Μεζεδάκια της νέας Βουλής | του Νίκου Σαραντάκου
Που βέβαια λέγονται έτσι επειδή τη βδομάδα που μας πέρασε ορκίστηκε η νέα, οκτακομματική αλλά μονοκομματικά ελεγχόμενη, Βουλή. Θα μπορούσα να τα πω και κάτι σαν διακεκαυμένα μεζεδάκια, επειδή οι ζέστες έχουν φουντώσει, αλλά αφενός τον τίτλο αυτόν τον έχω ήδη χρησιμοποιήσει στο παρελθόν και αφετέρου τίποτα δεν αποκλείει να τον χρησιμοποιήσω στο άμεσο μέλλον.
Οπότε, ξεκινάμε με ένα κοινοβουλευτικό μεζεδάκι, όχι όμως από τις αγορεύσεις στη Βουλή αλλά από το ρεπορτάζ για τη διαδικασία.
Σε άρθρο που δημοσιεύτηκε σε δεκάδες ιστοτόπους (παράδειγμα εδώ) περιγράφεται η διαδικασία της ορκωμοσίας. Σε ένα σημείο αναφέρεται ότι στο τέλος του θρησκευτικού όρκου οι αρχιερείς θα αποπεμφθούν από την αίθουσα.
Ένα θέμα εδώ είναι ότι ο συντάκτης δεν ήξερε ότι «αποπέμπω» θα πει «διώχνω», εν ανάγκη και με τη βία (θα κληθεί η ασφάλεια της Βουλής δηλαδή, έτσι και αντισταθούν οι αρχιερείς!). Αυτό που ήθελε προφανώς να πει είναι ότι ότι ο Γραμματέας θα «προπέμψει» τους αρχιερείς, θα τους συνοδεύσει δηλαδή ως την έξοδο, θα τους ξεπροβοδίσει που λέγανε παλιά.
(Και, κερασάκι στην τούρτα, η σύνταξη με γενική!)
Όταν όμως βλέπεις την ίδια ακριβώς (μαργαριταρένια) διατύπωση σε πέντε, δέκα, είκοσι σάιτ, αυτό σημαίνει πως υπάρχει μία πηγή για όλα. Και η πηγή αυτή πολύ συχνά είναι το ΑΠΕ, το μεγαλύτερο κοτσανοδιανομείο της χώρας -και πράγματι στο λινκ πιο πάνω βλέπετε στο τέλος του άρθρου να σημειώνεται: ΑΠΕ.
Βέβαια, το να αναπαράγεται η ελληνικούρα χωρίς διόρθωση παντού, δείχνει ότι κανείς, στους ιστότοπους που τη δημοσίευσαν, δεν παρατήρησε την ελληνικούρα ή δεν νοιάστηκε να τη διορθώσει.
Μπορεί βέβαια το κείμενο να στάλθηκε με Δελτίο Τύπου από υπηρεσία της Βουλής, αλλά αυτό απλώς προσθέτει στον κατάλογο των ενόχων και κάποιον καλοπληρωμένο υπάλληλο της Βουλής. Η άκριτη όμως αναδημοσίευση δείχνει πώς λειτουργεί ο Τύπος στην εποχή μας: ιμάντας αναδημοσιεύσεων.
* Σε μια ομάδα του Φέισμπουκ με γλωσσικό αντικείμενο ένα μέλος δημοσίευσε το κείμενο που βλέπετε, απόσπασμα από εξώδικο.
Το μέλος, που μάλλον έχει άμεση εμπλοκή στην υπόθεση, είχε πρόβλημα με τον όρο «ετσιθελικά», μίλησε μάλιστα για «γλωσσοπλάστες δικηγόρους – αυτή η μάστιγα».
Όσοι διαβάζετε το ιστολόγιο θα ξέρετε μια συμβουλή που δίνω σε παρόμοιες περιπτώσεις: όταν συναντήσουμε μια λέξη που δεν την έχουμε ξανακούσει, πριν εκφράσουμε την αγανάκτησή μας καλό είναι να ανοίξουμε ένα ρημαδολεξικό γιατί μπορεί θαυμάσια να πρόκειται για υπαρκτή και καθιερωμένη λέξη και απλώς να μην την ξέρουμε εμείς.
