Ένας Τουπαμάρο μας δείχνει το δρόμο!
Υπήρξε πρόεδρος της Ουρουγουάης (2010-2015), ο πιο ταπεινός, αγωνιστής πρόεδρος του κόσμου, ο Χοσέ Μουχίκα (José Alberto Mujica Cordano), γνωστός σαν El Pepe. Καταλαμβάνει σήμερα, το βήμα της στήλης μας. Μιλά ενώπιον εκπροσώπων 139 χωρών στη «Συνδιάσκεψη για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη» που έγινε στο Ρίο ντε Τζανέιρο, 20-22 Ιούνη 2012:
«Όλο αυτό το απόγευμα, συζητήσαμε για τη βιώσιμη εξέλιξη, πώς θα σώσουμε τους λαούς από τα γαμψά νύχια της φτώχειας. Τι φτερουγίζει μέσα στο μυαλό μας; Είναι το πρότυπο της εξέλιξης και της κατανάλωσης που βασιλεύει στις εύπορες κοινωνίες; Αναρωτιέμαι ο ίδιος: τι θα συμβεί στον πλανήτη αν οι Ινδοί αποκτήσουν ανά οικογένεια τον ίδιο αριθμό αυτοκινήτων με τους Γερμανούς; Πόσο οξυγόνο θα απομείνει να αναπνεύσουμε; Σαφέστερα: διαθέτει ο κόσμος σήμερα τα υλικά αγαθά ώστε 7-8 δισεκατομμύρια άνθρωποι να απολαύσουν το ίδιο επίπεδο κατανάλωσης με τις πιο πλούσιες δυτικές κοινωνίες; Είναι δυνατόν; Ή μήπως πρέπει επιτέλους να κάνουμε άλλου είδους συζήτηση;
…Δημιουργήσαμε αυτόν τον πολιτισμό: οι πρόδρομες αγορές του ανταγωνισμού γέννησαν μια πρωτοφανή και εκρηκτική υλική πρόοδο. Η αγοραστική οικονομία δημιούργησε αγοραστικές κοινωνίες. Και μας οδήγησε σε μια παγκοσμιοποίηση, που μας έκανε πλέον να ανησυχούμε για ολόκληρον τον πλανήτη. Ελέγχουμε την παγκοσμιοποίηση ή η παγκοσμιοποίηση ελέγχει εμάς; Είναι δυνατόν να μιλάμε για αλληλεγγύη και ομαδικό πνεύμα σε μια οικονομία που βασίζεται στον ανελέητο ανταγωνισμό; Πόσο μέλλον έχει η αδελφότητα μας;
…η πρόκληση εμπρός μας είναι κολοσσιαίου μεγέθους και η μεγάλη κρίση δεν είναι οικολογική, είναι πρωτίστως πολιτική! Σήμερα, οι ηγέτες δεν κοντρολάρουν τις δυνάμεις που απελευθέρωσε η κρίση, αλλά αντίθετα, αυτές οι δυνάμεις κοντρολάρουν τους ηγέτες… και τη ζωή μας. Διότι δεν ήρθαμε σ’ αυτόν τον κόσμο για να εξελιχτούμε και να προοδεύουμε αδιακρίτως. Ήρθαμε στη ζωή για να κατακτήσουμε την ευτυχία!
…Όμως η ζωή είναι σύντομη και μας ξεγλιστρά. Καμιά απόκτηση αγαθού δεν αξίζει όσο η ζωή μας. Είναι θεμελιώδες και στοιχειώδες αυτό. Η καταναλωτική κοινωνία είναι η μηχανή και, δουλεύοντας ασταμάτητα για να μπορώ να καταναλώνω ασταμάτητα, η ζωή μου γλιστρά από τα χέρια και χάνεται. Λένε πως, αν σταματήσει η κατανάλωση θα παραλύσει η οικονομία, αν παραλύσει η οικονομία θα φανεί το φάντασμα της στασιμότητας στον καθένα μας προσωπικά. Όμως αυτός ο υπερκαταναλωτισμός είναι που βλάπτει τον πλανήτη. Αυτός είναι που αναγεννιέται φτιάχνοντας προϊόντα μικρής διάρκειας με σκοπό να πουλά και να ξαναπουλά…
…Αυτά είναι προβλήματα πολιτικού χαρακτήρα, που καταδεικνύουν ότι ήρθε η ώρα να αγωνιστούμε για μια διαφορετική κουλτούρα και νοοτροπία…
…Οι παλιοί διανοητές, ο Επίκουρος, ο Σενέκας (Lucius Anneus Seneca), οι ιθαγενείς Αϊμάρα (Αimara) των Άνδεων, το είπαν έτσι: Φτωχός δεν είναι αυτός που έχει λίγα, αλλά αυτός που αποζητά όλο και περισσότερα, που επιθυμεί κι άλλα κι άλλα, χωρίς τέλος. Είναι ζήτημα κουλτούρας και νοοτροπίας, λοιπόν…
…Αλλά πρέπει να καταλάβουμε ότι η κρίση του νερού και η επιθετικότητα προς το περιβάλλον δεν είναι οι αιτίες. Αιτία είναι το μοντέλο πολιτισμού που έχουμε δημιουργήσει. Κι αυτό που πρέπει να επανεξετάσουμε είναι ο τρόπος της ζωής μας!
…Η δική μου μικρή χώρα είναι προικισμένη με πλούσιους φυσικούς πόρους. Είμαστε λίγο περισσότεροι από 3 εκατομμύρια κάτοικοι. Έχουμε όμως 13 εκατομμύρια αγελάδες, από τις καλύτερες του κόσμου. Και 8-10 εκατομμύρια πρόβατα. Εξάγουμε τρόφιμα, γαλακτοκομικά και κρέας. Έχουμε πεδιάδες χαμηλού ανάγλυφου όπου σχεδόν το 90% είναι γόνιμο. Οι εργάτες σύντροφοί μου πάλεψαν σκληρά για να κατακτήσουν το 8ωρο εργασίας. Κατάφεραν σήμερα να το κάνουν 6ωρο! Όμως, αντί να αρκεστούν σε αυτό, έπιασαν και δεύτερη δουλειά, με αποτέλεσμα να δουλεύουν περισσότερες ώρες από πριν! Γιατί; Διότι πρέπει να πληρώσουν μηνιαίες δόσεις, για το αυτοκίνητο, τη μοτοσικλέτα, το ένα το άλλο… Κι όταν τα έχουν ξεπληρώσει όλα αυτά, συνειδητοποιούν ότι γέρασαν κι απέκτησαν ρευματικά, όπως εγώ, κι ότι η ζωή τους τελειώνει…
…Κι αναρωτιέμαι: είναι αυτός ο προορισμός του ανθρώπου; Αυτό είναι θεμελιώδες ερώτημα. Η εξέλιξη δεν μπορεί να γίνεται κόντρα στην ευτυχία. Πρέπει να δουλεύει προς όφελος της ανθρώπινης ευτυχίας, της αγάπης στη Γη, των ανθρωπίνων σχέσεων, της φροντίδας των παιδιών, των φίλων, των βασικών αναγκών. Ακριβώς, επειδή αυτός είναι ο πλέον πολύτιμος θησαυρός μας, η ευτυχία! Όταν μαχόμαστε υπέρ του περιβάλλοντος πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας, ότι η στοιχειώδης φυσική προτεραιότητα είναι η ανθρώπινη ευτυχία.»
Φωτογραφία: Daniel Caselli
