Γιατί γίνεται τώρα ο κακός χαμός στις χώρες του Σαχέλ… | του Γιάννη Χατζηχρήστου
… και τι ακολουθεί μετά την Ουκρανία
Πριν καιρό, αναλύθηκε (από εδώ) ότι η επόμενη περιοχή θερμών συγκρούσεων «δια αντιπροσώπων» θα μεταφέρονταν μετά την Ουκρανία στην Υποσαχάρια Αφρική, γνωστή ως ζώνη του Σαχέλ.
Η περιοχή Σαχέλ αποτελείται από τη Μαυριτανία, το Μάλι, το Τσαντ, τον Νίγηρα και την Μπουρκίνα Φάσο, ενώ συμπεριλαμβάνεται στην ίδια ζώνη ενδιαφέροντος και το Σουδάν, παρ’ ότι αυτό είναι πρώην Αγγλική αποικία.
Από αυτές τις χώρες, το Μάλι απολάμβανε ανέκαθεν την κεντρική θέση στα στρατηγικά ενδιαφέροντα της Γαλλίας, επειδή βρίσκεται στο σταυροδρόμι μεταξύ της πρώην Γαλλικής Δυτικής Αφρικής και της Γαλλικής Βόρειας Αφρικής, το γνωστό Μαγκρέμπ.
Ο Νίγηρας παραμένει σημαντικός λόγω των κοιτασμάτων ουρανίου που διαθέτει, η Μαυριτανία δυτικότερα λόγω των κοιτασμάτων σιδήρου και ενός κοιτάσματος φυσικού αερίου στα ανοιχτά της, ισοδύναμου με αυτού νότια της Κρήτης.
Όλη η ζώνη Σαχέλ, μέχρι πρότινος, ήταν ζώνη «γαλλικού φράγκου» (CSF), μέσω του οποίου ασκούσε την επιρροή της η Γαλλία (παρά το ευρώ).
Αν και η Γαλλία δεν έχει άμεσο σοβαρό οικονομικό μερίδιο επενδύσεων στο Μάλι, έχει εκεί ακόμα και σοβαρή στρατιωτική παρουσία ενώ εμπλέκεται οικονομικά στις γειτονικές χώρες. Για παράδειγμα, η Γαλλία προμηθεύεται το 16% του ουράνιου που χρειάζεται από τον Νίγηρα για τους πυρηνικούς σταθμούς της, ενώ η γαλλοβελγική εταιρεία Total προμηθεύεται το ένα τρίτο του πετρελαίου της από τις χώρες του Κόλπου της Γουινέας.
Ο Μακρόν, κατά την πρώτη του προεδρική θητεία (2017–2022), προσπάθησε να δώσει μια νέα ματιά στην πολιτική της Γαλλίας για την Αφρική. Όμως στο Μάλι και σε ολόκληρη την περιοχή του Σαχέλ, η Γαλλία δεν μπόρεσε να χειριστεί αποτελεσματικά το πρόβλημα του τζιχαντιστικού τρόμου, που ενισχύεται μεθοδικά από την διείσδυση της Τουρκίας στην περιοχή με κεφάλαια από το Κατάρ, για λογαριασμό και της Ρωσίας.
Από το 2017, ο Μακρόν προσπάθησε να αναδιαμορφώσει την πολιτική της Γαλλίας για την Αφρική, ανατρέποντας την επιθετική νεοαποικιακή που προσπάθησε να επιβάλει άγρια, αλλά και ανεπιτυχώς, ο Ολάντ κατά την προεδρία του, υπογραμμίζοντας το γεγονός ότι η Γαλλία φιλοδοξεί να συμμετάσχει σε στρατηγικές συνεργασίες με αφρικανικές χώρες, δέχτηκε τις επιθέσεις της Λεπέν, που ονειρεύεται μια νέα αποικιοκρατία για την περιοχή.
Χαρακτήρισε ο Μακρόν τη γαλλική αποικιοκρατία πραγματικά βάρβαρη και έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Σημείο που τον έφερε σε πλήρη σύγκρουση με την ρητορική της Λεπέν, που επιδιώκει την ανασύσταση της Γαλλικής αποικιοκρατίας στην περιοχή μέσω στρατιωτικής βίας.
