Η θεραπεία μέσω της ποίησης στα ειδικά σχολεία και στα άτομα της τρίτης ηλικίας | του Χρήστου Δημούλα
[Συνέχεια από το προηγούμενο άρθρο]
Ο Αμερικανός ψυχίατρος Jack Leed το 1969 αναφέρεται πρώτος στη χρήση της θεραπείας μέσω της ποίησης στα ειδικά σχολεία για παιδιά με συναισθηματικές διαταραχές αλλά και στα κέντρα συμβουλευτικής. Πρώτος είπε ότι η ποίηση τα οδηγεί σε πληρέστερη αυτογνωσία μέσα απ’το ρυθμό και την αλληγορική γλώσσα επειδή ο ρυθμός είναι μιά καθολική γλώσσα.
Πάνω σ’αυτή τη λογική, οι Olson-McBride και Page, ανέπτυξαν κι εφάρμοσαν ένα πιλοτικό πρωτοποριακό πρόγραμμα θεραπείας μέσω της ποίησης δύο φορές την εβδομάδα σε παιδιά με ψυχικές διαταραχές και νοητικές και σωματικές αναπηρίες.
Θεραπευτικές δραστηριότητες και τεχνικές:
1. Συγγραφή ποιημάτων με στόχο τη γνωριμία μεταξύ των μελών.
Δηλαδή ποιήματα μ’ επίκεντρο την περιγραφή ενός παιδιού από άλλο μέλος της ομάδας.
2. Τροποποίηση αυτοβιογραφικών ποιημάτων.
3. Δημιουργία ποιημάτων βάσει της επικοινωνίας μεταξύ των μελών της ομάδας.
4. Συγγραφή ποιήματος-ιστορίας για ένα πραγματικό ή φανταστικό πρόσωπο.
Μέσω ποιητικών εικόνων και στίχων αναπαρίστανται ψυχική κατάσταση και κρίσιμα ζητήματα που αντιμετωπίζει το άτομο.
5. Δημιουργία ποιημάτων φιλίας.
6. Ποιήματα περί σωστού και λάθους.
7.Ποιήματα τύπου ακροστιχίδας.
Η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων αυτής της μεθόδου κατέγραψε μείωση της λεκτικής και σωματικής βίας, παιδικής επιθετικότητας, την ενίσχυση της αυτοπεποίθησης, βελτίωση των δεξιοτήτων επικοινωνίας και χρήσης λόγου.
Σ’ εκπαιδευτικές μονάδες κι ανάλογα περιβάλλοντα μάθησης, η μέθοδος αυτή χρησιμοποιείται ως μια θεραπευτική στρατηγική η οποία συνδυασμένη με άλλες προάγει τη θετική ανάπτυξη των παιδιών κι εφήβων.
Επίσης το παρόμοιο μοντέλο του ψυχολόγου και πανεπιστημιακού καθηγητή Κοινωνικής Εργασίας, Νicholas Mazza χρησιμοποιήθηκε στο πλαίσιο προγράμματος συμβουλευτικής σε σχολεία αγροτικής περιοχής με θετικά αποτελέσματα για τ’ αγροτόπαιδα. Διευκολύνθηκε η γνωστική ανάπτυξη, βελτιώθηκε η αυτοέκφραση, η αυτοεκτίμησή τους. Η ποίηση λειτούργησε ως συνεκτικός παράγοντας που αύξησε τη συνοχή της ομάδας αλλά και την συμμετοχή των μαθητών στην εκπαιδευτική διαδικασία&ενίσχυσε τα κίνητρα μάθησης και σχολικής επιτυχίας.
Θεραπεία μέσω της ποίησης σε άτομα τρίτης ηλικίας
Η χρήση ποίησης και λογοτεχνίας συμβάλλει στην έρευνα και μελέτη της τρίτης ηλικίας κι αποτελεί εργαλείο θεραπευτικής προσέγγισης, μορφή αυτοδυνάμωσης κι αυτοβοήθειας στη πορεία προς τα γηρατειά, αντιμετώπισης των προβλημάτων τους.
