καφενεία μέχρι την δεκαετία του 70, παρέμεινε σε υψηλή εκτίμηση στα τμήματα των Μαθηματικών, και στα Πολυτεχνεία για μερικές δεκαετίες ακόμα λόγω του πολύ «τεχνικού» χαρακτήρα του.
Παίζεται με 32 φύλλα τράπουλας και από τρεις παίκτες, με στρατηγικό στόχο να μαζέψει ο τελικός νικητής περισσότερα «καπίκια» από τους άλλους. Τους πόντους δηλαδή που ποντάρονται από τους παίχτες στα διαδοχικά ανταγωνιστικά μεταξύ τους στοιχήματα, ένα είδος εσωτερικού κρυπτονομίσματος εντός του παιγνίου, αν με εννοείτε.
Δύσκολο παιχνίδι, αφού όπως είναι γνωστό και από άλλους κλάδους των φυσικών επιστημών, το πρόβλημα της πρόβλεψης επί της ισορροπίας ανάμεσα σε τρία σώματα είναι άλυτο! Μη επιλύσιμο με συμβατικά μαθηματικά, όπως ανάμεσα σε δύο σώματα, όπου γι αυτά αρκεί ο Νεύτωνας και η κλασσική μηχανική του. Αρκεί μια πολύ μικρή δύναμη, μια διακύμανση της πλάκας όπως πχ ένα κακό επόμενο φύλλο ή ένα λάθος για να τα κάνει όλα μπάχαλο. Και φτου και από την αρχή να μαζεύουν όλοι καπίκια και το παιχνίδι μπορεί να μην τελειώσει ποτέ. Δύσκολο και συναρπαστικό συνάμα, αφού εμπεριέχει και μπλόφες και περίτεχνες στρατηγικές, από αυτές που δεν παίρνουν πρέφα τα παίγνια του Γιάνη.
Οι παίκτες, με την εμπειρία, αυτό το πρόβλημα της ουτοπικής ισορροπίας των Τριών, το ανακαλύπτουν και χωρίς θεωρίες. Οπότε η στρατηγική που συνήθως διαμορφώνεται είναι να βάλουν δύο τον τρίτο παίχτη «στην μέση» και να του πάρουν, κατ’ αρχάς, όλα του τα καπίκια. Μετά το παιχνίδι γίνεται απλό. Είτε ο ένας είτε ο άλλος θα βγει νικητής.
Αν το καλοσκεφτείς, ένα ανάλογο της πρέφας παίζεται ανάμεσα στις ΗΠΑ, την ΕΕ και την Ρωσία.
Οι δύο πρώην υπερδυνάμεις της εποχής του προηγούμενου Ψυχρού Πολέμου, συμφώνησαν πριν να ξεκινήσει η προηγούμενη παγκοσμιοποίηση, στην σύνοδο κορυφής Ρήγκαν-Κορμπατζόφ το 86 στην Ζυρίχη, να βάλουν την τότε ανερχόμενη ΕΟΚ, τώρα ΕΕ, στην μέση ως ενεργειακά απόλυτα εξαρτημένη από τους δύο και πολύ αδύναμη και στρατιωτικά. Εξαρτημένη είτε από τα πετρέλαια του Κόλπου, που έλεγχε κυρίως ο θείος Σαμ, είτε από το φυσικό αέριο που ελέγχει το Κρεμλίνο.
Μετά την κρίση του 08, αυτό το παίγνιο «πρέφας» έγινε και πιο άγριο. Από την μία τα σωρηδόν πληθωριστικά δολάρια που εκτυπώνουν οι ΗΠΑ χρησιμοποιήθηκαν μέσω των «πετροδολαρίων» για να εξάγουν τα οικονομικά τους προβλήματα σε όλον τον πλανήτη, σώζοντας την παρτίδα του εκάστοτε προέδρου.
Πως; Κυρίως αυξομειώνοντας κατάλληλα τις διεθνείς τιμές της ενέργειας και φορτώνοντας χρέη στους ασθενέστερους κρίκους της παγκόσμιας οικονομικής αλυσίδας. Εμείς πρώτοι και καλύτεροι, τα ξέρετε, ως πολύ ενεργειακά εξαρτημένοι, παρά κάτι κοιτάσματα εδώ πιο κάτω που παραμένουν σφραγισμένα, σαν τα μυστικά από τις μελέτες του Τσιόδρα.
Η Ρωσία, που ξαναέγινε μια τσαρικής παράδοσης δύναμη μετά την κατάρρευση της Σοβιετίας το 91, αναδιοργανώθηκε από τους δυτικούς συμβουλάτορες της σχολής του Σικάγου να συνεχίσει να παίζει αυτό το παίγνιο πρέφας. Αντί για αριστοκράτες της τσαρικής εποχής, οι λεγόμενοι «ολιγαρχες». Τα golden boys του παλιού συστήματος δηλαδή, που βρέθηκαν ιδιοκτήτες μετά από πλιάτσικο των ασημικών της πρώην σοβιετικής Ένωσης. Τα αποθέματα ενέργειας και μεταλλεία με σημαντικά μέταλλα.
