Γιορτάζουμε το 2024! | του Δανιήλ Τσιορμπατζή
Το να υποδέχεται κανείς τo 2024 με αισιοδοξία αποτελεί πρόκληση.
Μπροστά στον επαπειλούμενο τρίτο παγκόσμιο πόλεμο, στη γενοκτονία του Παλαιστινιακού λαού, στη θερμοπυρηνική απειλή που παρουσιάζει γεωμετρική αύξηση και την αλόγιστη κλιμάκωση και χρήση των εξοπλισμών τόσο στην Ευρώπη, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο, με τους λαούς σε κλοιό θανάτου, ενώ ή καθημερινότητα τρελαίνει και το κράτος αναγορεύεται σε προαιώνια αξία, επιχειρούμε μιαν έξοδο απελπισίας: Τολμάμε να γιορτάσουμε το γεγονός ότι γινόμαστε ένα χρόνο μεγαλύτεροι, ότι δεν θα ξαναζήσουμε τα πενηντάχρονα του Πολυτεχνείου, ότι, ας είναι και δίσεκτο, το 2024 θα φέρει –θέλει δε θέλει– κάτι καινούριο!
Συγχωρήστε μας λοιπόν τον εορταστικό χαρακτήρα και προβληματιστείτε μαζί μας για τον επερχόμενο κίνδυνο πολέμου στον κόσμο ολόκληρο, που μόνο οι λαοί με τον αγώνα τους μπορούν να σταματήσουν.
Ευχηθείτε μας από καρδιάς ή διαφωνήστε μαζί μας με εμπάθεια, αναλογιστείτε ωστόσο πως βιώνουμε ένα διαρκές έτος Όργουελ… όλα τα τελευταία χρόνια. Συγκρίνετε τη σημερινή φάση της έναρξης του τρίτου παγκόσμιου καπιταλιστικού πόλεμου με τη θυμοσοφική παρατήρηση του Μπέρτολτ Μπρεχτ:
Αυτοί που βρίσκονται ψηλά λένε:
Πόλεμος και Ειρήνη
Είναι δυο πράγματα ολότελα διαφορετικά.
Όμως η ειρήνη τους κι ο πόλεμός τους
Μοιάζουν όπως ο άνεμος κι η θύελλα.
Ο πόλεμος γεννιέται απ’ την ειρήνη τους
καθώς ο γιος από τη μάνα.
Έχει τα δικά της
απαίσια χαρακτηριστικά.
Ο πόλεμός τους σκοτώνει
ό,τι άφησε όρθιο
η ειρήνη τους.
Όταν αυτοί που είναι ψηλά
μιλάνε για ειρήνη
ο απλός λαός ξέρει
πως έρχεται ο πόλεμος.
Όταν αυτοί που είναι ψηλά καταριούνται τον πόλεμο
οι διαταγές για επιστράτευση έχουν υπογραφεί
Στον τοίχο, με κιμωλία γραμμένο:
“Θέλουνε πόλεμο”.
Αυτός που το ́χε γράψει
έπεσε κιόλας.
Αυτοί που βρίσκονται ψηλά λένε:
Να ο δρόμος για τη δόξα.
Αυτοί που είναι χαμηλά λένε:
Να ο δρόμος για το μνήμα.
Ο πόλεμος που έρχεται
δεν είναι ο πρώτος. Πριν απ’ αυτόν
γίνανε κι άλλοι πόλεμοι.
Όταν τελείωσε ο τελευταίος,
υπήρχαν νικητές και νικημένοι.
Στους νικημένους, ο φτωχός λαός
πέθαινε από την πείνα. Στους νικητές
ο φτωχός λαός πέθαινε το ίδιο.
Σαν έρθει η ώρα της πορείας, πολλοί δεν ξέρουν
πως επικεφαλής βαδίζει ο εχθρός τους.
Η φωνή που διαταγές τους δίνει
είναι του εχθρού τους η φωνή.
Κι εκείνος που για τον εχθρό μιλάει
είναι ο ίδιος τους ο εχθρός.
Νύχτα.
Τ’ αντρόγυνα
ξαπλώνουν στο κρεβάτι τους.
Οι νέες γυναίκες
θα γεννήσουν ορφανά.
Στρατηγέ, το τανκ σου είναι δυνατό μηχάνημα.
Θερίζει δάση ολόκληρα, κι εκατοντάδες άνδρες αφανίζει.