Αυτό συμβαίνει με το επίρρ. «ετσιθελικά», που το έχουν όλα τα λεξικά.
Βέβαια, θα μπορούσε κάποιος να πει ότι ναι μεν η λέξη είναι υπαρκτή και καθιερωμένη, αλλά όχι αρκετά επίσημη για να χρησιμοποιηθεί σε εξώδικο -αν και τα εξώδικα δεν είναι βασιλικά έδικτα και έχουν αρκετή λεξιλογική ποικιλία παρά το συντακτικά άκαμπτο λογιοστρεφές ύφος τους.
Το πιο εντυπωσιακό στην ιστορία αυτή όμως είναι άλλο: ότι το μέλος της γλωσσικής ομάδας ενοχλήθηκε από τη λέξη «ετσιθελικά», όχι όμως από το αρσενικοθήλυκο «απάντων των μεταξύ μας συμφωνιών» στην αμέσως προηγούμενη παράγραφο!
* Εξ οικείων τα βέλη, αφού η οθονιά είναι από το left.gr, από ρεπορταζ για την έρευνα της αρμόδιας επιτροπής του Ευρ. Κοινοβουλίου στο ναυάγιο της Πύλου.
Εγώ προτείνω τον όρο «δρόνος», αλλά δεν με διαβάζουν όπως φαίνεται ή δεν τολμούν να υιοθετήσουν τον νεολογισμό.
Αλλά τότε, βρε παιδιά, φροντίστε τουλάχιστον να το γράφετε σωστά, διότι με drown καλύτερα να πάμε να πνιγούμε.
Και η ΕφΣυν το είχε έτσι αλλά το διόρθωσαν σε drone.
* Kάτι λέγαμε πριν για «διακεκαυμένα» -φαίνεται λοιπόν πως η επόμενη βδομάδα θα δικαιολογεί τον όρο. Σε μια πρόγνωση διαβάζω:
…πολύ θερμές αέριες μάζες, προερχόμενες από την Αλγερία και το Μαρόκο, θα κινηθούν -διαμέσω της Μεσογείου θάλασσας- προς την περιοχή μας…
Τον πλάνεψε η γλυκιά δοτική πτώση τον μετεωρολόγο -ή ίσως ήθελε να κάνει πιο επίσημο το «μέσω της Μεσογείου».
* Ακλισιά, πάλι από οικεία βέλη. Τίτλος στο left.gr:
Τι έγινε στο ναυάγιο της Πύλου; Ενημέρωση από τον Ιάσων Αποστολόπουλο.
Τον Ιάσονα, παιδιά!
* Ακλισιά μπις, ο ανταποκριτής μας από την εξωτική Ανατολική Αττική μας ενημερώνει:
Είχα πάει σε μια εκδήλωση χτες στη Νέα Μάκρη, και έπαιζε η ορχήστρα σύγχρονης μουσικής της ΕΡΤ τους Απάχηδες των Αθηνών. Ενδιάμεσα από τα τραγούδια, κάποιος από τους τραγουδιστές απάγγελνε κάποια πράματα για την υπόθεση του έργου. Ε, συνέχεια έλεγε τον Κλέων, και δωσ’ του του Κλέων.
* Είναι σχετικά συχνό να χρησιμοποιούμε αρσενικές αντωνυμίες ή επίθετα ή άρθρα με θηλυκά ουσιαστικά, όπως και πιο πάνω το «απάντων των συμφωνιών», αλλά το αντίστροφο είναι σαφώς πιο σπάνιο. Μια τέτοια περίπτωση είχαμε σε άρθρο του in.gr, στον τίτλο:
Λίμνη Δοϊράνη: – Οι τελευταίες ψαράδες
Προς στιγμή, διαβάζοντας τον τίτλο, σκέφτηκα ότι στη Δοϊράνη υπήρχαν εθιμικά γυναίκες που ψάρευαν, ψαρούδες δηλαδή, και ότι ο συντάκτης προτίμησε να χρησιμοποιήσει τον αρσενικό τύπο ως επίκοινο -σα να έγραφε, δηλαδή, «οι νέες βουλευτές» (το οποίο εγώ το βρίσκω τερατώδες, αλλά θεωρητικά κάποιοι επικοινολάγνοι θα το γράφουν).