Σε όλο αυτό το διάστημα, το νεοτσαρικό μόρφωμα υπό τον Πούτιν, κέρδιζε εύκολα ως παραγωγός ενέργειας, δίνοντας τεράστια οικονομική δύναμη στους «ολιγάρχες». Όχι όμως και πολιτική, και όποιος το τόλμησε βρέθηκε φυσικά με κάποιο ραδιενεργό τέζα στο μπάνιο του στο Λονδίνο.
Και για να διατηρηθεί το παιχνίδι υπό έλεγχο, κατάφερε το σύστημα Πούτιν να θέσει την μεγαλύτερη οικονομικά δύναμη της Ένωσης, την Γερμανία, σε πλήρη εξάρτηση από τα δίκτυα της του φυσικού αερίου που κινούν την παραγωγική της μηχανή. Δεν προσλαμβάνονται τζάμπα οι πρώην καγκελάριοι ως σύμβουλοι της Gazprom, ξέρετε…
(Πήγε να βάλει χέρι και στην γειτονιά μας παρεμβαίνοντας κατά την συμφωνίας των Πρεσπών αλλά έφαγε πόρτα. Είχαμε άγιο τότε. Νικόλα, όχι καμμένο)
Τελευταίο μεγάλο της επίτευγμα, ο αγωγός Nordstream2, που συνδέει απ’ ευθείας την Γερμανία με την Ρωσία, παρακάμπτοντας τις ενοχλητικές και για τους δύο ενδιάμεσες χώρες, που έμεναν να νομίζουν ότι είναι ρυθμιστές για λογαριασμό των ΗΠΑ. Άλλη μια μεγάλη διπλωματική τους αυταπάτη.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, έγιναν όμως πριν την Ουκρανική κρίση μέσα στο 21 δύο σημαντικά πράγματα:
► Η ΕΕ αποφάσισε, ιδιαίτερα μετά και την εκλογή Μπάιντεν, να προχωρήσει με πιο γρήγορα βήματα προς την ενεργειακή της απεξάρτηση, ποντάροντας όλα της τα λεφτά στο «όλα από ΑΠΕ» και προς το πράσινο υδρογόνο. Έργο μετάβασης που θα διαρκέσει τουλάχιστον 30 χρόνια και θα στοιχίσει στην Ένωση γύρω στα 17τρισ€ μέχρι το 30, με αμφίβολο ακόμη αποτέλεσμα το πόσο θα αυξηθεί έτσι το τελικό ενεργειακό της κόστος.
Κομμάτια λες ας γίνει, το κλίμα να είναι καλά… Μετά, πες και «έχει ο Θεός» για το πόσα θα χρειαστούν ακόμα, «δάνεια υπάρχουν», όπως είναι το μότο της καθυστερημένης οικονομικής σκέψης που ακόμα κυριαρχεί στα μυαλά των νάνων ηγετών της,. Αυτών που ακόμα αποκρύπτουν ότι «μέταλλα δεν υπάρχουν» γι αυτό το σχέδιο. Είτε τα ελέγχουν οι ανταγωνιστές είτε υπάρχουν στις ζητούμενες ποσότητες μόνο σε άλλους πλανήτες.
Επισημοποιήθηκε αυτή η στροφή στην σύσκεψη των G7 στην Κορνουάλη τον περασμένο Ιούνιο με μια στρατηγική συμφωνία που αντικαθιστούσε την έναρξη της εποχής του νεοφιλελευθερισμού ver 1.0, την «Συνεννόηση της Ουάσιγκτον» του 89.
► Μετά τον κορονοϊό και την αποτυχημένη διαχείριση της πανδημίας στις περισσότερες χώρες της ΕΕ, εντάθηκαν και οι εκβιασμοί, κυρίως από την Ρωσία, για να αδειοδοτηθεί ο αγωγός Nordstream2, ζωτικής σημασίας για την «πράσινη»(!) μετάβαση της Γερμανίας, που τελικά, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, τον έβαλε σε πάγο.
Η επιστροφή του δαχτυλιδιού που είχε δοθεί από τον Ομπάμα στην Μέρκελ, ολοκληρώθηκε!
