Τα τελευταία μεζεδάκια του 2023 | του Νίκου Σαραντάκου
Είναι από τις φορές που δεν δυσκολεύομαι να βρω τίτλο για το καθιερωμένο σαββατιάτικο πολυσυλλεκτικό μας άρθρο, που αυτή τη φορά δημοσιεύεται προπαραμονή της πρωτοχρονιάς του 2024. Τελειώνει ο χρόνος, αλλά σήμερα το απόγευμα τελειώνει και η ψηφοφορία για τη Λέξη της χρονιάς 2023. Όσοι λοιπόν το έχετε αμελήσει ή όσοι εθιμικά ψηφίζετε με το κλείσιμο, να σπεύσετε να ψηφίσετε στην ωραιότατη ειδική σελίδα που έχουμε φτιάξει. Στις 18.00 ώρα Ελλάδος κλείνει η ψηφοφορία. Διαβάζω
Aπό βιτρίνα σαντουιτσάδικου.
Δεν το βάλω για να σχολιάσω τις τιμές, αλλά για να προσέξετε το Τρίφωνο, που θα είναι ασφαλώς κάποιο πολύ μελωδικό αρτοσκεύασμα -δοκιμάστε το και θα την ακούσετε, που λέμε.
Βέβαια, το Γ είναι δίπλα στο Φ στο ελληνικό πληκτρολόγιο.
* Διαβάζω δηλώσεις βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ, ότι:
Όπως φαίνεται από την αποτυχημένη διαχείριση του τραγικού αυτού συμβάντος, οι περίφημες «δεσμεύσεις» της ΝΔ διήρκησαν μόλις 4 μήνες, όσο χρειάστηκε για να κατευναστεί η οργή της κοινής γνώμης και τώρα βρισκόμαστε πάλι στοίδιο έργο θεατές: Εκτόξευση της βίας σε όλα τα επίπεδα και ένας άκρατος λαϊκισμός ο οποίος προφανώς δε σκοπεύει στην επίλυση των εν λόγω μείζονων προβλημάτων, αλλά στην απόκρυψή τουςχωρίςτοπαραμικρό αίσθημα Δικαίου.
Όλα καλά, αλλά επισημαίνω τον τύπο «διήρκΗσαν». Διαρκώ είναι το ρήμα, άρα ο αόριστος διάρκεσα ή (με αύξηση) διήρκεσα. Το δεύτερο η μπορεί να είναι έλξη αλλά δεν έχει βάση.
Προτιμώ πάντως την επιλογή του υλατζή της εφημερίδας: Οι «δεσμεύσεις» της ΝΔ … κράτησαν μόλις 4 μήνες.
* Θα μπορούσα να του αφιερώσω ειδικό άρθρο και ίσως το κάνω, αλλά προς το παρόν σας το παρουσιάζω σαν κουίζ. Από ποιαν ελληνική λέξη (υποτίθεται ότι) προέρχεται η αγγλική end;
Όπως βλέπετε, το The end (Σου βάζει ένα «τήε ενδ» και τρέχα γύρευε τι σημαίνει, που γράφει κάπου ο Τσιφόρος) προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «έντης», όπως λέει και ο Γκας Πορτοκάλος εδώ.
Στην πραγματικότητα βέβαια το αμάρτυρο *έντης, που το βρίσκουμε στον αυθέντη, σημαίνει αυτόν που επιτελεί, που εκτελεί κάτι, ενώ το αγγλ. end είναι από ινδοευρ. ρίζα που σημαίνει «όριο, άκρη».
* Σε άρθρο του Άρη Ραβανού στο Βήμα, διαβάζω:
Οι χρεώσεις που έγιναν δίνουν το μήνυμα της «συστράτευσης», όπως και η αποδοχή της πρόσκλησης, και παράλληλα στέλνεται με σαφές τρόπο μήνυμα ότι οι εσωκομματικές έριδες μένουν πίσω μπροστά στον κοινό στόχο να ανακάμψει το κόμμα.
Με σαφή τρόπο βέβαια. Στέλνεται σαφές μήνυμα, αλλά με σαφή τρόπο. Πήρα σκρίνσοτ μήπως και το διορθώσουν, αλλά τόσες μέρες έχει μείνει εκεί -και τελικά το πρόβλημα είναι περισσότερο πρόβλημα διορθωτή, αφού με τους επεξεργαστές κειμένου μπορεί κανείς να διορθώσει κάτι και να ξεχάσει να αλλάξει κάτι άλλο.
Πάντως, έτσι εκτίθεται και η εφημερίδα και ο δημοσιογράφος.
