Θεραπεία μέσω της ποίησης και 3η ηλικία | του Χρήστου Δημούλα
[Συνέχεια από το προηγούμενο άρθρο]
Η ποίηση προωθεί έρευνα και μελέτη της τρίτης ηλικίας, αποτελεί εργαλείο θεραπευτικής προσέγγισης, μορφή αυτοβοήθειας στη πορεία προς τα γηρατειά κι αντιμετώπισης προβλημάτων των ηλικιωμένων. Βοηθάει στη προσωπική και κοινωνική ζωή των ηλικιωμένων, βελτιώνει την ποιότητα ζωής τους, αυξάνει το επίπεδο λειτουργικότητας τους παρέχοντας πολλά γνωστικά και ψυχοκοινωνικά ερεθίσματα.
Συντελεί στην ολοκλήρωση του ανθρώπινου προσώπου, ευνοεί κοινωνικά την ανάπτυξη έναντι ναρκισσιστικών λογικών που αρνούνται την ύπαρξη θανάτου, πόνου, γηρατειών κι αρρώστιας. Σε ηλικιωμένους υψηλού βαθμού λειτουργικότητας, το ποίημα λειτουργεί ως μέσο αποκάλυψης σκέψεων κι ενδοψυχικών διεργασιών. Μπορεί να εννοηθεί ως ένας «ενσυναισθητικός φίλος» τους με υψηλό διαθεσιμότητας.
Ένα ποιητικό-αφηγηματικό θεραπευτικό σχήμα ενισχύει δημιουργικότητα, ποιότητα ζωής, ψυχολογική ευημερία. Σε προγράμματα παρέμβασης στηριγμένα σ’ αναμνήσεις ζωής και στη γραφή, έχουν επιχειρηθεί παρεμβάσεις με βάση την ποίηση σε ηλικιωμένους κι έχουν καταδείξει ότι βοηθούν στη θετική αλληλεπίδραση μ’ άλλα άτομα.
Ο Rich Furman που εφάρμοσε θεραπεία μέσω της ποίησης σε ηλικιωμένους με γνωστικές αναπηρίες, θεωρεί ότι «ομάδες ποίησης, μπορούν και παρέχουν χαρά σ’ όσους υποφέρουν, επαναβίωση μνημών, σύνδεση μ’ άλλους, δημιουργία στιγμών αυξημένης αξίας και νοήματος». Στόχοι: Πρόσκληση ευχαρίστησης και αλλαγή διάθεσης.
Αυτό διότι οι ασθενείς με γνωστικές αναπηρίες έχουν περιορισμένη κατανόηση ποιημάτων. Επόμενος στόχος, η κατανόηση πως η ποίηση μπορεί να εμπλουτίσει θετικά τη ζωή τους.
Μεθοδολογία.
Σ’ αυτό το επίπεδο η συνεδρία αρχίζει με ανάγνωση ποιημάτων και διερεύνηση των συναισθηματικών αντιδράσεων των συμμετεχόντων ηλικιωμένων.
Ο θεραπευτής αξιοποιώντας τον λόγο των ασθενών δημιουργεί ένα ποιητικό κείμενο.
Ακολουθεί συζήτηση σχετικά με τα σημαντικά θέματα που αποτέλεσαν κριτήριο για την επιλογή ποιημάτων, ανάγνωση κι επεξεργασία προβλημάτων των μελών της ομάδας.
Η 3η ηλικία δεν είναι ομοιογενής ομάδα. Εμφανίζει εξαιρετική ποικιλία και διαφοροποίηση στην άσκηση της θεραπευτικής εργασίας. Οι τέχνες του λόγου είναι κεντρικής σημασίας για το μετασχηματισμό των ηλικιωμένων κι έτσι ενσωματώνονται σε εκπαιδευτικά, θεραπευτικά προγράμματα ποικίλης μορφής. Η ποίηση βοηθά στην κατάθλιψη με οφέλη πολλαπλά, κοινωνικά,ψυχολογικά. Επίσης στους φοιτητές που ασχολούνται με τη γεροντολογία μπορεί να σημειωθεί μεγάλη πρόοδος σχετικά με τις προκαταλήψεις και τ’ αρνητικά στερεότυπα για την 3η ηλικία.