Έτσι, και λόγω όλων των λανθασμένων χειρισμών της κοντόφθαλμης ηγεσίας της ΕΕ που έπεσε στην παγίδα πυροβολώντας το πόδι της ΕΕ, όσο κρατούσε η Μέρκελ το εν λόγω δαχτυλίδι, έφτασε να πληρώνει το 22 η Δυτική Ευρώπη το φυσικό αέριο, από το οποίο δεν μπορεί να απεξαρτηθεί απότομα μέχρι το 2050, σε τιμές υπερπεντάπλασιες των περσινών. Μοιραία στα ύψη και το ηλεκτρικό ρεύμα και όλα της τα προϊόντα, αφού το ενεργειακό κόστος σε αυτά είναι τριπλάσιο έως εξαπλάσιο του εργατικού. Η λιτότητα στους μισθούς δεν αλλάζει απολύτως τίποτα ως προς την παραγωγικότητα. Την εποχή των αυτοματισμών και της ρομποτικής, άλλο είναι το κυρίαρχο ζήτημα. Νεοφιλελέδες ver1.0, χάσατε…
Αποτέλεσμα από αυτά εντός του 22:
■ Η Ρωσία έβγαλε ήδη τρελά κέρδη από τον Nordstream2 επειδή αυτός δεν λειτούργησε! 750εκ ημερησίως τα έσοδα της από το φυσικό αέριο που συνεχίζει ανενόχλητα να πουλάει, παρά την κατακραυγή των δυτικών στην εισβολή του στην Ουκρανία. Ποιος ο λόγος να βιάζεται να την καταλάβει στο τσακ μπαμ; Άσε λοιπόν την αεροπορία να κάνει air shows. Ποιο πολλά απ’ όσα θα βγάλει αν και όποτε λειτουργήσει αυτός ο αγωγός και για πολλά χρόνια.
■ Η Fed στις ΗΠΑ μπορεί να συνεχίζει να τυπώνει αεράτο νέο χρήμα με άνεση για να χρηματοδοτήσει ο Μπάιντεν το δικό του σχέδιο «Πράσινης μετάβασης» (με ισχυρή όμως στήριξη εκεί από τα πυρηνικά, που δεν είναι καθόλου μα καθόλου πράσινα).
■ Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ωθεί ακόμα προς τα πάνω τις τιμές της ενέργειας. Και, όπως φαίνεται να είχε συμφωνηθεί πριν την σύνοδο της Κορνουάλης, αποκόπτεται από τις εμπλοκές της με την Δύση και προσκολλάται τελεσίδικα στον άλλο γεωπολιτικό πόλο, αυτόν που διαμορφώνεται στην Ασία περί την Κίνα.
■ Οριοθετείται το σύνορο ανάμεσα στις δύο ζώνες με μια περιοχή «μαξιλαράκι» και αιτία αναζωπύρωσης του νέου Ψυχρού Πολέμου νο2. Βολικότατος για να δικαιολογείται ένας νέος κύκλος υπερεξοπλισμών επίδειξης ισχύος. Να και η δευτερογενής αγορά των δύο για να αρμεγουν ένθεν κεκείθεν τους συμμάχους τους.
■ Η ΕΕ έτσι χάνει όλα της τα καπίκια!
Έτσι, το παίγνιο πλέον μπορεί να μεταφερθεί με ασφάλεια στον κύριο χώρο ανταγωνισμού στην νέα παγκοσμιοποίηση που μπήκαμε: Στην κόντρα ΗΠΑ-Κίνας, με όμως αυτή την φορά «παίχτη στην μέση» τώρα μόνο την Ινδία, που θα κρίνει την έκβαση της αντίστοιχης «πρέφας» που παίζεται πλέον στο επίπεδο όλου του πλανήτη.
Επικίνδυνο παίγνιο, αφού έτσι μεγαλώνει φυσικά και ο κίνδυνος νέων καταρρεύσεων τύπου Leman Brothers. Με διακυβεύματα όμως τώρα όχι τα 600δισ που έσκασαν από κάτι στεγαστικά δάνεια στις ΗΠΑ το 08, και που παρέσυραν στην απαξίωση γύρω στα 13τρισ$ σε τοξικά ομόλογα και που τα χρεώθηκαν τελικά τα κράτη (η δική μας αναλογία 140δισ που μας φέσωσε το PSI του Βενιζέλου για να σωθούν 4-5 Γαλλογερμανικές τράπεζες). Τώρα έχουν τεθεί σε διακινδύνευση πάνω από 20τρισ δάνεια μεγάλων εταιριών της ΕΕ και της Κίνας, λόγω της ενεργειακής κρίσης, μαζί με συνεπακόλουθες και άλλες κρίσεις στις αλυσίδες διανομής και την παραγωγή. Όπερ τώρα παίζονται πολλές εκατοντάδες τρισ μοχλευμένων τοξικών τραπεζικών προϊόντων!