Κρίσιμη είναι η περιοχή για τα γεωστρατηγικά συμφέροντα της Γαλλίας, αλλά κατ’ επέκταση και της ΕΕ, λόγω:
►Των κοιτασμάτων ουρανίου του Νίγηρα.
►Μεγάλων κοιτασμάτων φυσικού υδρογόνου στο Μάλι, τα μοναδικά στον κόσμο, που μπορούν να προμηθεύσουν την ΕΕ με φτηνό καύσιμο υδρογόνο αμέσως, χωρίς τα υψηλά κόστη που θα έχει μέχρι το 2050 η παραγωγή του επόμενου στρατηγικού καυσίμου από ΑΠΕ και νερό.
►Τα μεταλλεία κρίσιμων μετάλλων για την «Πράσινη Μετάβαση» (κοβάλτιο, λίθιο, παλλάδιο κλπ) του Σαχέλ+Σουδάν, που είναι ισοδύναμα αυτών της Ρωσίας.
►Το μεγακοίτασμα φυσικού αερίου που ανακαλύφθηκε πρόσφατα στο Σουδάν (30 τρισ. κυβικά μέτρα, όσο περίπου και το νότια της Κρήτης εντός της Ελληνικής ΑΟΖ), και άλλο τόσο στην ΑΟΖ της Μαυριτανίας. Είναι αυτό το αέριο που θεωρείται από την ΕΕ ικανό να την απεξαρτήσει από το Ρωσικό φυσικό αέριο με έναν αγωγό κόστους 12 δισ. € μέσω Αιγύπτου, και το έχει εντάξει στα χρηματοδοτούμενα έργα της «Πράσινης Μετάβασης».
Πρέπει να υπογραμμιστεί ότι λόγω των θεσμοθετημένων στρατιωτικών δεσμών με τις πρώην αποικίες της, η Γαλλία παρενέβη στρατιωτικά περισσότερες από 50 φορές σε διάφορες αφρικανικές χώρες τις τελευταίες έξι δεκαετίες. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, τα προβλήματα που προέρχονται από την τρομοκρατία των Τζιχαντιστών στην περιοχή του Σαχέλ, ειδικά στο Μάλι και στο Σουδάν,έχουν θέσει μεγάλες προκλήσεις στην πολιτική της Γαλλίας για την Αφρική σε σημείο που η Γαλλία αναγκάστηκε να ανακοινώσει την αποχώρηση των στρατευμάτων της από το Μάλι τον Φεβρουάριο του 2022, κάτω από την οικονομική και δημοσκοπική πίεση στο προηγούμενο διάστημα.
Το κενό της Γαλλίας σπεύδουν τώρα να το καλύψουν άλλοι, μεταφέροντας σε αυτή την περιοχή την επόμενη γεωστρατηγικη κρίση ως συνέχεια της Ουκρανικής. Έτσι:
■ Ο Μπάιντεν διέταξε πριν 12 μήνες την στρατιωτική επιστροφή των ΗΠΑ στο Σουδάν, παρεμβαίνοντας πάλι στον ατελείωτο εκεί εμφύλιο πόλεμο τζιχαντιστών—κράτους—τοπικών φυλάρχων, που συντηρείται οικονομικά από την Τουρκία και με την εμπλοκή Ρώσων μισθοφόρων. Ανθρωπιστικοί λέει οι λόγοι, αλλά όλοι κατανοούν ότι έτσι επιδιώκουν οι ΗΠΑ να ελέγξουν μια ακόμα πηγή ενεργειακής απεξάρτησης της Ευρώπης από το LNG τους. Αποτέλεσμα αυτής της εμπλοκής είναι και η πρόσφατη ανάφλεξη των εμφύλιων συγκρούσεων. Η περσινή επίσκεψη του Μπλίνκεν στην περιοχή χαρακτηρίστηκε από αόριστες υποσχέσεις οικονομικής βοήθειας από το πακέτο (ακόμη) φάντασμα των 600 δισ. $ προς στην Αφρική. Το Σαχέλ υποφέρει και από χρόνια έλλειψη επενδύσεων.