* Διαβάζω για την υπόθεση του σερβιτόρου της Ρόδου τις δηλώσεις του προέδρου του Εργατικού Κέντρου:
Έχουμε γίνει Μύκονος Νο2 και δύο επιχειρηματίες ”λυμαίνουν” τα πάντα.
Δίκιο έχει, πιθανότατα, αλλά «λυμαίνονται».
Συνελήφθη ο δράστης που έδεσε με σκοινί άλογο και πνίγηκε.
Σχολιάζει ο φίλος που το στέλνει:
Μια κύρια πρόταση και δυο αναφορικές που ενώνονται με το «και». Άρα αναφέρονται και οι δυο στη λέξη «δράστης». Μάλλον πνίγηκε από τύψεις, επειδή έδεσε το άλογο…
* Πολλά μιμίδια κυκλοφόρησαν για την υπόθεση του «κολυμβητή σερβιτόρου» της Ρόδου. Γέλασα πολύ με αυτό.
* Κι ένα κινηματογραφικογεωγραφικογραμματικό μεζεδάκι (άλα τις ο δεκαεξασύλλαβος!)
Διαβάζω ότι απαγορεύτηκε στο Βιετνάμ η προβολή της ταινίας Μπάρμπι. Όχι για λόγους ηθικής παρά για εθνικούς λόγους. Βλέπετε, σε κάποιο σημείο της ταινίας υπάρχει στο φόντο ένας χάρτης, που έδειχνε κάποια διαφιλονικούμενα νησιά με τρόπο που υπονοούσε ότι τα θεωρούσε κινεζικό έδαφος.
Σύμφωνα με τοBBC, δεν είναι σαφές ποια σκηνή απεικονίζει αυτό που ένας ανώτερος αξιωματούχος αποκάλεσετην «προσβλητική εικόνα»της γραμμής με τις εννέα παύλες στην Κίνα
Η γραμμή των εννέα παύλων χρησιμοποιείται στους κινεζικούς χάρτες της Θάλασσας της Νότιας Κίνας για να δείξει τις εδαφικές διεκδικήσεις της.
Η Barbie δεν είναι η μόνη παραγωγή που έχει απαγορευτεί από το Βιετνάμ λόγω της γραμμής με τις εννέα παύλες.
Η Κίνα χρησιμοποιεί μια γραμμή με εννέα παύλες (nine-dash line, περισσότερα εδώ) στους χάρτες της περιοχής, για να οριοθετήσει τα νησάκια, στη θάλασσα της Νότιας Κίνας, 05
τα οποίαθεωρεί δικά της εδάφη. Σε άλλα κείμενα θα δείτε να γίνεται λόγος για «έντεκα παύλες».
Όλα καλά, και σε διενέξεις διεθνούς δικαίου δεν θέλω να υπεισέλθω, αλλά «η γραμμή των εννέα παύλων» στα δικά μου αυτιά ακούγεται σαν μια γραμμή που έχουν φτιάξει «εννέα Παύλοι»: ο Παύλος Γλύξμπουργκ, ο Παύλος Πολάκης, ο Παύλος Κοντογιαννίδης… Συμπληρώστε κατά βούληση.
Κανονικά, όσο κι αν σε μερικούς δεν έρχεται καθόλου φυσικά, η γενική πληθυντικού της παύλας είναι «των παυλών».
* Η ΟΠΠΕ, δηλαδή η Ομάδα Παρακολούθησης Πρωτοσέλιδων Εστίας, ύστερα από σιωπή μερικών εβδομάδων, στέλνει το δείγμα που βλέπετε στην οθονιά, όπου γίνεται λόγος για «το όχημα των φιλελευθέρων «εθνο-μηδέν» δικαιωματιστών».
Αναρωτιέμαι αν πρόκειται για συνώνυμο των «εθνομηδενιστών», ενδεχομένως για μειωτική σύντμηση, ή αν είναι κάτι άλλο.