Μόνο που έχει ένα ελάττωμα:
Χρειάζεται οδηγό.
Στρατηγέ, το βομβαρδιστικό σου είναι πολυδύναμο.
Πετάει πιο γρήγορα απ’ τον άνεμο, κι απ’ τον ελέφαντα σηκώνει
βάρος πιο πολύ.
Μόνο που έχει ένα ελάττωμα:
Χρειάζεται πιλότο.
Στρατηγέ, ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ.
Ξέρει να πετάει, ξέρει και να σκοτώνει.
Μόνο που έχει ένα ελάττωμα:
Ξέρει να σκέφτεται.
(Απόσπασμα από το «Γερμανικό Εγχειρίδιο Πολέμου» – «Μπέρτολτ Μπρεχτ – Ποιήματα» σε μετάφραση Μάριου Πλωρίτη, εκδόσεις Θεμέλιο, 2000)
Η σημερινή εποχή που ζούμε είναι σίγουρα μια εποχή μεγάλης καμπής στην ανθρώπινη ιστορία. Σε πολλούς αυτές τις μέρες έρχεται ο άνεμος της ακρίβειας, της εξαθλίωσης, της φτώχειας, της καταστολής, του πολέμου και του θανάτου, αντί για τον Άι Βασίλη…
Κι όπως μακραίνουν οι χειμωνιάτικες νύχτες, άλλοι προτιμούν να πιστεύουν την τηλεόραση, που εξακολουθεί ν’ αδιαφορεί επιδεικτικά για την φτώχεια και την εξαθλίωση του λαού, για την γενοκτονία των Παλαιστινίων, για τους «πολιτιστικά μη προνομιούχους», για τους «φτωχούς τω πνεύματι», κι άλλοι –ανεξήγητα– απολαμβάνουν τον μικρόκοσμό τους μπροστά στη θαλπωρή της φωτιάς που καίει μπροστά τους. Καίγοντας ανθρώπους, λαούς, μικρά παιδιά, στο όνομα της καπιταλιστικής κρίσης και των ενδοκαπιταλιστικών ανταγωνισμών για την κυριαρχία στον κόσμο, για την συσσώρευση όλο και περισσότερου κεφαλαίου στα χέρια ελάχιστων πλουτοκρατών.
Ας μην ξεχνάμε ότι στην καπιταλιστική διάρθρωση της κοινωνίας, ο πόλεμος είναι πάντα μια τόσο συνηθισμένη υπόθεση, ώστε η ειρήνη είναι συνδεμένη με το μαύρο χιούμορ: «ειρήνη καλείται το μεταξύ δύο πολέμων διάστημα»…
Χειμώνας λοιπόν! Κρύο, ψύχος, δεξιά και ακροδεξιά πλειοψηφία στη βουλή κι όχι μόνο στη χώρα μας. Εσείς, πόσο ανησυχείτε για τον προϋπολογισμό; Πόσο ανησυχείτε για τη δυναμική της εξαθλίωσης των εργαζομένων και των μικροαστών μικρο-ιδιοκτητών και μικρο-επαγγελματιών; Για τον ρατσισμό κι εκφασισμό της ελληνικής κοινωνίας; Πόσο ανησυχείτε για την ανεργία; Που (όπως έλεγε και ο Βασίλης Ραφαηλίδης) «Η ανεργία και το φάσμα της ανεργίας, μπορούν να σε κάνουν κτήνος. Ο πιο μεγάλος φόβος είναι αυτός που προκαλεί η προοπτική του θανάτου από πείνα»!
Ενώ τα λαϊκά νοικοκυριά θα συνεχίζουν να «ματώνουν» όλο και περισσότερο, στον κυβερνητικό μπούσουλα για τη νέα χρονιά –τον προϋπολογισμό–, περιγράφεται με σαφήνεια όλο το πλέγμα των νέων «επενδυτικών και φορολογικών κινήτρων», δηλαδή ελαφρύνσεις στους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους – καρχαρίες.
Θυμάστε τις κρίσιμες καμπές των χρονιών που έχουν περάσει; Χαρακτηρίζονται από το πισωγύρισμα του παγκόσμιου εργατικού κινήματος, την ακρίβεια και τη φοροληστεία, την καταστρατήγηση των δικαιωμάτων των εργαζομένων που με πολλούς αγώνες και πολύ εργατικό αίμα καταχτήθηκαν.
