Θεραπεία μέσω της Ποίησης (μέρος πρώτο) | του Χρήστου Δημούλα
Καταρχάς, ευχαριστώ πολύ την διεύθυνση του περιοδικού Svoura-art για την παροχή χώρου σε τακτική αρθρογραφία μου βασισμένη στην σύνδεση Τέχνης και Θεραπείας.
Γνωρίζοντας την αγάπη των υπευθύνων διαχειριστών του περιοδικού, για την ποίηση και την λογοτεχνία γενικότερα, ξεκινώ την σειρά των άρθρων μου για την Θεραπευτική Ποίηση ή την Θεραπεία μέσω της Ποίησης. Όπως και να το πείτε, το ίδιο είναι.
Ο τίτλος αναφέρεται στη θεραπεία μέσω της ποίησης ως μια προσπάθεια να βρει κανείς τον εαυτό του μέσω των λέξεων σε μια πνευματική προσωπική διαδικασία.
Πρόκειται για τη σκόπιμη χρήση της ποίησης μέσω της οποίας επιδιώκεται η επίτευξη θεραπευτικών στόχων κι η προσωπική ανάπτυξη. Στη θεραπεία μέσω της ποίησης χρησιμοποιούνται ως θεραπευτικά μέσα τα εξής: ποίηση, στίχοι τραγουδιών, θεατρικά έργα, σύντομες ιστορίες, παραμύθια, μυθιστορήματα, δοκίμια, άρθρα, ταινίες, ωστόσο κυρίαρχη είναι η ποίηση. Η οποία ως θεραπευτική εμπειρία μπορεί να προϋποθέτει μια πρόσωπο με πρόσωπο σχέση ή μια ομαδική διαδικασία ή και τα δύο.
Η ποίηση μπορεί να χρησιμοποιηθεί ποικιλοτρόπως στη θεραπεία αντιμετώπισης των διαφόρων διαταραχών. Είναι πράξη δημιουργίας που τροφοδοτεί κι εξασφαλίζει τη συνοχή εμπειριών και βιωμάτων. Συναρθρώνει λόγο με εικόνα, ρυθμό με σημασίες.
Βοηθά να αρθρώσουμε σύνθετα βιώματα, συναισθηματικές εμπειρίες, στην κατανόηση κι έλεγχό τους. Στη θεραπεία μέσω της ποίησης κατά τη διάρκεια της συνεδρίας γίνεται ανάγνωση, συγγραφή κι ανάλυση ποιημάτων σχετικών με προβλήματα των ασθενών μέσα από τη δική τους οπτική. Η θεραπεία μέσω της ποίησης δεν υπολείπεται αξιών ούτε και ιδεωδών. Υπόκειται σε σύνολο αρχών που διέπουν τη θεραπευτική πράξη και τη σχέση με τον ασθενή και το ρόλο του θεραπευτή. Δεν υπάρχει δηλαδή περιορισμός σε μια απλοϊκή εφαρμογή της ποίησης στο πλαίσιο της ψυχοθεραπείας ενώ παράλληλα εμπεριέχεται και σ’ άλλες μορφές θεραπείας.
Η επίγνωση αυτών των αρχών συμβάλλει στην καλύτερη έκβαση της θεραπείας και στην διευκόλυνση της διαδικασίας της αυτογνωσίας. Εφαρμόζεται ατομικά κι ομαδικά εφόσον πρώτα συντελείται διαδικασία ψυχολογικής αξιολόγησης ενώ η ποίηση χρησιμοποιείται και στην συμβουλευτική, στην κοινωνική εργασία, σε ζευγάρια κι οικογένειες με σκοπό τη αποκατάσταση και προσωπική ανάπτυξη. Στην κοινωνιολογία η ποίηση κι η λογοτεχνία αποτελούν ιδιαίτερο αντικείμενο μελέτης και μέθοδο διδασκαλίας κι έρευνας.