Η λογοτεχνία μπορεί να βοηθήσει τόσο στη προσωπική και κοινωνική ζωή των ηλικιωμένων, παρέχοντας πολλά γνωστικά και ψυχοκοινωνικά ερεθίσματα.
Η ποίηση συντελεί στην ολοκλήρωση του ανθρώπινου προσώπου, ευνοεί κοινωνικά την ανάπτυξη κόντρα σε ναρκισσιστικές λογικές που αρνούνται την ύπαρξη θανάτου, πόνου, αρρώστιας. Σε ηλικιωμένους μ’ υψηλό βαθμό λειτουργικότητας είναι δυνατή η συγγραφή ποιημάτων απ’ τους ίδιους. Το ποίημα λειτουργεί ως μέσο αποκάλυψης σκέψεων κι ενδοψυχικών διεργασιών τους και γι’ αυτόν τον λόγο μπορεί να εννοηθεί ως ένας «ενσυναισθητικός φίλος» τους με υψηλό διαθεσιμότητας…
Οι εμψυχωτές που διαθέτουνε ποιητικές και αφηγηματικές δεξιότητες, προσεγγίζουν σε βάθος ζητήματα όπως θάνατος, φόβος, θυμός, ενοχή, την ίδια την εμπειρία της ασθένειας.
Αυτό το ποιητικό-αφηγηματικό θεραπευτικό σχήμα ενισχύει δημιουργικότητα, ποιότητα ζωής, προάγει ψυχολογική ευημερία. Σε προγράμματα παρέμβασης βάσει αναμνήσεων ζωής και γραφής, έχουν επιχειρηθεί παρεμβάσεις με βάση την ποίηση σε ηλικιωμένους αλλά και στους έχοντες άνοια κι έχουν καταδείξει ότι βοηθούν στη θετική αλληλεπίδραση μ’ άλλα άτομα.
Χρήστος Δημούλας
Χρήστος Δημούλας
Ο Χρήστος Δημούλας γεννήθηκε το 1977. Σπούδασε Δημοσιογραφία, Πολιτικές Επιστήμες, Ιστορία, Κολάζ, Δραματοθεραπεία, Παιδοψυχολογία, Ειδική Αγωγή κι Εκπαίδευση Α.Μ.Ε.Α.. Διδάχτηκε Θεατρικό Παιχνίδι, Θεραπεία μέσω της Ποίησης κι όλων των ειδών γραπτού λόγου.
Εργάζεται ως Δραματοθεραπευτής κι υπεύθυνος, συνεδριών, μαθημάτων κι εργαστηρίων θεραπευτικής γραφής.
Ενδιαφέροντα του: Λογοτεχνία, Εικαστικά, Θέατρο, Φωτογραφία, Γυμναστική, Ακτιβισμός, Ταξίδια, Κολάζ.
Συνιδρυτής του Συλλόγου Εργατικής και Λαϊκής Επιμόρφωσης «Δημήτρης Γληνός».
Εμπνευστής-συνιδρυτής του εργαστηρίου φωτογραφίας «ΦωτοΠρολετάριοι».
Συνιδρυτής της κοινωνικής-λογοτεχνικής ομάδας «Απόδραση στον Λόγο και την Τέχνη».
Μέλος της «Συντροφιάς των Ονειροπόλων» του Θεάτρου Άλφα.
Έχει εκδώσει τρία λογοτεχνικά βιβλία. Συμμετείχε σε δύο ανθολογίες και δημιούργησε την Ανθολογία Σύγχρονης Ελληνικής Αντιπολεμικής Ποίησης. Έκανε ως τώρα πέντε ατομικές εκθέσεις και συμμετείχε σε πέντε ομαδικές με κολάζ του.
Διατηρεί την στήλη συνεντεύξεων: «Συνέντευξη με τον Χρήστο» στο ηλεκτρονικό περιοδικό «Κoukidaki».