Η διεθνής οικονομία παρουσιάζει σημάδια επιβράδυνσης, οι δημοσιονομικοί κίνδυνοι σε πολλές χώρες αυξάνονται, ο πληθωρισμός συνεχίζει να παραμένει υψηλός διεθνώς, ειδικά σε βασικά είδη διατροφής, απαραίτητα για τις λαϊκές οικογένειες.
Όλα αυτά δείχνουν το μεγάλο και ανεπίλυτο πρόβλημα της παγκόσμιας καπιταλιστικής οικονομίας, αυτό της υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου που δεν βρίσκει διέξοδο και οδηγεί σε πολέμους σε κάθε γωνιά της γης. Μετά το ουκρανικό μέτωπο, έχουμε ένταση στα Βαλκάνια (Κόσσοβο), νέα κλιμάκωση στον Καύκασο (Ναγκόρνο Καραμπάχ), κλιμάκωση της ιμπεριαλιστικής επιθετικότητας στο μέτωπο Κορεατική χερσόνησος – Ταϊβάν, την αναζωπύρωση του μετώπου στην Παλαιστίνη, και απειλείται Αραβο-Ισραηλινή σύρραξη, εξεγέρσεις στην Αφρική κλπ. Οι παγκόσμιες αλλαγές στα δόγματα της γεωπολιτικής, η πολυπολικότητα του καπιταλιστικού κόσμου που αναπτύσσεται με γεωμετρικούς ρυθμούς, φέρνουν στην επιφάνεια ραγδαίες αλλαγές που λαμβάνουν χώρα στους συσχετισμούς δυνάμεων. Νέοι πόλοι και οικονομικά κέντρα αναπτύσσονται στον καπιταλιστικό κόσμο που επιχειρούν να αναλάβουν ηγετικό ρόλο στην κυριαρχία του συστήματος. Η ηγεσία της μέχρι τώρα αμερικάνικης κυριαρχίας βλέποντας τον κίνδυνο της απώλειας της πρωτοκαθεδρίας, βλέποντας πως υπάρχουν πλέον και άλλοι που θέλουν να γίνουν «χαλίφης στη θέση του χαλίφη» χρησιμοποιεί όλα τα μέσα που διαθέτει, θεμιτά και αθέμιτα, σε βάρος των λαών του κόσμου. Η επιθετικότητα του άξονα του ιμπεριαλισμού και οι ανταγωνισμοί για την παγκόσμια κυριαρχία καλλιεργούν τον φασισμό!
Λύσεις στα προβλήματα αυτά δεν χωρούν μέσα στο πλαίσιο του καπιταλισμού, όπως πιστεύουν και διακηρύσσουν πολλοί. Η λύση για τους λαούς δεν βρίσκεται στις αυταπάτες που σκορπούν οι αστικές δυνάμεις και οι απολογητές τους. Μόνο η εργατική εξουσία, η κατάργηση του κέρδους, θα οικοδομήσει μια κοινωνία στην οποία οι ανάγκες του εργαζόμενου ανθρώπου θα είναι στο προσκήνιο και κύρια κατεύθυνσή της.
Μήπως φτάνουμε στον πάτο, ώστε να μπορέσουμε επιτέλους να δούμε τις πραγματικές αιτίες της εξαθλίωσης και τον πραγματικό αντίπαλο: το κεφάλαιο και την εξουσία του, ώστε αντιπαλεύοντας κάθε λογής θεωρίες «εκδημοκρατικού» ή «λαϊκού» καπιταλισμού, να πολεμήσουμε τις συνέπειες της αστικής πολιτικής;
Μήπως πλησιάζει η στιγμή να ξεκινήσει η λαϊκή αντεπίθεση; Βρισκόμαστε μήπως στην κρίσιμη συγκυρία που απαιτείται η βέλτιστη συσπείρωση και μαχητικότητα του συνόλου των αντι-ιμπεριαλιστικών δυνάμεων του πλανήτη για την συντριβή του επιτιθέμενου καπιταλισμού, για την επιβίωση της ανθρωπότητας, για την επαναστατική προοπτική της νέας κοινωνίας, του σοσιαλισμού, όπου όλοι θα μπορούν να ζουν με όρους ισότητας, δικαιοσύνης και αδελφοσύνης; Είναι καθήκον όλων των προοδευτικών δυνάμεων όπου γης!
