«Η βουή και η μανία» – Ένα απαιτητικό μυθιστόρημα | του Ειρηναίου Μαράκη
Το μυθιστόρημα του Γουίλιαμ Φώκνερ «Η βουή και η μανία» (1929) διαδραματίζεται στο Τζέφερσον του Μισισιπή, στο πρώτο τρίτο του 20ού αιώνα. Το μυθιστόρημα επικεντρώνεται στους Κόμπσον, πρώην αριστοκρατική οικογένεια του αμερικάνικου Νότου, οι οποίοι πασχίζουν να αντιμετωπίσουν τη διάλυση της οικογένειας τους και της φήμης της. Κατά τη διάρκεια των 30 περίπου χρόνων που αναφέρεται το μυθιστόρημα, η οικογένεια πέφτει σε οικονομική καταστροφή, χάνει τη θρησκευτική της πίστη και τον σεβασμό της πόλης του Τζέφερσον ενώ πολλά από τα μέλη της πεθαίνουν με τραγικό τρόπο. Το μυθιστόρημα χωρίζεται σε τέσσερις αφηγήσεις. Διηγούνται τα τρία αδέλφια της οικογένειας, το καθένα από τη δική του οπτική γωνία και σε διαφορετική χρονική στιγμή. Στο τέταρτο κομμάτι αφηγείται η μαύρη οικονόμος της οικογένειας, η Ντίλσι που μελετά τις σκέψεις και τις πράξεις όλων των μελών. Δεκαέξι χρόνια μετά, το 1945, ο Φώκνερ έγραψε ένα παράρτημα που θα συμπεριλαμβανόταν στις μελλοντικές εκδόσεις του μυθιστορήματος. Περιέχει μια 30σέλιδη ιστορία της οικογένειας Κόμπσον από το 1699 έως το 1945. Η μετάφραση του βιβλίου απασχόλησε διάφορους Έλληνες λογοτέχνες όπως τους Κοσμά Πολίτη, Νίκο Μπακόλα, Μένη Κουμανταρέα και τον Παύλο Μάτεσι.
Είναι ένα απαιτητικό και ίσως δύσκολο μυθιστόρημα για αναγνώστες συνηθισμένους σε πιο στρωτές ή πιο παραδοσιακές, αν θέλετε, αναγνώσεις. Έχω στα χέρια μου την έκδοση του Καστανιώτη, σε μετάφραση του Παύλου Μάτεσι και συγκεκριμένα εκείνη που κυκλοφόρησε ως ένθετο με την εφημερίδα Έθνος το 2013. Θυμάμαι ότι με την πρώτη προσπάθεια δεν έφτασα ούτε μέχρι τη μέση του βιβλίου, στη δεύτερη δεν συνέχισα πέρα από τον πρόλογο. Τέλος, στην τρίτη προσπάθεια το διάβασα με σχετική άνεση όπως και με ιδιαίτερη ευχαρίστηση. Όχι γιατί είναι ένα χαλαρό βιβλίο, απέχει χιλιόμετρα από αυτό, αλλά γιατί ένιωσα ότι είχα ωριμάσει ως αναγνώστης διαβάζοντας ενδιάμεσα αλλά έργα του Φώκνερ (Η αρκούδα, Ο αχυρώνας φλέγεται, Ο ξένος, Έξι ιστορίες μυστηρίου). Προτείνω να ξεκινήσετε με αυτά. Θα συνηθίσετε τον τρόπο έκφρασης του συγγραφέα και τον τρόπο που εκφράζει τις ιδέες του επηρεασμένος μέσα από τα μοτίβα και τις καταστάσεις της ζωής στον αμερικάνικο Νότο. Η μετάφραση καθώς και η εισαγωγή του Μάτεσι στην ελληνική έκδοση που σχηματίστηκε με στοιχεία από κείμενα μελετητών του Αμερικανού συγγραφέα βοηθούν τους αναγνώστες να κάνουν δικό τους το φωκνερικό κείμενο.
Η απαιτητική όσο και δημιουργική αναμέτρηση μου με το κορυφαίο έργο του Φώκνερ κράτησε αρκετά χρόνια και ολοκληρώθηκε το 2018. Κλείνοντας πρέπει να σημειωθεί, ότι η «Βουή και η μανία» (Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, 1949) είναι ένα βιβλίο που εάν το πάρεις από φόβο ή αν εκβιάσεις τον εαυτό σου να το διαβάσει με τη δικαιολογία ότι αποτελεί ένα καθολικά αναγνωρισμένο έργο, τότε γρήγορα θα απογοητευτείς. Ένα βιβλίο όπως αυτό θέλει την προετοιμασία του. Έτσι ούτε τα πολυεπίπεδα και πολυσήμαντα νοήματα του θα χαθούν αλλά και οι αναγνώστες θα έχουν τη χαρά να γνωρίσουν ένα από τα σημαντικότερα έργα της αμερικάνικης και παγκόσμιας λογοτεχνίας.