* Σε άρθρο περί Παναθηναϊκού, γραμμένο πριν από την αιφνιδιαστική και κατ’ εμέ άδικη και αψυχολόγητη απόφαση για απόλυση του Ιβάν Γιοβάνοβιτς, διαβάζουμε ότι ο Γερεμέγεφ έχει δώσει βαθμούς στον Παναθηναϊκό «ισοφαρίζοντας με buzzer bitter» τον ΠΑΟΚ.
Νομίζω έχω ξανασχολιάσει αυτό το λάθος. Το καλάθι που μπαίνει με την εκπνοή του χρόνου είναι buzzer beater, και από εκεί μεταφέρθηκε και στο ποδόσφαιρο ο όρος.
Bitter, δηλαδή πικρό, μπορεί να είναι για την ομάδα που δέχεται το γκολ (ή καλάθι) αλλά ο όρος δεν πλάστηκε από εκεί!
* Και μια γουστόζικη παραλλαγή του νόμου του Μέφρι (προσοχή, όχι Μέρφι) και μάλιστα από εκπαιδευτικό ιστότοπο.
Το σημείωμα προσπαθεί (με κάκιστο τρόπο) να ξεδιαλύνει αν πρέπει να γράφουμε «συνέβη ή συνέβει». Δεν το εξηγεί καλά, και φαίνεται ότι ο Μέφρι εκνευρίστηκε από την τσαπατσούλικη διατύπωση και αποφάσισε να τιμωρήσει τον συντάκτη.
Κι έτσι, το λανθασμένο ‘συνέβει’ έφερε το λανθασμένο «Η λέξει».
Παρεμπιπτόντως, δεν είναι λανθασμένηη λέξη «συνέβει» αλλά η γραφή «συνέβει».
* Κι άλλο ένα άρθρο για τον Παναθηναϊκό, αλλά αυτό γραμμένο μετά την απόλυση του Γιοβάνοβιτς, και με θέμα ακριβώς την απόλυση. Όμως φαίνεται ότι στο sdna διορθώνουν εκ των υστέρων τα λάθη στα κείμενά τους. Η αρχική εκδοχή είχε:
Οταν ανέβαλε ο Γιοβάνοβιτς την τεχνική ηγεσία της ομάδας, ο Ολυμπιακός που αποτελεί τον παραδοσιακό ανταγωνιστή του Παναθηναϊκού, ήταν πολύ πιο μπροστά του ποδοσφαιρικά.
και
Αυτές τις αξίες ο Αλαφούζος τις ποδοπάτησε, ανεξαρτήτως της κατάληψης της επιλογής του
Τα διόρθωσαν όμως κι έτσι τώρα το λάθος μόνο σε αναδημοσιεύσεις διατηρείται.
* Λάθη συμβαίνουν και εις Παρισίους ή τέλος πάντων σε αγγλόφωνες εκδόσεις αν και made in Greece.
Σε άρθρο του Greekreporter.com διαβάζουμε:
Ενώ σωστά αναφέρεται ότι το αεροπλανοφόρο λέγεται Gerald Ford και πλοίαρχός του είναι ο Rick Burgess, στο τέλος παρατίθεται μια δήλωση που εξαίρει την ελληνοαμερικανική φιλία και την ιστορία, το φαγητό και τον πολιτισμό της περιοχής, η οποία αποδίδεται στον… Gerald Ford.
Ο οποίος βέβαια έχει αφήσει τον μάταιο τούτο κόσμο εδώ και πολλά χρόνια -αλλά φαίνεται ότι η κρητική κουζίνα ακόμα και νεκρούς ανασταίνει!
* Μου γράφει φίλος φιλόλογος:
Ένα συχνότατο σφάλμα που εντοπίζω διορθώνοντας το γραπτό λόγο των μαθητών / τριών Λυκείου είναι η όλο και συχνότερη χρήση του απρόσωπου ρ «πρόκειται» αντί του «αποτελεί», «λειτουργεί» ή και απλώς «είναι»! Ιδού το ίδιο λάθος και από «επίσημη» πηγή! Έλεος…
«Το πράσινο είναι ένα κυμαινόμενο τιμολόγιο που ο καταναλωτής θα γνωρίζει την τιμή του την πρώτη ημέρα του μήνα, το μπλε πρόκειται για σταθερό τιμολόγιο που η τιμή του θα ισχύει για έξι μήνες ή ένα χρόνο από την αρχή του συμβολαίου. Τέλος το κίτρινο εάν είναι κυμαινόμενο εκ των υστέρων γνωρίζεις την τιμή μετά το τέλος του μήνα αλλά δεν πληρώνεις τον κίνδυνο αντιστάθμισης».
