Την Τρίτη έχουμε πάλι 9 Αυγούστου | του Γιάννη Χατζηχρήστου
(Ιστορικό σεντονάκι για να μαθαίνουν οι νεώτεροι. Και για να μην ξεχνάνε οι παλιότεροι)
Το σκάνδαλο Γουότεργκεϊτ (Watergate) ήταν ένα μεγάλο πολιτικό σκάνδαλο που συνέβη στις Ηνωμένες Πολιτείες στη δεκαετία του 1970, μετά από μια διάρρηξη στην έδρα της Εθνικής Επιτροπής Δημοκρατικών (DNC) στο συγκρότημα γραφείων Γουότεργκεϊτ στην Ουάσιγκτον, στις 17 Ιουνίου του 1972 και την απόπειρα συγκάλυψης και συμμετοχής σε αυτές τις ενέργειες από τον τότε πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών, Ρίτσαρντ Νίξον και της κυβέρνησής του.
Όταν η συνωμοσία αποκαλύφθηκε και ερευνήθηκε από το Κογκρέσο των ΗΠΑ, ο Νίξον αντιστάθηκε στους ελέγχους, το οποίο οδήγησε σε μια συνταγματική κρίση.
Το σκάνδαλο οδήγησε στην ανακάλυψη καταχρήσεων εξουσίας από τα μέλη της κυβέρνησης του Νίξον, την έναρξη της διαδικασίας καθαίρεσης εναντίον του προέδρου και που τελικά οδήγησε στην παραίτηση του Νίξον. Λόγω του σκανδάλου παραπέμφθηκαν σε δίκη 69 άτομα, από τους οποίους 48 βρέθηκαν ένοχοι. Πολλοί από τους κατηγορούμενους ήταν κορυφαίοι αξιωματούχοι της προεδρίας Νίξον.
Η υπόθεση ξεκίνησε με την τυχαία σύλληψη πέντε ανδρών για τη διάρρηξη στην έδρα του DNC στο συγκρότημα Γουότεργκεϊτ το Σάββατο 17 Ιουνίου 1972. Το FBI στην έρευνά του ανακάλυψε σύνδεση μεταξύ των μετρητών που βρέθηκαν υπό την κατοχή των διαρρηκτών και παρανόμων χρηματοδοτήσεων (μαύρο ταμείο), οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν από την επιτροπή υπεύθυνη για την προεκλογική εκστρατεία του Νίξον (CREEP) στις εκλογές του 1972, καί που είχαν οδηγήσει στην επανεκλογή του και στην εφαρμογή του «Δόγματος Νίξον», που είχε ξεκινήσει στις 15 Αυγούστου του 1971 με την αιφνίδια αποσύνδεση του δολλαρίου από τον κανόνα του χρυσού.
Αυτό είχε ήδη ρίξει μια «οικονομική βόμβα μεγατόνων» στους συμμάχους των ΗΠΑ που είχαν υπογράψει τη συμφωνία του Bretton Woods μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Fed απλώς σταμάτησε να εξαγοράζει δολάρια με χρυσό. Με άλλα λόγια, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα τηρούσαν πλέον τη συμφωνία τους να υποστηρίξουν την αξία του δολαρίου με τον κανόνα του χρυσού και άρχισαν να τυπώνουν όσα δολάρια ήθελαν με εγγύηση «δάνεια».
Τον Ιούλιο του 1973, άρχισαν να πληθαίνουν τα στοιχεία εναντίον του επιτελείου του προέδρου, συμπεριλαμβανομένων μαρτυριών από πρώην μέλη του επιτελείου που δόθηκαν στην επιτροπή της Γερουσίας που ερευνούσε το Γουότεργκειτ.
Μετά από μια σειρά δικαστικών μαχών, το Ανώτατο Δικαστήριο ομόφωνα έκρινε ότι ο πρόεδρος ήταν υποχρεωμένος να δημοσιεύσει τις μαγνητοταινίες που είχε στην κατοχή του και τον συσχέτιζαν άμεσα με την διάρρηξη, για να τις ερευνήσει η δικαιοσύνη. Οι ταινίες αποκάλυψαν ότι ο Νίξον είχε επιχειρήσει να καλύψει τις δραστηριότητες που έλαβαν χώρα μετά τη διάρρηξη και να χρησιμοποιήσει ομοσπονδιακούς αξιωματούχους για να αποπροσανατολίσει την έρευνα. Καθώς έφτασε να αντιμετωπίσει πρόταση μομφής και καθαίρεσης από τη Βουλή των Αντιπροσώπων και σχεδόν σίγουρη καταδίκη από την Γερουσία, ο Νίξον παραιτήθηκε από την προεδρία στις 9 Αυγούστου 1974, οπότε απέφυγε την πρότασης. Στον τότε αναμπουμπούλα στηρίχθηκε και ο Αττίλας ΙΙ, που ολοκλήρωσε την κατοχή του 38% της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία χωρίς αμερικανική αντίδραση.