Περίληψη
«Η απουσία αγάπης οδηγεί στον Άδη», θα ήταν το πρέπον επίγραμμα για τη «Βουή και τη μανία», το ένα από τα δύο μεγάλα μυθιστορήματα του 20ου αιώνα (το άλλο είναι το «Αβεσσαλώμ, Αβεσσαλώμ» του Φώκνερ). Η ιστορία της αρχοντικής οικογένειας Κόμπσον είναι έργο τέχνης που μόνο με αυτά του Ντοστογιέβσκι παραβάλλεται. Η ανάγνωση του μυθιστορήματος «Η βουή και η μανία», η διείσδυση στο μεγαλείο της τέχνης του Φώκνερ, στην έκταση και στο βάθος του παντοδύναμου οράματός του, αποτελεί άθλημα πνευματικό, συντροφιά ισόβια του αναγνώστη, τεκμήριο και πιστοποιητικό ως προς τη δεκτικότητα και τη νοημοσύνη του. Με τη μέθοδο γραφής του, ο Φώκνερ αναγκάζει τον αναγνώστη όχι απλώς να αναγνώσει, αλλά να λειτουργήσει ως πληρεξούσιος του νοσηρού μυαλού και των διαψεύσεων των ηρώων του. Ο Φώκνερ κατασκεύασε ένα δικό του σύμπαν: την επαρχία Γιοκνοπατώφα (Yoknapatawpha), σύνθεση από δύο λέξεις της φυλής Τσίκασοου (Yokana και Petopha: διαμελισμένη γη). 2.400 τ. εκτάρια, κάτοικοι 6.298 λευκοί και 9.313 μαύροι. Περίπου 600 απ’ αυτούς παίρνουν μέρος στα κείμενά του. Σχεδίασε και σχετικό χάρτη, με τις τοποθεσίες όπου διαδραματίζονται τα έργα του. Υπογράφει ως αποκλειστικός κύριος και ιδιοκτήτης της περιοχής». Παύλος Μάτεσις
Ειρηναίος Μαράκης
William Cuthbert Falkner, (25/9/1897 – 6 /7/1962)
The sound and fury – Η βουή και η μανία, 1929
Ελληνικές μεταφράσεις του βιβλίου:
μτφ. Τάκης Μενδράκος (με τίτλο «Η βουή και η αντάρα», εκδ. «Πάπυρος», α΄ εκδ. 1974)
μτφ. Νίκος Μπακόλας – (με τίτλο «Η βουή και το πάθος», α΄ εκδ. «Γκόνης» 1963, και εκδ. «Εξάντας», 1993)
μτφ. Παύλος Μάτεσις (εκδ. «Καστανιώτης», 2002) ISBN 9789600332452
μτφ. Παύλος Μάτεσις (εκδ. Alter – Ego ΜΜΕ Α.Ε., 2007) ISBN 9788862390132
μτφ. Παύλος Μάτεσις (εκδ. «Καστανιώτης», 2010) ISBN 9789600340389
μτφ. Παύλος Μάτεσις (εκδ. Καστανιώτη, 2018) ISBN 9789600364934
Ο Ειρηναίος Μαράκης γεννήθηκε στα Χανιά το 1986 και είναι απόφοιτος της τεχνικής εκπαίδευσης. Συμμετέχει στις ποιητικές ανθολογίες «Τα Γράμματα της Ποίησης», «Σκληρός Απρίλης 2020 μ.Χ» (εκδόσεις Ατέχνως), «Ποιήματα Ανεμοδαρμένα, Συλλογή Ελληνικής Ποίησης του 21ου αιώνα» δίγλωσση έκδοση, ελληνικά – αγγλικά (εκδόσεις Provocateur) καθώς και σε ψηφιακά συλλογικά έργα (e-books). Ποιήματα του έχουν δημοσιευτεί σε διάφορες λογοτεχνικές σελίδες. Αρθρογραφεί στο διαδικτυακό περιοδικό «Ατέχνως» και στο ιστολόγιο «Ποιητικό Σταυροδρόμι». Κείμενα του δημοσιεύτηκαν επί σειρά ετών στην τοπική εφημερίδα «Αγώνας της Κρήτης». Διατηρεί το ιστολόγιο «Λογοτεχνία και Σκέψη». Το «Όλα είναι όπλα» αποτελεί την πρώτη του προσωπική, ποιητική συλλογή (2021), ISBN 978-618-85121-3-9.