Ίσως και αποτέλεσμα ποδοσφαιρικού αγώνα:
Φιλελεύθεροι – Δικαιωματιστές, Έθνο – Μηδέν!
* Μου γράφει φίλος τα εξής:
Διαβάζουμε σε άρθρο σχετικό με τη θνησιμότητα από καρκίνο του μαστού:
«Για τις γυναίκες με διάγνωση που έγινε σε καθεμία από τις ημερολογιακές περιόδους 1993-99, 2000-04, 2005-09 και 2010-15, το ακατέργαστο ετήσιο ποσοστό θνησιμότητας από καρκίνο του μαστού ήταν υψηλότερο κατά τη διάρκεια των πέντε ετών μετά τη διάγνωση και στη συνέχεια μειώθηκε, σημειώνει το Thebmj.com.
Για κάθε δεδομένο χρονικό διάστημα από τη διάγνωση, τα ακατέργαστα ετήσια ποσοστά θνησιμότητας και οι κίνδυνοι από καρκίνο του μαστού μειώνονταν με την αύξηση της ημερολογιακής περιόδου. Ο ακατέργαστος πενταετής κίνδυνος θνησιμότητας από καρκίνο του μαστού ήταν 14,4% (95% διάστημα εμπιστοσύνης 14,2% έως 14,6%) για τις γυναίκες με διάγνωση που έγινε κατά την περίοδο 1993-99 και 4,9% (4,8% έως 5,0%) για τις γυναίκες με διάγνωση που έγινε το 2010- 15».
Αυτά τα «ακατέργαστα» μου δημιουργούν ερωτηματικά.
Στο αρχικό άρθρο αναφέρεται ως «crude»:
… the crude annual breast cancer mortality rate was highest during the five years after diagnosis and then declined. For any given time since diagnosis, crude annual breast cancer mortality rates and risks decreased with increasing calendar period. Crude five year breast cancer mortality risk was 14.4% (95% confidence interval 14.2% to 14.6%)…
Ενώ από ό,τι βλέπω η IATE το «crude death rate» το αποδίδει ως «ακαθάριστο ποσοστό θνησιμότητας» ή ως «ακαθάριστος συντελεστής θνησιμότητας»
«Πάντως, καθότι άσχετος με το αντικείμενο, δεν ξέρω ποιο είναι το πιο σωστό», καταλήγει ο φίλος μου.
Εγώ πάλι, με βάση το «ακαθάριστο εθνικό προϊόν», θα προτιμούσα την απόδοση που προκρίνει η ΙΑΤΕ.
* Και κάτι το αμφίσημον, από συμβουλές που δίνει γιατρός του νοσοκομείου Λάρισας για τα δαγκώματα φιδιών, τα οποία φαίνεται πως είναι σε έξαρση στη Θεσσαλία.
Φαίνεται πως τα πιο επικίνδυνα φίδια, τα πιο φαρμακερά, είναι τα «φίδια με παντόφλες»!
* Σε ενδιαφέρον οικονομικό άρθρο, όπου έμαθα και τον νεολογισμό greedflation, «πληθωρισμό της απληστίας» ας πούμε, διαβάζω:
Το ότι πολλές επιχειρήσεις εκτόξευσαν, υπέρ του δέοντος τις τιμές, είχε επισημανθεί εδώ και σχεδόν ένα χρόνο από γνώστες και αναλυτές της αγοράς, κύρια από την πλευρά της Αριστεράς.
Αναρωτιέμαι αν πρέπει πια να επισημαίνεται το «υπέρ του δέοντος», αντί του κανονικού «υπέρ το δέον» (φυσικά έχουμε γράψει άρθρο).
* Ο εκπαιδευτικός ιστότοπος ΕΣΟΣ έχει καθιερώσει μια παράδοξη χρήση των εισαγωγικών -ας πούμε, με την προηγούμενη κυβέρνηση διαβάζαμε για:νομοσχέδιο «Κεραμέως», εγκύκλιο «Κεραμέως», προτάσεις «Κεραμέως». Έμπαιναν δηλαδή εισαγωγικά στο όνομα, που κανονικά είναι εντελώς περιττά, αφού εδώ και πολλά χρόνια λέμε και γράφουμε π.χ. γιανόμο Κατσέλη, νόμο Παρασκευόπουλου κτλ.