Μήπως οι επαναστατικοί κοινωνικοί μετασχηματισμοί που θα ανοίγουν τον δρόμο για την σοσιαλιστική επανάσταση, την ήττα του ιμπεριαλιστικού άξονα και την χάραξη σοσιαλιστικής προοπτικής για την ενοποίησης της ανθρωπότητας είναι εφικτή;
Ή μήπως όλα αυτά δεν σας ενδιαφέρουν, αρκείστε στον μικροαστικό σας μικρόκοσμο και τίποτα πια δεν σας συναρπάζει;
Εμείς γιορτάζουμε το 2024! Είμαστε αισιόδοξοι για τους σεισμούς του μέλλοντος που θα έρθουν! Όπως μετά από μια ξαφνική καλοκαιριάτικη μπόρα, ζεστός και λαμπερός ξεπροβάλλει ο ήλιος, έτσι και η ελπίδα μας για έναν νέο κόσμο, για την έγερση και την ειρήνη, ζεσταίνει τις καρδιές μας και λιώνει τους πάγους της καπιταλιστικής βαρβαρότητας. Ονειρευόμαστε και αγωνιζόμαστε για έναν νέο κόσμο δικαιοσύνης, ισότητας, με ειρήνη! Μας εμπνέει το όραμα μιας κοινωνίας δίχως εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, δίχως φτώχεια, κοινωνική αδικία και ιμπεριαλιστικούς πολέμους. Μπορούμε όλοι να συμβάλλουμε από το δικό μας μετερίζι να γίνει πράξη η διαχρονική κραυγή αντίστασης του Ερνέστο Τσε Γκεβάρα:
«…όλη μας η δράση είναι μια κραυγή πόλεμου ενάντια στον ιμπεριαλισμό και μια παλλόμενη έκκληση για την ενότητα των λαών ενάντια στον μεγάλο εχθρό του ανθρώπινου γένους…».
No pasaran! Venceremos!
Γιορτάζουμε και είμαστε αισιόδοξοι γιατί μας εμπνέουν τα ματωμένα λόγια του δικού μας ποιητή:
Τ᾿ ὄνειρο τοῦ παιδιοῦ εἶναι ἡ εἰρήνη
Τ᾿ ὄνειρο τῆς μάνας εἶναι ἡ εἰρήνη
Τὰ λόγια τῆς ἀγάπης κάτω ἀπ᾿ τὰ δέντρα
εἶναι ἡ εἰρήνη.
Ὁ πατέρας ποὺ γυρνάει τ᾿ ἀπόβραδο
μ᾿ ἕνα φαρδὺ χαμόγελο στὰ μάτια
μ᾿ ἕνα ζεμπίλι στὰ χέρια του γεμάτο φροῦτα
καὶ οἱ σταγόνες τοῦ ἱδρώτα στὸ μέτωπό του
εἶναι ὅπως οἱ σταγόνες τοῦ σταμνιοῦ
ποὺ παγώνει τὸ νερὸ στὸ παράθυρο,
εἶναι ἡ εἰρήνη.
Ὅταν οἱ οὐλὲς ἀπ᾿ τὶς λαβωματιὲς
κλείνουν στὸ πρόσωπο τοῦ κόσμου
καὶ μὲς στοὺς λάκκους ποὔσκαψαν οἱ ὀβίδες
φυτεύουμε δέντρα
καὶ στὶς καρδιὲς ποὔκαψε ἡ πυρκαγιὰ
δένει τὰ πρῶτα της μπουμπούκια ἡ ἐλπίδα
κι οἱ νεκροὶ μποροῦν νὰ γείρουν στὸν πλευρό τους
καὶ νὰ κοιμηθοῦν δίχως παράπονο
ξέροντας πὼς δὲν πῆγε τὸ αἷμα τους τοῦ κάκου,
εἶναι ἡ εἰρήνη.
Εἰρήνη εἶναι ἡ μυρουδιὰ τοῦ φαγητοῦ τὸ βράδυ,
τότε ποὺ τὸ σταμάτημα τοῦ αὐτοκινήτου στὸ δρόμο
δὲν εἶναι φόβος,
τότε ποὺ τὸ χτύπημα στὴν πόρτα
σημαίνει φίλος,
καὶ τὸ ἄνοιγμα τοῦ παραθύρου κάθε ὥρα
σημαίνει οὐρανός,
γιορτάζοντας τὰ μάτια μας
μὲ τὶς μακρινὲς καμπάνες τῶν χρωμάτων του,
εἶναι εἰρήνη.