■ Η Ρωσία, κυρίως μέσω της Τουρκίας, διατηρεί θύλακες επιρροής στην περιοχή, με σημαντικότερη την στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας στον Σουδάν και στην Λιβύη και της επιρροής που απέκτησε από την κοντόφθαλμη πολιτική της Μέρκελ (και την πλήρη απουσία της Ελλάδας μετά την περίοδο της εξωτερικής πολιτικής υπό τον Νίκο Κοτζιά, με αρνητική μόνο εμπλοκή μας με την εξαγωγή του predator στο Σουδάν). Η πολιτική και στρατιωτική διείσδυση της Τουρκίας στο Σουδάν θεωρείται θανάσιμη απειλή για την Αίγυπτο και τις Σαουδική Αραβία — ΗΑΕ, που την επιτείνει τώρα και το πραξικόπημα στον Νίγηρα (με προτροπή της Ρωσίας, μέσω του μισθοφορικού στρατού τύπου Wagner που διατηρεί στην περιοχή).
Είναι βαθύτατα νυχτωμένοι όσοι θεωρούν τις επεμβάσεις της Ρωσίας στην περιοχή ως «απελευθερωτικές», ίσως και αριστερές. Ο Πούτιν προσπαθεί να εδραιωθεί, έμμεσα ή άμεσα στην περιοχή αντικαθιστώντας το ΔΝΤ με το αντίστοιχο που στήθηκε ήδη στο Πεκίνο για να προωθήσει το αντιδολάριο στον ίδιο ρόλο που είχε τα τελευταία 50 χρόνια το πράσινο νόμισμα. Αποικιοκρατία Ανατολικού τύπου.
■ Η προθυμία της Αλγερίας και της Αιγύπτου να ενταχθούν στο cluster χωρών BRICS και η αναζοπύρωση της διαμάχης της Αλγερίας με το Μαρόκο για τον έλεγχο περιοχών της Δ. Σαχάρας, θέτει σε γεωπολιτική αστάθεια όλη την ευρύτερη περιοχή.
Επιπρόσθετα, οι απαγορεύσεις εξαγωγών σιτηρών, λόγω της Ουκρανίας, πλήττουν πρώτα και κύρια τις χώρες του Σαχέλ, που εξαρτούν την επισιτιστική τους ασφάλεια αποκλειστικά από τα σιτηρά της Ρωσίας και της Ουκρανίας, την δε γεωργική τους παραγωγή από τα ρωσικά λιπάσματα. Η συνεχής εκεί απειλή της επισιτιστικής κρίσης, είναι ικανή για να πυροδοτήσει ένα νέο μεγάλο προσφυγικό κύμα, κυρίως προς την Ευρώπη.
■ Η δειλή, μέχρι τώρα, ευρωπαϊκή πολιτική στήριξης των χωρών της περιοχής με ουσιαστικά μέτρα για την οικονομική τους ανάπτυξη, μέχρι τώρα καλύπτεται από την Κίνα. Αυτό το πετυχαίνει μέσω εξαγορών κρίσιμων μεταλλείων, του εμβληματικού έργου του τοίχους δέντρων για τον περιορισμό επέκτασης της Σαχάρας που χρηματοδοτεί, του δικτύου φυσικού αερίου από την Νιγηρία προς το Μαρόκο—Ιβηρική χερσόνησο μέσω παραθαλάσσιου αγωγού της Δυτικής Αφρικής, των δικτύων σιδηροδρόμων, κυρίως της Νιγηρίας, και, το πιο σημαντικό ίσως, την νομισματική προετοιμασία της Νιγηρίας με την έκδοση ψηφιακού νομίσματος στο να ενταχθεί στο κυοφορούμενο αντιδολάριο Ρωσίας—Κίνας—Ινδίας—Ιράν—Τουρκίας.
