Ο καβαλάρης και η λίμνη της Κωνστάντζας | του Gustav Schwab
Ο καβαλάρης καλπάζει μέσα από τη φωτεινή κοιλάδα,
στα χιονισμένα χωράφια λάμπει ο ήλιος.
Λουσμένος στον ιδρώτα καλπάζει μέσ’ το κρύο χιόνι, –
θέλει σήμερα κιόλας να φτάσει στη λίμνη της Κωνστάντζας·
με το άλογο πάνω στην σίγουρη μαούνα
θέλει να περάσει απέναντι, η νύχτα πριν φτάσει.
Στον κακοτράχαλο δρόμο, μέσα από αγκάθια και πέτρες,
τρέχει σαν αστραπή πάνω στο παλιάλογο.
Έξω από τα βουνά, μέσα στην επίπεδη γη,
από μακριά βλέπει το χαλί του χιονιού να απλώνεται.
Πολύ πίσω του, το χωριό αλλά και η πόλη ξεθωριάζουν,
το μονοπάτι γίνεται ομαλό, το έδαφος γυαλιστερό.
Στις επόμενες εκτάσεις χωρίς λόφους, χωρίς σπίτια,
τα δέντρα φύγαν, οι βράχοι φύγαν·
έτσι καλπάζει ένα μίλι και δύο,
ακούει την κραυγή των λευκόχηνων στον αέρα·
φτερουγίζει το νεροπούλι προς τα πάνω,
κανέναν άλλο θόρυβο δεν ακούει το αυτί του·
κανέναν πεζοπόρο δεν βλέπει το μάτι του,
που να εμπιστευτεί το σωστό μονοπάτι.
Τρέχει μακριά όπως στο βελούδο, στο μαλακό χιόνι·
πότε θα μυρίσει το νερό; πότε θα λάμψει η λίμνη;
Έρχεται το βράδυ, η αυγή είναι εμπρός,
από μακριά φαίνεται ένα φως να αχνοσβήνει.
Ξεχωρίζει από την ομίχλη.
Δέντρο με δέντρο, οι λόφοι του κλείνουν την απλωσιά.
Φορτσάρει στις πέτρες και στα αγκάθια του εδάφους,
στο άλογο καρφώνει το κοφτερό σπιρούνι.
Τα σκυλιά γαβγίζουν ορμώντας στο άλογο,
και μια ζεστή γωνιά τον περιμένει στο χωριό.
«Καλώς βγήκες στο παράθυρο, κοπέλα,
η λίμνη, η λίμνη – πόσο μακριά είναι;»
Η κοπέλα εκπλήσσει τον καβαλάρη:
«Η λίμνη είναι πίσω σου και η μαούνα.
Και καλύπτεται από στρώμα πάγου,
σε ρωτώ, από κει πίσω ήρθες;»
Ο ξένος τρέμει, αναπνέει βαριά:
«Από κει πίσω απ’ την κοιλάδα, καλπάζοντας»!
Η κοπέλα τεντώνει τα χέρια της ψηλά»:
«Θεέ μου! Εσύ κάλπασες στη λίμνη!
Στην άβυσσο, στο απύθμενο βάθος
έσπρωξες το μενώμενο χτύπημα της οπλής!
Και κάτω από σένα δεν εξοργίστηκαν τα νερά;
Δεν έσπασε από κάτω το παχύ στρώμα πάγου;
Δεν έγινες τροφή των σιωπηλών γόνων,
της πεινασμένης τούρνας στην κρύα φρεσκονεριά;» –
Καλεί το χωριό προς τον εξαντλημένο καβαλάρη,
και τα αγόρια μαζεύονται γύρω του·
Οι μάνες, οι γέροντες, συγκεντρώνονται:
«Τυχερέ άνθρωπε, ναι, να σαι ευλογημένος!
Στο φούρνο, στο τραπέζι που αχνίζει,
σπάσε το ψωμί μαζί μας και φάε το ψάρι!»
Ο καβαλάρης κοιτάζει το άλογό του,
άκουσε μόνο την πρώτη λέξη.