Εκτός αυτού, βρίσκω πολύ κακοδιατυπωμένη την παράγραφο -βέβαια αν είναι μεταφορά προφορικού λόγου, από συνέντευξη του Θ. Σκυλακάκη, δικαιολογείται εν μέρει.
* Και θα κλείσουμε τη σημερινή μας (κάπως ελλιποβαρή) επισκόπηση με ένα συχνό λάθος, Η φωτογραφία είναι από συσκευασία γάλατος, και σε αυτήν η εταιρεία καμαρώνει ότι «τα δάση από τα οποία προμηθευόμαστε το χαρτί διαχειρίζονται υπεύθυνα».Είναι το γνωστό πρόβλημα των αποθετικών ρημάτων. Τα δάση δεν διαχειρίζονται. Κάποιοι άλλοι τα διαχειρίζονται, υπεύθυνα ή όχι.
Το κακό είναι ότι πολλές φορές η σωστή διατύπωση είναι δύσκαμπτη ή έστω χρησιμοποιεί περισσότερες λέξεις (π.χ. «τα δάση από τα οποία προμηθευόμαστε το χαρτί τυγχάνουν υπεύθυνης διαχείρισης» ή έστω «… έχουν υπεύθυνη διαχείριση»). Πράγματι, σε ορισμένες χρήσεις η λάθος διατύπωση είναι ελκυστική εξαιτίας της συντομίας της.
Θα καθιερωθεί άραγε το «τα δάση διαχειρίζονται»; (Το «οι εκμεταλλευόμενοι» κοντεύει να καθιερωθεί).
* Αλλά αυτό θα το δούμε στο μέλλον. Προς το παρόν, το ιστολόγιο σας εύχεται ευτυχισμένο το 2024, με υγεία και αγάπη!
30/12/2023
Νίκος Σαραντάκος
https://sarantakos.wordpress.com/
Ο Νίκος Σαραντάκος γεννήθηκε στο Παλαιό Φάληρο το 1959. Σπούδασε χημικός μηχανικός και αγγλική φιλολογία. Έχει εκδώσει δύο συλλογές διηγημάτων και άλλα βιβλία. Δουλεύει μεταφραστής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και μοιράζει το χρόνο του ανάμεσα σε Λουξεμβούργο και Ελλάδα. Ενδιαφέρεται για τη φρασεολογία, την ετυμολογία και τη λεξικογραφία καθώς και για την ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας. Συνεργάζεται με εφημερίδες και περιοδικά. Δημοσιεύει τα κείμενά του, γλωσσικά και άλλα, στο ιστολόγιό του sarantakos.wordpress.com/ και στο sarantakos.com. Σε μια άλλη ενσάρκωση, γράφει στα αγγλικά και στα γαλλικά για το μπριτζ (το παιχνίδι).
Τα βιβλία του:
«Για μια πορεία», διηγήματα (1984, β’ έκδ. 1988) εκδ. Σύγχρονη Εποχή
«Μετά την αποψίλωση», διηγήματα (1987, β’ έκδ. 1989) εκδ. Σύγχρονη Εποχή
«Μότσαρτ-Αλληλογραφία» (1991, β’ έκδ. 2001) εκδ. Ερατώ
«Το αλφαβητάρι των ιδιωματικών εκφράσεων» (1997) εκδ. Δίαυλος
«Γλώσσα μετ’ εμποδίων» (2007) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία» (2009) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Λέξεις που χάνονται» (2011) εκδ. Το Βήμα
«Λόγια του αέρα» (2013) εκδ. εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Οπωροφόρες λέξεις» (2013) εκδ. Κλειδάριθμος
«Η γλώσσα έχει κέφια» (2018) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Μύθοι και πλάνες για την ελληνική γλώσσα» (2019) εκδ. ΕΑΠ
«Το ζορμπαλίκι των ραγιάδων» (2020) εκδ. Του Εικοστού Πρώτου
Έχει κάνει την επιμέλεια στην έκδοση των βιβλίων:
«Συμποσιακά», του Κώστα Βάρναλη,
«Αττικά: 400 χρονογραφήματα (1939-1958) για την Αθήνα και την Αττική», του Κώστα Βάρναλη,
«Τα δεκατρία ντόμινα και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Τι είδα εις την Ρωσσίαν των Σοβιέτ», του Κώστα Βάρναλη,
«Ο μυστηριώδης φίλος και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Γράμματα από το Παρίσι», του Κώστα Βάρναλη,
«Τα μαραμένα μάτια και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Κάπου περνούσε μια φωνή», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Η νοσταλγία του Γιάννη», του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη,
«Famous Bridge Records», του David Bird,
«Bridge Hands to Make You Laugh…and Cry», του David Bird.
