Η σύνοδος των G20 στο Μπαλί και το φαινόμενο του Παγκόσμιου Νότου | του Γιάννη Χατζηχρήστου
Η φετινή σύνοδος των G20 στο Μπαλί της Ινδονησίας σήμανε, μάλλον, το τέλος και αυτού του φόρουμ της προηγούμενης παγκοσμιοποίησης με την ανάδειξη δύο (τουλάχιστον) ξεχωριστών πόλων. Την «συλλογική Δύση» (G7) και ένα σύπλεγμα χωρών υπό το όνομα BRICS+.
Σε αυτήν την σύνοδο είχαμε και τον μοχθηρό δάσκαλο του Νταβός Klaus Schwab του WEF, να υποδύεται για άλλη μια φορά έναν κακό του Μποντ στο επιχειρηματικό φόρουμ του B20, πουλώντας την ατζέντα του Great Reset για την «ανοικοδόμηση του κόσμου» μέσω πανδημιών, λιμών, κλιματικής αλλαγής, επιθέσεων στον κυβερνοχώρο και – φυσικά – του πολέμου. Εντός μίας «Πράσινης Ανάπτυξης- Ψηφιακής Σύγκλισης», και με τους δύο όρους κενούς του αντίστοιχου περιεχομένου που υποδηλώνουν.
Σαν να μην ήταν αρκετά δυσοίωνο, το Νταβός και το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του διατάσσουν τώρα την Αφρική – πλήρως αποκλεισμένη από το G20 – να πληρώσει 2,8 τρισεκατομμύρια δολάρια για να «εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της» βάσει της Συμφωνίας του Παρισιού για την ελαχιστοποίηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Η κατάρρευση της G20 όπως την ξέρουμε
Το σοβαρό σπάσιμο μεταξύ του Παγκόσμιου Βορρά και του Παγκόσμιου Νότου, τόσο εμφανές στο Μπαλί, είχε ήδη προταθεί στην Πνομ Πενχ της Καμπότζη στην Σύνοδο Κορυφής της Ανατολικής Ασίας το περασμένο Σαββατοκύριακο.
Είναι ασφαλές να πούμε ότι η G20 μπορεί να έχει βυθιστεί σε μια ανεπανόρθωτη πορεία διάσπασης. Ακόμη και πριν από το τρέχον κύμα της συνόδου κορυφής της Νοτιοανατολικής Ασίας –στην Πνομ Πενχ, το Μπαλί και την Μπανγκόκ– ο Λαβρόφ είχε ήδη σηματοδοτήσει τι θα ακολουθήσει όταν σημείωσε ότι «πάνω από δώδεκα χώρες» έχουν υποβάλει αίτηση για να ενταχθούν στους BRICS (Βραζιλία , Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότος Αφρική). Το εγχείρημα δηλαδή που σχεδιάστηκε το 2003 από την Goldman Sachs για να διατηρηθεί η υφιστάμενη δομή του χρηματοπιστωτικού συστήματος, γύρω από την παραγωγή/ανεξέλεγκτη αναπαραγωγή αεράτου χρήματος μέχρι το 2050, για να αποφευχθούν καταρρεύσεις (που όμως έγινε ήδη μια το 2008) και κρίσεις (όπως η τρέχουσα).
Το Ιράν, η Αργεντινή και η Αλγερία έχουν υποβάλει επίσημα αίτηση για ένταξη στις BRICS: το Ιράν, μαζί με τη Ρωσία, την Ινδία και την Κίνα, είναι ήδη μέρος του Ευρασιατικού Τετραμερούς που έχει πραγματικά σημασία.
Η Τουρκία , η Σαουδική Αραβία , η Αίγυπτος και το Αφγανιστάν ενδιαφέρονται εξαιρετικά να γίνουν μέλη. Η Ινδονησία μόλις έκανε αίτηση, στο Μπαλί. Και μετά υπάρχει το επόμενο κύμα: Καζακστάν, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Ταϊλάνδη (ενδεχομένως αίτηση αυτό το Σαββατοκύριακο στην Μπανγκόκ), Νιγηρία, Σενεγάλη και Νικαράγουα.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι όλοι οι παραπάνω έστειλαν τους Υπουργούς Οικονομικών τους σε διάλογο για την επέκταση των BRICS τον Μάιο. Μια σύντομη αλλά σοβαρή αξιολόγηση των υποψηφίων αποκαλύπτει μια εκπληκτική ενότητα στη διαφορετικότητα. Όλες οι ελίτ σε αυτές τις χώρες ενδιαφέρονται για την διατήρηση των προνομίων που έχουν από την λειτουργία του νεοφιλελευθερισμού χωρίς όμως την παντοκρατορία του δολαρίου ως του απόλυτου παγκόσμιου αποθετικού νομίσματος.
