Ο πόλεμός τους σκοτώνει ό,τι άφησε όρθιο η ειρήνη τους
αντιπολεμικό ποίημα του Μπέρτολντ Μπρεχτ
ΓΕΡΜΑΝΙΚΟ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΠΟΛΕΜΟΥ
(Απόσπασμα)
ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΨΗΛΑ
θεωρούνε ταπεινό να μιλάς για το φαΐ.
Ο λόγος: έχουνε
κιόλας φάει.
Οι ταπεινοί αφήνουνε τον κόσμο
χωρίς να έχουνε δοκιµάσει
κρέας της προκοπής.
Πώς ν᾿ αναρωτηθούν πούθ᾽ έρχονται
και πού πηγαίνουν; Είναι,
τα όμορφα δειλινά,
τόσο απακαμωμένοι,
Το βουνό και την πλατιά τη θάλασσα
δεν τα χουνε ακόμα δει
όταν σημαίνει η ώρα τους.
Αν δε νοιαστούν οι ταπεινοί
γι αυτό που είναι ταπεινό
ποτέ δε θα υψωθούν.
ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΔΕ ΔΕΙΧΝΕΙ ΑΚΟΜΑ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ.
Οι μήνες όλοι, όλες οι ημέρες
είναι ακόμα ανοιχτές. Κάποια απ᾿ αυτές
θα σφραγιστεί μ’ ένα σταυρό.
ΟΙ ΕΡΓΑΤΕΣ ΦΩΝΑΖΟΥΝ ΓΙΑ ΨΩΜΙ.
Οι έμποροι φωνάζουν γι αγορές.
Οι άνεργοι πεινούσαν. Τώρα
πεινάνε κι όσοι εργάζονται.
Τα χέρια που ήταν σταυρωμένα, σαλεύουν πάλι:
Φτιάχνουν οβίδες.
ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΑΡΠΑΝΕ ΤΟ ΦΑΪ ΑΠ’ ΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙ
κηρύχνουν τη λιτότητα.
Αυτοί που παίρνουν όλα τα δοσίματα
ζητάν θυσίες.
Οι χορτάτοι μιλάν στους πεινασμένους
για τις μεγάλες εποχές που θά ᾿ρθουν.
Αυτοί που τη χώρα σέρνουνε στην άβυσσο
λέν πως η τέχνη να κυβερνάς το λαό
είναι πάρα πολύ δύσκολη
για τους ανθρώπους του λαού.
ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΨΗΛΑ ΛΕΝΕ:
Πόλεμος και Ειρήνη
Είναι δυο πράγματα ολότελα διαφορετικά.
Όμως η ειρήνη τους κι ο πόλεμός τους
Μοιάζουν όπως ο άνεμος κι η θύελλα.
Ο πόλεμος γεννιέται απ’ την ειρήνη τους
καθώς ο γιος από τη μάνα.
Έχει τα δικά της
απαίσια χαρακτηριστικά.
Ο πόλεμός τους σκοτώνει
ό,τι άφησε όρθιο
η ειρήνη τους.
ΟΤΑΝ ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΨΗΛΑ ΜΙΛΑΝΕ ΓΙΑ ΕΙΡΗΝΗ
ο απλός λαός ξέρει
πως έρχεται ο πόλεμος.
Όταν αυτοί που είναι ψηλά καταριούνται τον πόλεμο
οι διαταγές για επιστράτευση έχουν υπογραφεί.
ΣΤΟΝ ΤΟΙΧΟ, ΜΕ ΚΙΜΩΛΙΑ ΓΡΑΜΜΕΝΟ:
«Θέλουνε πόλεμο».
Αυτός που το ́χε γράψει
έπεσε κιόλας.
ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΨΗΛΑ ΛΕΝΕ:
Να ο δρόμος για τη δόξα.
Αυτοί που είναι χαμηλά λένε:
Να ο δρόμος για το μνήμα.
Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΠΟΥ ΕΡΧΕΤΑΙ
δεν είναι ο πρώτος. Πριν απ’ αυτόν
γίνανε κι άλλοι πόλεμοι.
Όταν τελείωσε ο τελευταίος,
υπήρχαν νικητές και νικημένοι.
Στους νικημένους, ο φτωχός λαός
πέθαινε από την πείνα. Στους νικητές
ο φτωχός λαός πέθαινε το ίδιο.
ΣΑΝ ΕΡΘΕΙ Η ΩΡΑ ΤΗΣ ΠΟΡΕΙΑΣ, ΠΟΛΛΟΙ ΔΕΝ ΞΕΡΟΥΝ
πως επικεφαλής βαδίζει ο εχθρός τους.
Η φωνή που διαταγές τους δίνει
είναι του εχθρού τους η φωνή.
Κι εκείνος που για τον εχθρό μιλάει
είναι ο ίδιος τους ο εχθρός.
ΝΥΧΤΑ.
Τ’ αντρόγυνα
ξαπλώνουν στο κρεβάτι τους.
Οι νέες γυναίκες
θα γεννήσουν ορφανά.
ΣΤΡΑΤΗΓΕ, ΤΟ ΤΑΝΚ ΣΟΥ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟ ΜΗΧΑΝΗΜΑ.
Θερίζει δάση ολόκληρα, κι εκατοντάδες άνδρες αφανίζει.
Μόνο που έχει ένα ελάττωμα:
Χρειάζεται οδηγό.
Στρατηγέ, το βομβαρδιστικό σου είναι πολυδύναμο.
Πετάει πιο γρήγορα απ’ τον άνεμο, κι απ’ τον ελέφαντα σηκώνει
βάρος πιο πολύ.
Μόνο που έχει ένα ελάττωμα:
Χρειάζεται πιλότο.
Στρατηγέ, ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ.
Ξέρει να πετάει, ξέρει και να σκοτώνει.
Μόνο που έχει ένα ελάττωμα:
Ξέρει να σκέφτεται.
Γερμανικό Εγχειρίδιο Πολέμου – Απόσπασμα
[Μπέρτολτ Μπρεχτ – Ποιήματα» μετάφραση Μάριου Πλωρίτη, εκδόσεις Θεμέλιο, 2000]
.
Οι εικόνες που συνοδεύουν το ποίημα είναι: «Οι μάνες», 6ο φύλλο της σειράς «πόλεμος», 1921/22 (Die Mütter, Blatt 6 der Folge »Krieg«, 1921/22) που εκδόθηκε το 1923, της Γερμανίδας καλλιτέχνιδας Κέτε Κόλβιτς (Käthe Kollwitz ) 8/7/1867 – 22/4/1945.
Σε αυτό το έργο, οι μητέρες συγκρατούν τα παιδιά τους, μερικά από τα οποία κρυφοκοιτάζουν, για να μην τα παρατήσουν στον πόλεμο.
Οι μητέρες παρουσιάζονται να στέκονται δίπλα-δίπλα με τα παιδιά τους στην αγκαλιά, οι γυναίκες στην ξυλογραφία σχηματίζουν έναν κύκλο που μοιάζει με φρούριο. Οι αμυντικές τους χειρονομίες καθιστούν σαφές ότι είναι ενωμένοι στην υπεράσπιση των παιδιών τους.
Γράφει στο ημερολόγιό της:
«Δουλεύω τις «μητέρες». […] Χθες αποφάσισα να προσπαθήσω να ξαναδουλέψω τα φύλλα της εποχής του πολέμου στη λιθογραφία. […] Έχω σχεδιάσει τη μητέρα να αγκαλιάζει τα παιδιά της, είμαι εγώ με τα δικά μου γεννημένα παιδιά, τον Χανς μου και τον μικρό μου Πέτρο. Και μπόρεσα να τα πάω καλά».
Käthe Kollwitz, Ημερολόγια, 6 Φλεβάρη 1919