Η καρδιά σταματάει, σηκώνονται οι τρίχες του,
ο κίνδυνος εξακολουθεί να χαμογελάει πίσω του.
Στο βλέμμα του υπάρχει μόνο η φρικαλέα άβυσσος.
Στο μυαλό του βυθίζεται στο μαύρο βυθό.
Στο αυτί του βροντάει, σαν ο πάγος που σπάει,
σαν πηγάδι τον περιλούζει ο κρύος ιδρώτας.
Αναστενάζει, πέφτει από το άλογο,
εκεί τον βρήκε στην ακτή – στεγνός τάφος.
Γκούσταβ Μπένγιαμιν Σβαμπ
[Μετάφραση Δανιήλ Τσιορμπατζής]
Ιστορικό υπόβαθρο του ποιήματος:
Λέγεται ότι στις 5 Γενάρη 1573, ο Αλσατός ταχυδρόμος Andreas Egglisperger διέσχισε την παγωμένη λίμνη της Κωνστάντζας στο Überlingen με το άλογό του. Σε ανάμνησή του υπάρχει στο Überlingen το σιντριβάνι με άγαλμα ύψους έξι μέτρων «ο καβαλάρης πάνω στη λίμνη Κωνστάντζα» (Der Reiter über den Bodensee) του γλύπτη Peter Lenk, κοντά στον μονοπάτι της λίμνης. Στην Ελβετία, το πάγωμα μιας λίμνης ονομάζεται Seegfrörni. Στα νότια μέρη της Γερμανίας και στα δυτικά τμήματα της Αυστρίας χρησιμοποιείται ο όρος Seegfrörne. Από τότε που αναφέρθηκε για πρώτη φορά σε ένα έγγραφο το 875 ΚΧ, η λίμνη της Κωνστάντζας έχει παγώσει πάνω από 37 φορές, με πιο πρόσφατη τον χειμώνα του 1962/63.
Ο Γκούσταβ Σβαμπ (Gustav Schwab, 1792–1850) καθηγητής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, συγγραφέας, ιερέας, διαμόρφωσε μέσω του τρίτομου έργου του Οι ωραιότεροι μύθοι της κλασικής αρχαιότητας (Die schönsten Sagen des klassischen Altertums, 1838–1840) την εικόνα της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας. Ο Σβαμπ υποστήριξε επίσης κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1820 τον απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων.
Από το 1821 ο Σβαμπ διηύθυνε μαζί με τον Λούντβιχ Ούλαντ τον «Σύλλογο υπέρ των Ελλήνων» Στουτγάρδης, τον σημαντικότερο ελληνικό σύλλογο στον γερμανόφωνο χώρο. Παράλληλα δημοσίευε φιλελληνικά ποιήματα και αποδόσεις ποιημάτων από τα ελληνικά στο «Πρωινό Φύλλο των Μορφωμένων» (Morgenblatt für gebildete Stände), ο εκδότης του οποίου, Κόττα (Cotta), ήταν ευνοϊκά διατεθειμένος υπέρ του αγώνα των Ελλήνων. Ο Σβαμπ επιμελήθηκε το 1830 την πρώτη έκδοση των έργων του γνωστού φιλέλληνα Βίλχελμ Μύλλερ, ο οποίος ανήκε στον στενό φιλικό του κύκλο.
Το ποίημα του Σβαμπ «Η των Αγγέλων εκκλησία επί του Αιτωλικού» (Die Engelskirche auf Anatolikon. Neueste Mähr aus Hellas) μεταφράστηκε στα ελληνικά από τον Δημήτρη Κουμουνδουράκη και δημοσιεύθηκε στην ανθολογία που εξέδωσε ο ίδιος το 1862 με τον τίτλο «Ποικίλα Ποιήματα Τερπνά και Διδακτικά εκ των του Σχίλλερ και άλλων περιφήμων ποιητών της Γερμανίας». Το Οι μύθοι της κλασικής αρχαιότητας κυκλοφόρησε σε ελληνική μετάφραση μόλις το 1979.