Ο ίδιος ο Λαβρόφ σημείωσε ότι θα χρειαστεί χρόνος για τα σημερινά πέντε BRICS να αναλύσουν τις τεράστιες γεωπολιτικές και γεωοικονομικές επιπτώσεις της επέκτασης στο σημείο να φτάσει ουσιαστικά το μέγεθος της G20 – και χωρίς τη συλλογική Δύση.
Αυτό που ενώνει τους υποψηφίους πάνω απ’ όλα είναι η κατοχή τεράστιων φυσικών πόρων: πετρέλαιο και φυσικό αέριο, πολύτιμα μέταλλα, σπάνιες γαίες, σπάνια ορυκτά, άνθρακας, ηλιακή ενέργεια, ξυλεία, γεωργική γη, αλιεία και γλυκό νερό. Αυτή είναι η επιτακτική ανάγκη όταν πρόκειται για το σχεδιασμό ενός νέου αποθεματικού νομίσματος που βασίζεται σε πόρους για να παρακάμψει το δολάριο ΗΠΑ. Ένα νέο συνθετικό νόμισμα όπου εκτός από τα χρηματιστήρια των πιο πάνω εμπορευμάτων, θα συνθέτει και τα επί μέρους εθνικά νομίσματα των συμμετεχόντων, που θα συνεχίσουν όμως να παράγονται και αναπαράγονται όπως και σήμερα: Από την δημιουργία χρεών.
Ας υποθέσουμε ότι μπορεί να χρειαστεί έως και το 2025 για να τεθεί σε λειτουργία αυτή η νέα διαμόρφωση BRICS+. Αυτό θα αντιπροσωπεύει περίπου το 45 τοις εκατό των επιβεβαιωμένων παγκόσμιων αποθεμάτων πετρελαίου και πάνω από το 60 τοις εκατό των επιβεβαιωμένων παγκόσμιων αποθεμάτων φυσικού αερίου (και αυτό θα αυξηθεί εάν η δημοκρατία φυσικού αερίου του Τουρκμενιστάν ενταχθεί αργότερα στην ομάδα).
Το συνδυασμένο ΑΕΠ – με τα σημερινά στοιχεία – θα ήταν περίπου 29,35 τρισεκατομμύρια δολάρια. πολύ μεγαλύτερο από τις ΗΠΑ (23 τρισεκατομμύρια δολάρια) και τουλάχιστον το διπλάσιο της ΕΕ (14,5 τρισεκατομμύρια δολάρια και πέφτει).
Ως έχουν, οι BRICS αντιπροσωπεύουν το 40 τοις εκατό του παγκόσμιου πληθυσμού και το 25 τοις εκατό του ΑΕΠ. Το BRICS+ θα συγκεντρώνει 4,257 δισεκατομμύρια ανθρώπους: πάνω από το 50 τοις εκατό του συνολικού παγκόσμιου πληθυσμού ως έχει.
Οι BRICS+ θα επιδιώξουν τη διασύνδεση με έναν λαβύρινθο υφιστάμενων διεθνών θεσμών, όλοι απότοκοι της κατάρρευσης προηγούμενης παγκοσμιοποίησης. Οι πιο σημαντικοί είναι ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO), ο οποίος διαθέτει μια λίστα με παίκτες που θέλουν να γίνουν πλήρη μέλη. Ο στρατηγικός ΟΠΕΚ+, με επικεφαλής de facto τη Ρωσία και τη Σαουδική Αραβία, και την Πρωτοβουλία Belt and Road (BRI), το γενικό πλαίσιο εμπορίου και εξωτερικής πολιτικής της Κίνας για τον 21ο αιώνα . Αξίζει να σημειωθεί ότι από νωρίς όλοι οι κρίσιμοι Ασιάτες παίκτες έχουν ενταχθεί στο BRI.