Λίγο θέλει να γίνουν όλα Κούγκι, και να χαθούν όλα τα καπίκια όλων των παικτών;
Και θα πεις τότε: Μα τρελοί είναι οι Αμερικανοί; Δεν βλέπουν τι κάνουν;
Δεν είναι τρελοί. Πολύ σκληροί παίκτες της πρέφας είναι, έστω παίζοντας την ως Τέξας πόκερ, όσο βλέπουν να χάνεται η παντοκρατορία του δολαρίου τους ανεπιστρεπτί. Έτσι τώρα εκβιάζουν όλο τον πλανήτη σε μία προσπάθεια να κερδίσουν τα τέσσερα χρόνια που χάθηκαν λόγω του Τραμπ. Τους χρειάζονται περίπου τέσσερα χρόνια τώρα για να μπουν με αξιώσεις, με τον άλφα ή βήτα τρόπο, στον νέο νομισματικό ανταγωνισμό των ψηφιακών μέσων, αυτά που ο περισσότερος κόσμος αντιλαμβάνεται ως «κρυπτονομίσματα».
♦ Συμπέρασμα 1: Το πεδίο της κύριας μάχης ισχύος θα είναι το διαδίκτυο! Αυτό θα κρίνει τον νικητή στα σημεία του πιο πάνω παιγνίου πρέφας, αφού σε αυτό θα κυκλοφορεί ο νέος τύπος χρήματος μόνο.
♦ Συμπέρασμα 2: Τι πρέπει να κάνει τώρα η ΕΕ μην και διαλυθεί στα εξ ων συνετέθη;
Τα μισά τα είπε η Ομάδα Σπινέλι και ο Τσίπρας: να αλλάξει το καταστροφικό σύμφωνο σταθερότητας. Το άλλο μισό, που δεν έχει ακόμα ειπωθεί, είναι να αλλάξει και τον τρόπο παραγωγής του ευρώ και την ενεργειακή της πολιτική, παύοντας να κάνει πλάτες και χαρές στις τράπεζές της, δηλαδή τους δικούς της ολιγάρχες. Δεν απαιτούνται πλέον!
♦ Συμπέρασμα 3: Εμείς τι να κάνουμε, μπας και επιβιώσουμε; Την απάντηση την έδωσε ήδη ο Νίκος Κοτζιάς δια της πολύ συγκεκριμένης πρότασης για την ενεργειακή μετάβαση του ΠΡΑΤΤΩ, που απαντάει ρεαλιστικά σε όλες τις πιο πάνω προκλήσεις και τα νέα προβλήματα που ανακύπτουν, και τα συνεχή (αναπάντητα ακόμη) καλέσματα για συνεννόηση και διάλογο του προοδευτικού μη νεοφιλελέ χώρου.
Έτσι και μόνο έτσι υπάρχει ελπίδα να μην είμαστε πάλι ο μεγάλος χαμένος ασθενής κρίκος, όντας «στην μέση». Αλλά ίσως από την μεριά όσων επιβιώσουν και μετά τα καπίκια.
Ὅπερ ἔδει δεῖξαι, που λένε και στα μαθηματικά όσοι τα έμαθαν και ως προς τα μη γραμμικά συστήματα εκτός ισορροπίας παίζοντας σε φοιτητικά στέκια πρέφα.
Γιάννης Χατζηχρήστος
Ο Γιάννης Χατζηχρήστος γεννήθηκε το 1958 στην Αθήνα. Αφού αποφοίτησε από το Μαθηματικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Πατρών συμμετείχε στην υλοποίηση σύνθετων έργων πληροφορικής και επικοινωνιών στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα για πολλά χρόνια. Από οικογένειες από την μια μεριά συντηρητικών Κωνσταντινουπολιτών (από την πλευρά του πατέρα του) και μελών του ΚΚΕ/ΕΛΑΣ από την άλλη (από την πλευρά της μητέρας του), δραστηριοποιήθηκε στην Αριστερά από τα μαθητικά του χρόνια, το 1973.
Τα τελευταία χρόνια ανέπτυξε δράση για την εμπέδωση της αμεσοδημοκρατίας στην Αριστερά και την αυτοδιοίκηση. Ενδιαφέρεται για την ανάπτυξη του κοινωνικού μη κρατικού τομέα της οικονομίας ως βασικού μοχλού ανάπτυξης, κυρίως στον πρωτογεννή και τον χρηματοπιστωτικό τομέα, καθώς και για την ανάπτυξη νέων μη ιεραρχικών ενεργειακών δικτύων. Τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα του εστιάζονται κυρίως στην Εφαρμογή της δημοκρατίας & της Αμεσοδημοκρατίας στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, στον Κοινωνικό Τομέα Οικονομίας, στην Ενεργειακή Πολιτική, στις Πολιτικές Υγείας, στην Αγροτική Πολιτική καθώς και στην Πληροφορική και Παραγωγική Ανασυγκρότηση.
Έχει εκδώσει τα βιβλία:
Ανασκαφή στο μέλλον, μυθιστόρημα, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2006
Το φ του φόβου, μυθιστόρημα, 2014,