Η θεραπεία μέσω της ποίησης, αποτελεί νέο πεδίο επιστήμης αλλά με μακρά ιστορία και με αισθητικό-καλλιτεχνικό υπόβαθρο. Αναπτύσσεται έχοντας δημιουργήσει κι αναπτύξει τα εργαλεία και τις μεθόδους και τις εφαρμογές της. Κύριο εργαλείο είναι η γλώσσα. Συγκεκριμένα, η επεξεργασμένη γλωσσική ποιητική έκφραση.
Ιστορία της θεραπείας μέσω της ποίησης: η πρώιμη περίοδος.
Η αναγνώριση των θεραπευτικών δυνατοτήτων του λόγου κι η συνακόλουθη εφαρμογή τους στις ποικίλες θεραπευτικές/ιατρικές πράξεις συλλαμβάνονται στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και στη λογοτεχνική δημιουργία τους. Η αρχαία ελληνική φιλοσοφία συνολικά παράγει ψυχολογικό στοχασμό, διαμορφώνει έννοιες και λέξεις περιγραφής συναισθημάτων, συγκροτεί το λεξιλόγιο τους.
Περιγράφει σκέψεις, συμπεριφορές που προάγουν αυτογνωσία κι ανθρωπογνωσία.
Λίγες απ’ τις ενδείξεις γι’ αυτό υπάρχουν στον Όμηρο, στη τραγωδία αλλά και στο «Περί Ποιητικής», του Αριστοτέλη. Επίσης, ο Απόλλωνας εκτός των άλλων ήταν ο θεός της ποίησης, στοιχείο που καταδεικνύει την τότε αντίληψη περί θεραπευτικής δύναμης της ποίησης. Λογοτεχνία-ποίηση επιφέρουν συναισθηματική κάθαρση ως αντίδοτο στην αντιμετώπιση διαταραχών της διάθεσης.
Χρήστος Δημούλας
(Συνέχεια στο επόμενο άρθρο)
Χρήστος Δημούλας
Ο Χρήστος Δημούλας γεννήθηκε το 1977. Σπούδασε Δημοσιογραφία, Πολιτικές Επιστήμες, Ιστορία, Κολάζ, Δραματοθεραπεία, Παιδοψυχολογία, Ειδική Αγωγή κι Εκπαίδευση Α.Μ.Ε.Α.. Διδάχτηκε Θεατρικό Παιχνίδι, Θεραπεία μέσω της Ποίησης κι όλων των ειδών γραπτού λόγου.
Εργάζεται ως Δραματοθεραπευτής κι υπεύθυνος, συνεδριών, μαθημάτων κι εργαστηρίων θεραπευτικής γραφής.
Ενδιαφέροντα του: Λογοτεχνία, Εικαστικά, Θέατρο, Φωτογραφία, Γυμναστική, Ακτιβισμός, Ταξίδια, Κολάζ.
Συνιδρυτής του Συλλόγου Εργατικής και Λαϊκής Επιμόρφωσης «Δημήτρης Γληνός».
Εμπνευστής-συνιδρυτής του εργαστηρίου φωτογραφίας «ΦωτοΠρολετάριοι».
Συνιδρυτής της κοινωνικής-λογοτεχνικής ομάδας «Απόδραση στον Λόγο και την Τέχνη».
Μέλος της «Συντροφιάς των Ονειροπόλων» του Θεάτρου Άλφα.
Έχει εκδώσει τρία λογοτεχνικά βιβλία. Συμμετείχε σε δύο ανθολογίες και δημιούργησε την Ανθολογία Σύγχρονης Ελληνικής Αντιπολεμικής Ποίησης. Έκανε ως τώρα πέντε ατομικές εκθέσεις και συμμετείχε σε πέντε ομαδικές με κολάζ του.
Διατηρεί την στήλη συνεντεύξεων: «Συνέντευξη με τον Χρήστο» στο ηλεκτρονικό περιοδικό «Κoukidaki».
