Ξαναδιαβάζετε τους νέους ποιητές;
«Η εκδίκησή μου είναι να σε υποχρεώσω να μου σφίξεις το χέρι» τραγουδούσε η Τζόαν Μπαέζ (Joan Chandos Báez) πάνω σε στίχους του Τόμας Μπόρχε (Jorge Francisco Isidoro Luis Borges). Ο ίδιος ο Μπόρχε φυλακίστηκε για τις ιδέες του και βασανίστηκε στις φυλακές του Σομόζα (Anastasio Somoza Debayle), στις ίδιες φυλακές που δολοφονήθηκε και η γυναίκα του. Αργότερα έγραψε τον ύμνο του FSLN και σαν υπουργός της επαναστατικής κυβέρνησης των Σαντινίστας στη Νικαράγουα έλεγε πως όλοι οι ηγέτες της επανάστασης είναι ποιητές, «γιατί ποιητής δεν είναι μόνο αυτός που γράφει ποιήματα, αλλά κι αυτός που αγαπάει το λαό, αυτός που αγαπάει την ομορφιά.»
Σήμερα, η γραφή πολλών νέων ποιητών είναι συχνά δαιδαλώδης, επιτηδευμένη, κρυπτική και βρίθει σπάνιων και παράξενων λέξεων. Στον αναγνώστη μένει η εντύπωση της προσπάθειας για έκφραση, της πάλης με το λεκτικό υλικό, της αγωνίας του ποιητή να κατασκευάσει ένα παράξενο λεπτούργημα, να δημιουργήσει ένα αλλόκοτο ζώο.
Έτσι η συγκίνηση, η απόλαυση της ανάγνωσης – και της δεύτερης και της τρίτης – χάνεται, κι αντί να γευόμαστε και ν’ ανακαλύπτουμε σιγά-σιγά (εκτός των άλλων) το γλυκό μυστικό του ποιήματος, ιδρώνουμε για να λύσουμε τον γρίφο του ποιητή κι ανοίγουμε λεξικά για να βρούμε τα θύματα της λεξιθηρίας του.
Παρ’ όλα αυτά, η ποίηση αυτή η εγκεφαλική, του εργαστηρίου, η κρυπτική, η στρυφνή και βασανισμένη είναι σήμερα της μόδας. Θεωρείται σπουδαία κι όποιος δεν γράφει έτσι αντιμετωπίζεται από τους «ειδικούς» ειρωνικά, δεν θεωρείται καν ποιητής. Έχουμε καταντήσει ο γρίφος να θεωρείται βαθύτητα νοημάτων, η κρυπτικότητα, η ασάφεια και η στρυφνότητα να πλασάρονται σαν συμπύκνωση εκλεπτυσμένων συγκινήσεων και στο όνομα της ελλειπτικότητας της γραφής να δολοφονείται η ευγλωττία των συναισθημάτων, η λάμψη της γλώσσας, η καθαρότητα της απόλαυσης. Οι ποιητές δένουν κόμπο τη βούληση τους, χιλιοδιπλώνουν τον κάμπο της ευαισθησίας τους, πελεκάνε και λειαίνουν υστερικά τις λέξεις μέχρι να τις στρεβλώσουν, κουρεύουν ασταμάτητα το θάμνο για να τον καλλωπίσουν κι αυτό που μένει είναι συνήθως αχαμνό, ιδιότροπο, ανάξιο.
Η ποίηση κατασκευάζεται, γίνεται με λέξεις. Αν όμως τη θάλασσα των λέξεων που πυκνώνει μέσα μας δεν τη δονήσει, δεν την ταράξει, δεν τη συνεπάρει μια μεγάλη συγκίνηση, μια αληθινή ευφορία ή ένας βαθύτατος πόνος, θα μείνει εκεί σαστισμένη κι αρυτίδωτη. Για να ξυπνήσουν όμως οι δυνατές, οι μεγάλες, οι καθαρές συγκινήσεις πρέπει ν’ αφήνουμε να εισβάλει μέσα μας ακέρια, σ’ όλες της τις μορφές, η φοβερή πραγματικότητα. Πρέπει να μετέχουμε στο κοινωνικό γίγνεσθαι, να το βιώνουμε και να το διαμορφώνουμε. Τότε κι η έμπνευση μας αδιάκοπα και δημιουργικά θα κεντρίζεται, τότε η λεκτική μας περιουσία αναπαυτικότερα θα μορφοποιείται, τότε η ποίηση μας θα μπορεί να γίνει πραγματικά ουσιαστική και άξια.
Αν όμως για μας πραγματικότητα είναι μόνο ο ιδιωτικός μας χώρος, τα βιβλία, το σινάφι μας, ο στενός μας περίγυρος, η ιδιαιτερότητα κι η ιδιοτροπία μας, τότε και οι συγκινήσεις μας θα ‘ναι θαμπές και συγκεχυμένες κι η έμπνευση μας ισχνή. Τότε και τα ποιητικά μας επιτεύγματα θα ’ναι κατά κανόνα ανούσια, όσο κι αν παιδευόμαστε πάνω στο λευκό χαρτί, όσο «δεξιοτεχνικά» κι αν συνταιριάζουμε και παρατάσσουμε τις λέξεις. Βέβαια, έτσι, μπορεί και να κερδίζουμε μια θέση ανάμεσα στους ποιητές του συρμού. Όμως, μπορούμε να διακρίνουμε με σιγουριά πως ούτε εμείς θα νιώσουμε ποτέ τη μεγάλη απόλαυση της ποίησης, της δημιουργίας, ούτε κι οι αναγνώστες ή ακροατές μας.
Δανιήλ Τσιορμπατζής
[Από το βιβλίο του με τίτλο «Από τον λάκκο των… λεόντων – 2003 – 2005», Θεσσαλονίκη, 2021 – ISBN 978-618-85307-1-3]
.
Ο Δανιήλ Αστ. Τσιορμπατζής σπούδασε και ασχολήθηκε για πολλά χρόνια με τη δημοσιογραφία, τη φωτογραφία, τη συντήρηση αρχείων και καλλιτεχνικές δημιουργίες. Απολαμβάνει τη δημιουργία ποίησης, αρθρογραφίας, έρευνας και χρονογραφήματος.
Έκνομα 1, ποιήματα, 1984
Έκνομα 2, ποιητική συλλογή, 1987
Αντίφαση, ποιητική συλλογή, 1991
Αναγκαία εξήγηση, ποιητική συλλογή, 2000
Από το λάκκο των λεόντων – 2003-2005, 2021