Στις 8 Σεπτεμβρίου 1974 ο επόμενος πρόεδρος Τζέραλντ Φορντ, μετά την ορκωμοσία του, απένειμε χάρη στον Νίξον.
Κεντρικό ρόλο στην αποκάλυψη της υπόθεσης είχε η εφημερίδα Washington Post και ειδικότερα οι δημοσιογράφοι Καρλ Μπέρνσταϊν και Μπομπ Γούντγουορντ οι οποίοι με σειρά ρεπορτάζ αποκάλυπταν όλο και περισσότερες πτυχές του σκανδάλου. Ένα χρόνο αργότερα, πάνω στην έρευνα των Γούντγουορντ και Μπέρνσταιν, βασίστηκε το 1976 η ταινία του Άλαν Πάκουλα, «Όλοι οι Άνθρωποι του Προέδρου» με πρωταγωνιστές τους Ντάστιν Χόφμαν, Ρόμπερτ Ρέντφορντ και Τζέισον Ρόμπαρτς, η οποία και ήταν υποψηφία για το όσκαρ καλύτερης ταινίας την ίδια χρονιά.
Το σκάνδαλο είχε τεράστια επίδραση στην αμερικανική πολιτική ζωή και έγινε γνωστό σε όλο τον κόσμο. Μέχρι και σήμερα στα αγγλικά και σε άλλες γλώσσες η κατάληξη –γκέιτ (-gate) χαρακτηρίζει πολιτικά ή άλλα σκάνδαλα.
Εκείνο που συνήθως αποσιωπάται από τους λαλίστατους υπέρμαχους της μαγικής παντοκρατορίας των νόμων της «ελεύθερης αγοράς» είναι το τι ακολούθησε ως συνέχεια της «θεραπείας σοκ» που επιχειρήθηκε με το «Δόγμα Νίξον» και εξώθησε τον παθολογικά φοβικό Νίξον σε πράξεις κατασκοπίας των πολιτικών του αντιπάλων «για να δει τι ξέρουν».
Η αγορά έστειλε μετά το ’71 γρήγορα την τιμή του πολύτιμου μετάλλου στα 120 δολάρια ανά ουγγιά, από τα 30 που ήταν η συμφωνία που ίσχυε με την συνθήκη BrettonWoods που τερματίστηκε. Ο πληθωρισμός έφτασε διψήφιος, τον οποίο οι ΗΠΑ άρχισαν να τον εξάγουν σε όλο τον πλανήτη μέσω των τιμών του πετρελαίου, που τότε καθορίζονταν από το δολάριο σε ποσοστό 100%
Το εμπάργκο πετρελαίου του ΟΠΕΚ που ακολούθησε το 74, συνήθως κατηγορείται για την πρόκληση της ύφεσης που δημιουργήθηκε από τον τετραπλασιασμό στις τιμές του πετρελαίου απότομα και που οδήγησε σε ένα ντόμινο οικονομικών κρίσεων… Αλλά έρριξε λάδι μόνο σε μια ήδη μαινόμενη πυρκαγιά, μια από τις χειρότερες στην ιστορία των οικονομικών υφέσεων (μέχρι την τρέχουσα).
Εμείς εδώ την πληρώσαμε τότε με την βίαιη αποβιομηχάνιση που ακολούθησε την ενεργειακή κρίση του ’74, στο τέλος δηλαδή της «χρυσής περιόδου. των υψηλών ρυθμών ανάπτυξης που είχε ακολουθήσει την εποχή του Σχεδίου Μάρσαλ, υπό την απόλυτη αμερικανική κηδεμονία στην εσωτερική πολιτική μας ζωή από το ’47 μέχρι και το ’74 και στην προδοσία των χουντικών που οδήγησε στην εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο και ως αντανάκλαση όλων αυτών. Αλλά και των γεωπολιτικών που είχαν προηγηθεί με τον πόλεμο των 7 ημερών ανάμεσα στο Ισραήλ και τους Άραβες, που επέβαλαν απόλυτο έλεγχο των Αμερικανών και στα εδώ πολιτικά δεδομένα της εποχής. Αποστασία, παλατιανό πραξικόπημα, διάσπαση της Ένωσης Κέντρου από τον τότε Μητσοτάκη υπηρεσίας, απόσυρση της Ελληνικής Μεραρχίας από την Κύπρο κλπ.