Από την άλλη όμως, υπάρχουν και σοβαρές διμερείς αντιθέσεις και επί μέρους σχεδιασμοί στους κόλπους των BRICS+:
♦ Σχεδόν όλη πλέον η Λατινική Αμερική δεν επιθυμεί την “μια από τα ίδια” συνέχιση της προηγούμενης παγκοσμιοποίησης πάλι πάνω στο ίδιο σύστημα δημιουργίας ανισοτήτων και χρεών, απλώς υπό άλλο αφέντη. Αντί για το ΔΝΤ, την Παγκόσμια Τράπεζα και το κλάμπ των δανειστών με έδρα το Παρίσι με τις ρέπλικες τους, υπό Κινεζική όμως διοίκηση.
Ο ρόλος της Νέας Τράπεζας Ανάπτυξης (NDB) των BRICS καθώς και της Τράπεζας Επενδύσεων Υποδομής της Ασίας υπό την ηγεσία της Κίνας (AIIB) θα ενισχυθεί λόγω των ΒRICS+, συντονίζοντας τα νέα δάνεια υποδομής σε όλο το φάσμα, καθώς οι BRICS+ θα αποφεύγουν όλο και περισσότερο τις επιταγές που επιβάλλονται από τις ΗΠΑ. κυριαρχούσε το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα.
♦ Οι Ινδία, Βραζιλία, Ινδονησία και Νότια Αφρική έχουν ήδη διαμορφώσει εντός των BRICS+ ένα διακριτό πόλο με δική του γεωπολιτική/γεωοικονομική στόχευση γύρω από την επόμενη μεγάλη σύγκρουση των επόμενων Μεγάλων οικονομικών δυνάμεων των επόμενων δεκαετιών: της Ινδίας vs την Κίνα.
Στη συνέχεια, υπάρχουν οι στενοί δεσμοί των BRICS με μια πληθώρα περιφερειακών εμπορικών μπλοκ: ASEAN, Mercosur, GCC (Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου), Οικονομική Ένωση Ευρασίας (EAEU), Αραβική Ζώνη Εμπορίου, Αφρικανική Ηπειρωτική Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών, ALBA, SAARC και τελευταία αλλά εξίσου σημαντικό είναι η Περιφερειακή Συνολική Οικονομική Συνεργασία (RCEP), η μεγαλύτερη εμπορική συμφωνία στον πλανήτη, η οποία περιλαμβάνει την πλειοψηφία των εταίρων της BRI (ο Κινέζικος νέος δρόμος του μεταξιού).
Το BRICS+ και το BRI φαίνεται προς το παρόν ότι ταιριάζουν παντού – από τη Δυτική Ασία και την Κεντρική Ασία έως τους κατοίκους της Νοτιοανατολικής Ασίας (ειδικά την Ινδονησία και την Ταϊλάνδη). Το πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα θα είναι βασικό – καθώς τα μέλη του BRI θα προσελκύουν αναπόφευκτα περισσότερους υποψηφίους για το BRICS+.
■ Υπό την αναπόδεικτη όμως ακόμα υπόθεση της διατήρησης του αρχικού σχεδιασμού της Goldman Sachs και την συμπαγή γεωπολιτική συνεργασία όλων των μελών χωρών του.
Οι πιο πάνω αντιθέσεις και αντιφάσεις εντός των ΒRICS+, δεν φαίνεται όμως ότι θα οδηγήσουν στην αποτροπή ενός δεύτερου κύματος υποψηφίων για το BRICS+, συμπεριλαμβανομένου, ασφαλώς, του Αζερμπαϊτζάν, της Μογγολίας, τριών ακόμη χωρών της Κεντρικής Ασίας (Ουζμπεκιστάν, Τατζικιστάν και δημοκρατία φυσικού αερίου Τουρκμενιστάν), το Πακιστάν, το Βιετνάμ και την Σρι Λάνκα, αλλά και το μπλοκ χωρών της Λατινικής Αμερικής, που περιλαμβάνει εκτός της Βραζιλίας και τη Χιλή, την Κούβα, τον Ισημερινό, το Περού, την Ουρουγουάη, τη Βολιβία και τη Βενεζουέλα.