Τώρα με τη νέα κυβέρνηση η πρακτική δεν άλλαξε, όμως άλλαξε το όνομα που κλείνεται σε εισαγωγικά. Κι έτσι προχτές διαβάσαμε:Τι προβλέπει το προσχέδιο «Πιερρακάκη».
* Επί του πιεστηρίου, προσθέτω ένα σοβαρό λάθος από το τηλεπαιχνίδι The Chase που μου επισημαίνει καλός φίλος:
Το πρόβλημα είναι ότι η Μόρφω Δροσίδου, αθλήτρια του τάε κβον ντο, δεν κατέκτησε μετάλλιο στη Βαρκελώνη το 1992! Όπως βλέπετε στη Βικιπαίδεια, κατέκτησε μετάλλια σε Ευρωπαϊκά και σε Παγκόσμια πρωταθλήματα, όχι όμως σε Ολυμπιακούς αγώνες.
Μακάρι βέβαια όλα τα βάσανά μας να ήταν τα παραπανίσια εισαγωγικά και τα λάθη στα τηλεπαιχνίδια!
08/07/2023
Νίκος Σαραντάκος
https://sarantakos.wordpress.com/
Ο Νίκος Σαραντάκος γεννήθηκε στο Παλαιό Φάληρο το 1959. Σπούδασε χημικός μηχανικός και αγγλική φιλολογία. Έχει εκδώσει δύο συλλογές διηγημάτων και άλλα βιβλία. Δουλεύει μεταφραστής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και μοιράζει το χρόνο του ανάμεσα σε Λουξεμβούργο και Ελλάδα. Ενδιαφέρεται για τη φρασεολογία, την ετυμολογία και τη λεξικογραφία καθώς και για την ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας. Συνεργάζεται με εφημερίδες και περιοδικά. Δημοσιεύει τα κείμενά του, γλωσσικά και άλλα, στο ιστολόγιό του sarantakos.wordpress.com/ και στο sarantakos.com. Σε μια άλλη ενσάρκωση, γράφει στα αγγλικά και στα γαλλικά για το μπριτζ (το παιχνίδι).
Τα βιβλία του:
«Για μια πορεία», διηγήματα (1984, β’ έκδ. 1988) εκδ. Σύγχρονη Εποχή
«Μετά την αποψίλωση», διηγήματα (1987, β’ έκδ. 1989) εκδ. Σύγχρονη Εποχή
«Μότσαρτ-Αλληλογραφία» (1991, β’ έκδ. 2001) εκδ. Ερατώ
«Το αλφαβητάρι των ιδιωματικών εκφράσεων» (1997) εκδ. Δίαυλος
«Γλώσσα μετ’ εμποδίων» (2007) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία» (2009) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Λέξεις που χάνονται» (2011) εκδ. Το Βήμα
«Λόγια του αέρα» (2013) εκδ. εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Οπωροφόρες λέξεις» (2013) εκδ. Κλειδάριθμος
«Η γλώσσα έχει κέφια» (2018) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Μύθοι και πλάνες για την ελληνική γλώσσα» (2019) εκδ. ΕΑΠ
«Το ζορμπαλίκι των ραγιάδων» (2020) εκδ. Του Εικοστού Πρώτου
Έχει κάνει την επιμέλεια στην έκδοση των βιβλίων:
«Συμποσιακά», του Κώστα Βάρναλη,
«Αττικά: 400 χρονογραφήματα (1939-1958) για την Αθήνα και την Αττική», του Κώστα Βάρναλη,
«Τα δεκατρία ντόμινα και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Τι είδα εις την Ρωσσίαν των Σοβιέτ», του Κώστα Βάρναλη,
«Ο μυστηριώδης φίλος και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Γράμματα από το Παρίσι», του Κώστα Βάρναλη,
«Τα μαραμένα μάτια και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Κάπου περνούσε μια φωνή», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Η νοσταλγία του Γιάννη», του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη,
«Famous Bridge Records», του David Bird,
«Bridge Hands to Make You Laugh…and Cry», του David Bird.