Εἰρήνη εἶναι ἕνα ποτήρι ζεστὸ γάλα
κι ἕνα βιβλίο μπροστὰ στὸ παιδὶ ποὺ ξυπνάει,
τότε ποὺ τὰ στάχυα γέρνουν τό ῾να στ᾿ ἄλλο λέγοντας:
τὸ φῶς, τὸ φῶς
καὶ ξεχειλάει ἡ στεφάνη τοῦ ὁρίζοντα φῶς,
εἶναι ἡ εἰρήνη.
Τότε ποὺ οἱ φυλακὲς ἐπισκευάζονται νὰ γίνουν βιβλιοθῆκες,
τότε ποὺ ἕνα τραγούδι ἀνεβαίνει ἀπὸ κατώφλι σὲ κατώφλι τὴ νύχτα,
τότε ποὺ τ᾿ ἀνοιξιάτικο φεγγάρι βγαίνει ἀπ᾿ τὸ σύγνεφο
ὅπως βγαίνει ἀπ᾿ τὸ κουρεῖο τῆς συνοικίας
φρεσκοξυρισμένος ὁ ἐργάτης τὸ Σαββατόβραδο,
εἶναι ἡ εἰρήνη.
Τότε ποὺ ἡ μέρα ποὺ πέρασε,
δὲν εἶναι μιὰ μέρα ποὺ χάθηκε,
μὰ εἶναι ἡ ρίζα ποὺ ἀνεβάζει τὰ φύλλα τῆς χαρᾶς μέσα στὸ βράδυ
κι εἶναι μιὰ κερδισμένη μέρα κι ἕνας δίκαιος ὕπνος,
ποὺ νιώθεις πάλι ὁ ἥλιος νὰ δένει βιαστικὰ τὰ κορδόνια του
νὰ κυνηγήσει τὴ λύπη ἀπ᾿ τὶς γωνιὲς τοῦ χρόνου,
εἶναι ἡ εἰρήνη.
Εἰρήνη εἶναι οἱ θημωνιὲς τῶν ἀχτίνων στοὺς κάμπους τοῦ καλοκαιριοῦ
εἶναι τ᾿ ἀλφαβητάρι τῆς καλοσύνης στὰ γόνατα τῆς αὐγῆς.
Ὅταν λές: ἀδελφές μου, – ὅταν λέμε: αὔριο θὰ χτίσουμε.
ὅταν χτίζουμε καὶ τραγουδᾶμε,
εἶναι ἡ εἰρήνη.
Ἡ εἰρήνη εἶναι τὰ σφιγμένα χέρια τῶν ἀνθρώπων
εἶναι τὸ ζεστὸ ψωμὶ στὸ τραπέζι τοῦ κόσμου
εἶναι τὸ χαμόγελο τῆς μάνας
Τίποτ᾿ ἄλλο δὲν εἶναι ἡ εἰρήνη.
Καὶ τ᾿ ἀλέτρια ποὺ χαράζουν βαθιὲς αὐλακιὲς σ᾿ ὅλη τὴ γῆ,
ἕνα ὄνομα μονάχα γράφουν:
Εἰρήνη.
Τίποτ᾿ ἄλλο. Εἰρήνη.
Πάνω στὶς ράγες τῶν στίχων μου
τὸ τραῖνο ποὺ προχωρεῖ στὸ μέλλον
φορτωμένο στάρι καὶ τριαντάφυλλα,
εἶναι ἡ εἰρήνη.
Ἀδέρφια,
μὲς στὴν εἰρήνη διάπλατα ἀνασαίνει ὅλος ὁ κόσμος
μὲ ὅλα τὰ ὄνειρά μας
Δῶστε τὰ χέρια ἀδέρφια μου,
αὐτό ῾ναι ἡ εἰρήνη.
Αθήνα, Γενάρης 1953
(Από τη συλλογή Αγρύπνια, Γιάννης Ρίτσος, Ποιήματα 1930-1960, Β΄ τόμος, Εκδόσεις «Κέδρος», Αθήνα 1961)
…και μπορούμε να τείνουμε τα μάτια μας με αισιοδοξία προς το μέλλον, προς ένα καινούργιο κόσμο!
Η σβούρα της τέχνης και του πολιτισμού σας εύχεται -ούτως ή άλλως- καλή χρονιά.
[Η εικόνα που συνοδεύει το κείμενο είναι έργο του σουρεαλιστή Σουηδού εικαστικού καλλιτέχνη Έρικ Γιόχανσον (Erik Johansson, 1985-)]