Όλα τα παραπάνω μετά βίας σκιαγραφούν το πλάτος και το βάθος των γεωπολιτικών και γεωοικονομικών ανακατατάξεων περαιτέρω στη συνέχεια – επηρεάζοντας κάθε γωνιά και γωνιά του παγκόσμιου εμπορίου και των δικτύων εφοδιαστικής αλυσίδας. Η εμμονή της G7 να απομονώνει ή/και να περιορίζει σημαντικούς «παίκτες» της Ευρασίας από ένα σύγχρονο πλαίσιο συνεννόησης και ασφάλειας, στρέφεται εναντίον της (στο πλαίσιο της G20).
Στο τέλος μιας μεσο-μακροπρόθεσμης περιόδου, μέχρι ίσως το 2030, όλα τα πιο πάνω οδηγούν τους G7 να έχουν απομονωθεί από την δύναμη BRICS+. Που δεν είναι άλλη από την δυνατότητα πυροδότησης της πυρηνικής βόμβας των φτωχών χωρών του οικονομικού Νότου: η μαζική αθέτηση των συσσωρευμένων χρεών τους σε δολάρια ή ευρώ ή λίρες και γιεν.
Έτσι, με την τροπή που έχουν πάρει τα πράγματα, ακόμα κάτω από τον διακαή στόχο διατήρησης του σημερινού σαθρού χρηματοπιστωτικού συστήματος ένθεν κακείθεν (έστω με παραλλαγές που δεν αποκλείουν και τους κρατικούς μαυραγοριτισμούς), ο απειλούμενος θείος Σαμ θα γίνεται όλο και πιο επιθετικός και κυνικός. Με την ΕΕ και το παλαιού σχεδιασμού ευρώ της, ήδη στο καναβάτσο και σε αδυναμία πλέον να παίξουν οποιονδήποτε συνθετικό ρόλο ανάμεσα στους δύο κόσμους που διαμορφώνονται, όσο ακόμα κυριαρχούν οι αποτυχημένοι νεοφιλελέ δογματισμοί στις ηγεσίες της.
Αναζητούνται ελληνικές πολιτικές δυνάμεις που όλο αυτό το πολύπλοκο «πράμα» θα το κατανοήσουν για να μπορούν να συνθέσουν νέες λύσεις επιβίωσης μας. Έξω όμως από τα παρωχημένα μάνουαλς και εργαλειοθήκες του προηγούμενου αιώνα, που πλέον δεν δουλεύουν.
Τι δεν καταλαβαίνεις;
19/11/2022
Γιάννης Χατζηχρήστος
Ο Γιάννης Χατζηχρήστος γεννήθηκε το 1958 στην Αθήνα. Αφού αποφοίτησε από το Μαθηματικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Πατρών συμμετείχε στην υλοποίηση σύνθετων έργων πληροφορικής και επικοινωνιών στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα για πολλά χρόνια. Από οικογένειες από την μια μεριά συντηρητικών Κωνσταντινουπολιτών (από την πλευρά του πατέρα του) και μελών του ΚΚΕ/ΕΛΑΣ από την άλλη (από την πλευρά της μητέρας του), δραστηριοποιήθηκε στην Αριστερά από τα μαθητικά του χρόνια, το 1973.
Τα τελευταία χρόνια ανέπτυξε δράση για την εμπέδωση της αμεσοδημοκρατίας στην Αριστερά και την αυτοδιοίκηση. Ενδιαφέρεται για την ανάπτυξη του κοινωνικού μη κρατικού τομέα της οικονομίας ως βασικού μοχλού ανάπτυξης, κυρίως στον πρωτογεννή και τον χρηματοπιστωτικό τομέα, καθώς και για την ανάπτυξη νέων μη ιεραρχικών ενεργειακών δικτύων. Τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα του εστιάζονται κυρίως στην Εφαρμογή της δημοκρατίας & της Αμεσοδημοκρατίας στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, στον Κοινωνικό Τομέα Οικονομίας, στην Ενεργειακή Πολιτική, στις Πολιτικές Υγείας, στην Αγροτική Πολιτική καθώς και στην Πληροφορική και Παραγωγική Ανασυγκρότηση.
Έχει εκδώσει τα βιβλία:
Ανασκαφή στο μέλλον, μυθιστόρημα, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2006
Το φ του φόβου, μυθιστόρημα, 2014,