Εδώ τεκμηριώνεται η ανάγκη για μιά ποιητική παιδαγωγική προοπτική στη κοινωνική εργασία, μια βάση για την άσκηση λειτουργίας της, των αναγκών αυτών των ατόμων και της ηθικής δεοντολογίας που της αναλογεί.
Η λογοτεχνία δεν υποκαθιστά την επιστημονική γνώση αλλά διευκολύνει την ανάπτυξη του κριτικού στοχασμού, την εμβάθυνση γνώσεων για την 3η ηλικία προς κατευθύνσεις που ο επιστημονικός λόγος δεν πετυχαίνει.
Έτσι η ζωή κατανοείται ως διαδικασία συνεχούς μάθησης ανάπτυξης κι όχι ως τέρμα της.
Η αντίληψη διαμορφώνεται ως μιά ποιητική ωδή για την 3η ηλικία. Η πρόκληση για τ’ άτομα αυτά είναι ν’ αποδώσουν στην ανθρωπότητα εμπειρίες, γνώσεις που απέκτησαν μέσω της αγωνιώδους εμπειρίας τους,τους κόπους και τους πόνους της ζωής τους. Αναδεικνύονται σύνθετες ψυχοκοινωνικές ανάγκες μέσω της γλώσσας, των συμβόλων, της ιστορίας και του λόγου των ίδιων των ατόμων.
Επίσης, προγράμματα διδασκαλίας συγγραφής ποιημάτων σε άτομα 3ης ηλικίας που σε δομές και ιδρύματα προστασίας της στο εξωτερικό έχουν επιδείξει θετικές αλλαγές σε διάθεση, σκέψη, συναισθηματική ζωή.
Χρήστος Δημούλας
Χρήστος Δημούλας
Ο Χρήστος Δημούλας γεννήθηκε το 1977. Σπούδασε Δημοσιογραφία, Πολιτικές Επιστήμες, Ιστορία, Κολάζ, Δραματοθεραπεία, Παιδοψυχολογία, Ειδική Αγωγή κι Εκπαίδευση Α.Μ.Ε.Α.. Διδάχτηκε Θεατρικό Παιχνίδι, Θεραπεία μέσω της Ποίησης κι όλων των ειδών γραπτού λόγου.
Εργάζεται ως Δραματοθεραπευτής κι υπεύθυνος, συνεδριών, μαθημάτων κι εργαστηρίων θεραπευτικής γραφής.
Ενδιαφέροντα του: Λογοτεχνία, Εικαστικά, Θέατρο, Φωτογραφία, Γυμναστική, Ακτιβισμός, Ταξίδια, Κολάζ.
Συνιδρυτής του Συλλόγου Εργατικής και Λαϊκής Επιμόρφωσης «Δημήτρης Γληνός».
Εμπνευστής-συνιδρυτής του εργαστηρίου φωτογραφίας «ΦωτοΠρολετάριοι».
Συνιδρυτής της κοινωνικής-λογοτεχνικής ομάδας «Απόδραση στον Λόγο και την Τέχνη».
Μέλος της «Συντροφιάς των Ονειροπόλων» του Θεάτρου Άλφα.
Έχει εκδώσει τρία λογοτεχνικά βιβλία. Συμμετείχε σε δύο ανθολογίες και δημιούργησε την Ανθολογία Σύγχρονης Ελληνικής Αντιπολεμικής Ποίησης. Έκανε ως τώρα πέντε ατομικές εκθέσεις και συμμετείχε σε πέντε ομαδικές με κολάζ του.
Διατηρεί την στήλη συνεντεύξεων: «Συνέντευξη με τον Χρήστο» στο ηλεκτρονικό περιοδικό «Κoukidaki».