Το Γουότεργκεϊτ διάβρωσε την εμπιστοσύνη του αμερικανικού κοινού στην κυβέρνηση του, καθώς αυτό ένιωσε προδομένο. Το 1964, οι δημοσκοπήσεις έδειξαν ότι το 75% των Αμερικανών πίστευε ότι οι εκλεγμένοι αξιωματούχοι στην Ουάσιγκτον θα μπορούσαν να τους εμπιστευτούν ότι θα έκαναν ό,τι ήταν σωστό για τη χώρα. Μέχρι το 1974, μόνο το ένα τρίτο το πίστευε ακόμη…
Αυτή η έλλειψη πίστης στην κυβέρνηση οδήγησε στην εκλογή του Ρόναλντ Ρίγκαν το 1980. Αυτός δημιούργησε έντεχνα μια κοινή πεποίθηση περί της αποτυχίας οτιδήποτε δημοσίου στο να κυβερνήσει, εισάγοντας τις γνωστές νεοφιλελεύθερες πολιτικές των trickle down economics (η Reganomics).
Mε την αντίστοιχη κυριαρχία των ίδιων πολιτικών στην Ευρώπη από την Θάτσερ και όλους τους δεξιούς και σοσιαλδημοκρατικούς επιγόνους της (εδώ με πατριάρχη τον Σημίτη), με τη σειρά τους οδήγησε από την μία μεν στην κατάρρευση της Σοβιετίας (που δεν κατάλαβε το Colpo grosso του Νίξον του ’71) αλλά και σε αυξανόμενη οικονομική ανισότητα, στην κατάρρευση του συστήματος το 2008 με την Leman Brothers, τα εδώ μνημόνια για να πληρωθούν μέρος των σπασμένων μέσω του PSI… Νομίζω ότι τα υπόλοιπα τα ξέρετε.
Γιατί τα λέω όλα αυτά;
Την Τρίτη, που πάλι έχει 9 ο μήνας Αύγουστος, κάποιοι θα πρέπει κληθούν να δώσουν εξηγήσεις για ένα εδώ ακόμα –gate.
Μην παραξενευτείτε αν και αυτής της ιστορίας οι συνέπειες δεν θα είναι, κατ αναλογία του μεγέθους μας, το ίδιο κατακλυσμιαίες.
Γιάννης Χατζηχρήστος
Ο Γιάννης Χατζηχρήστος γεννήθηκε το 1958 στην Αθήνα. Αφού αποφοίτησε από το Μαθηματικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Πατρών συμμετείχε στην υλοποίηση σύνθετων έργων πληροφορικής και επικοινωνιών στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα για πολλά χρόνια. Από οικογένειες από την μια μεριά συντηρητικών Κωνσταντινουπολιτών (από την πλευρά του πατέρα του) και μελών του ΚΚΕ/ΕΛΑΣ από την άλλη (από την πλευρά της μητέρας του), δραστηριοποιήθηκε στην Αριστερά από τα μαθητικά του χρόνια, το 1973.
Τα τελευταία χρόνια ανέπτυξε δράση για την εμπέδωση της αμεσοδημοκρατίας στην Αριστερά και την αυτοδιοίκηση. Ενδιαφέρεται για την ανάπτυξη του κοινωνικού μη κρατικού τομέα της οικονομίας ως βασικού μοχλού ανάπτυξης, κυρίως στον πρωτογεννή και τον χρηματοπιστωτικό τομέα, καθώς και για την ανάπτυξη νέων μη ιεραρχικών ενεργειακών δικτύων. Τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα του εστιάζονται κυρίως στην Εφαρμογή της δημοκρατίας & της Αμεσοδημοκρατίας στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, στον Κοινωνικό Τομέα Οικονομίας, στην Ενεργειακή Πολιτική, στις Πολιτικές Υγείας, στην Αγροτική Πολιτική καθώς και στην Πληροφορική και Παραγωγική Ανασυγκρότηση.
Έχει εκδώσει τα βιβλία:
Ανασκαφή στο μέλλον, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2006
Το φ του φόβου, μυθιστόρημα, 2014,