■ Λόγω όλων αυτών, διαφαίνεται εδώ και μήνες ότι, μετά την Ουκρανία, αυτή θα ήταν μία από τις τέσσερις κύριες περιοχές των επόμενων θερμών συγκρούσεων, δια αντιπροσώπων, για την οριοθέτηση των ζωνών της μετα–παγκοσμιοποίησης. Και δυστυχώς αυτό επιβεβαιώνεται πάλι.
Οι άλλες τρεις φαίνεται ότι θα είναι:
► η περί το Πακιστάν, για την αποκοπή της Ινδίας από την διαφαινόμενη ενεργειακή σύνδεση της με την Ρωσία και το νέο ψηφιακό αντιδολάριο που ετοιμάζεται με την Κίνα,
► στην περιοχή του Βορείου Ιράκ και της Συρίας, μέσω του Κουρδικού,
► περί τη λωρίδα της Γάζας, με δάχτυλο του Πούτιν μέσω του Ιράν και της Χαμάς, πάλι για την αποτροπή της ανεξαρτητοποίηση της Ινδίας (ως χώρας των BRICS) από την Ρωσική γεωστρατηγική.
Και όλα αυτά που γίνονται τώρα στο Μάλι, την Μπουκίνα Φάσο, το Σουδάν και στον Νίγηρα, πάλι θα έχουν σαν θύμα — μεγάλο χαμένο την ΕΕ, προέρχονται από την αδυναμία της σημερινής της ηγεσίας στο να της προσδώσουν χαρακτηριστικά συνοχής και για να παίξει τον ρόλο της ως σταθεροποιητικού παράγοντα ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κίνα, αλλά και για να επιβιώσει.
Και ο φαύλος κύκλος συμπληρώνεται αφού αυτή η έλλειψη, λόγω του εγκλωβισμού της ΕΕ σε αποτυχημένες νεοφιλελέ πολιτικές, πριμοδοτούν την φτώχεια και την ακροδεξιά, που κυριολεκτικά φύεται σε τέτοια περιβάλλοντα συγκρούσεων. Ο σχετικός μας επίτροπος, που μόλις τώρα(!) κατάλαβε τι «παίζει» και πως τρώνε όλα τα «καπίκια» της ΕΕ, δεν μπορεί τώρα να κάνει και πολλά. Έχουμε και ευρωεκλογές, βλέπεις.
Τι δεν καταλαβαίνεις;
Γιάννης Χατζηχρήστος
Ο Γιάννης Χατζηχρήστος γεννήθηκε το 1958 στην Αθήνα. Αφού αποφοίτησε από το Μαθηματικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Πατρών συμμετείχε στην υλοποίηση σύνθετων έργων πληροφορικής και επικοινωνιών στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα για πολλά χρόνια. Από οικογένειες από την μια μεριά συντηρητικών Κωνσταντινουπολιτών (από την πλευρά του πατέρα του) και μελών του ΚΚΕ/ΕΛΑΣ από την άλλη (από την πλευρά της μητέρας του), δραστηριοποιήθηκε στην Αριστερά από τα μαθητικά του χρόνια, το 1973.
Τα τελευταία χρόνια ανέπτυξε δράση για την εμπέδωση της αμεσοδημοκρατίας στην Αριστερά και την αυτοδιοίκηση. Ενδιαφέρεται για την ανάπτυξη του κοινωνικού μη κρατικού τομέα της οικονομίας ως βασικού μοχλού ανάπτυξης, κυρίως στον πρωτογεννή και τον χρηματοπιστωτικό τομέα, καθώς και για την ανάπτυξη νέων μη ιεραρχικών ενεργειακών δικτύων. Τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα του εστιάζονται κυρίως στην Εφαρμογή της δημοκρατίας & της Αμεσοδημοκρατίας στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, στον Κοινωνικό Τομέα Οικονομίας, στην Ενεργειακή Πολιτική, στις Πολιτικές Υγείας, στην Αγροτική Πολιτική καθώς και στην Πληροφορική και Παραγωγική Ανασυγκρότηση.
Έχει εκδώσει τα βιβλία:
Ανασκαφή στο μέλλον, μυθιστόρημα, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2006
Το φ του φόβου, μυθιστόρημα, 2014
