Η αιρετική σκέψη της εβδομάδας – η 5η εξουσία | του Γιάννη Χατζηχρήστου
(και γιατί πρέπει να παραμείνουμε στις διακεκριμένες τρεις)
Ο καθένας μας, από τα θρανία που πέρασε, έμαθε για τις τρεις εξουσίες ενός δημοκρατικού πολιτεύματος, νομοθετική, εκτελεστική και δικαστική. Και πόσο σπουδαίο είναι αυτό που είπε ο Μοντεσκιέ (αυτός που ο κάτοικος της οικίας Βολταίρου τον μπερδεύει με τον Ρουσσώ): Αυτές οι τρεις να μην μπερδεύονται, μπαίνοντας η μία στα χωράφια της άλλης, κάνοντας η κάθε μία καλά την δουλειά της.
Διαφορετικά θα έχουμε κάποια ψευδεπίγραφη δημοκρατία, όπως τώρα καλή ώρα.
Τα προηγούμενα 100 χρόνια αποδόθηκε και ο όρος 4η Εξουσία στον Τύπο (έντυπο και αργότερα τον ηλεκτρονικό). Υποτίθεται ότι οι λειτουργοί της 4ης ελέγχουν τις άλλες τρεις εξουσίες αντικειμενικά και ενημερώνουν την πηγή όλων των εξουσιών, τον λαό, με τρόπο που να μπορεί αυτός να εκφράζεται και στο τέλος να αποφασίζει αραιά και που για την εκπροσώπηση του στις δύο πρώτες εξουσίες… Και, επεκτείνοντας και την αρχή διάκρισης των εξουσιών του Μοντεσκιέ, θα πρέπει και αυτή η εξουσία να μην διαπλέκεται με τις άλλες.
Σπάνια όμως πέτυχε ο Τύπος να παίξει αυτόν τον ανεξάρτητο και σύνθετο ρόλο του. Όταν τον έπαιξε, πράγματι η δημοκρατία βελτιώθηκε. Όμως θες αυτό το «σπάνιο», θες οι εκδότες του που έχουν συμφέροντα που πρέπει να διαπλέκονται, θες το ίντερνετ που όλο και περισσότερο κάνει αυτή την διαμεσολάβηση των λειτουργών της 4ης εξουσίας περιττή, η ισχύς της ολοένα και ξεφτίζει. Αυτή η παρακμή της 4η εξουσίας φαίνεται και από την αποδοχή της πρακτικής των σκονακίων για το τι πρέπει να λέει η να μην ερωτάται ένας Πουθού σε μια διακαναλική, ή αποδοχή το πρακτορείο ειδήσεων να ανήκει στον πρωθυπουργό, ή ο Μπογδάνος, η κάποιος Πορτοσάλτε να θεωρούνται δημοσιογράφοι. Και να θεωρείται και κάτι σαν περίπου φυσιολογικό να συμβεί, αν κάποιος λειτουργός της Δημοσιογραφίας εκτελείται μέρα μεσημέρι, επειδή τόλμησε να αγγίξει τα κυκλώματα διαπλοκής των τεσσάρων εξουσιών, τον ιμάντα δηλαδή που τις κινεί, ενίοτε και με την δύναμη του μαύρου χρήματος.
Ένας μηχανισμός χειραγώγησης της εκτελεστικής είναι η κατάντια της 4ης εξουσίας. Σε όση εξουσία της έχει απομείνει.
Ας υποθέσουμε όμως, ότι ακόμη διατηρεί αυτόν τον τίτλο της Νο 4 εξουσίας, μέχρι να κυριαρχίσει πλήρως δια του ίντερνετ η αδιαμεσολάβητη ισχύς των λεγόμενων κοινωνικών δικτύων, απ’ όπου θα μπορούν οι δημοσιογράφοι να κάνουν και έντιμα την δουλειά τους, και έσοδα να έχουν και η δουλειά τους να αποκτά κύρος κρινόμενη στα φανερά. Αν και όταν φυσικά αυτά τα αμφίδρομα μέσα κοινωνικής δικτύωσης καταφέρουν να αποκτήσουν κάποτε καθολική ισχύ 4ης εξουσίας, χωρίς τις σημερινές τους παθολογίας, που απορρέουν από το business model των ιδιωτών παρόχων των υπηρεσιών τους. Με τις παρακολουθήσεις για κατευθυνόμενη διαφήμιση ή την επιλεκτική διανομή/αποκλεισμό ειδήσεων και απόψε, καλή ώρα…
Υπάρχει 5η εξουσία;
Ισχυρίζομαι ότι η 5η εξουσία είναι αυτή που έχει αναδειχθεί από το ’71 και μετά με ολοένα αυξανόμενη και ανεξέλεγκτη ισχύ, είναι οι ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ.
Αξιοποιώντας, κατά το δοκούν και ανεξέλεγκτα από οποιαδήποτε άλλη εξουσία, το προνόμιο να εκδίδουν χρήμα και τα τοξικά του παράγωγα μόνο από δάνεια, έχουν καταφέρει, κυρίως στα χρόνια μετά την οικονομική κρίση που προκάλεσαν το ’08, να μπορούν να εξουσιάζουν με το χρήμα την εκτελεστική και την νομοθετική εξουσία! Και σε χώρες όπως η δική μας, να αποκτούν και δικαστική ασυλία. Με δικό τους αυτόνομο σύστημα κανόνων λειτουργίας και με μια τύποις εποπτεία από κάποια Κεντρική Τράπεζα (ομοίως μη ελεγχόμενη πλήρως από το Κράτος) έχουν αυτονομηθεί τελείως και λειτουργούν υπεράνω όλων των άλλων εξουσιών! Και αυτό σε παγκόσμιο επίπεδο, πάνω από πλανητάρχες και ανθυποπλανητάρχες, που δεν μπορούν πλέον να τους βάλουν χέρι. Με τρία κλικ υπολογιστή μπορούν να μεταφέρουν τεράστια ποσά όπου θέλουν. Και δια των κανόνων αξιολόγησης τους, να ρίχνουν οικονομίες στα βράχια κάποιου Καστελόριζου. Και αν κινδυνεύουν, να μπορούν να χρεώνουν κράτη ολόκληρα για πολλές γενεές, διαλύοντας τάξεις ολόκληρες και τον κοινωνικό τους ιστό με πτωχευτικούς νόμους στα μέτρα τους, καλή ώρα.
Υπερβάλεις, θα μου πει κάποιος. Εμείς ξέρουμε ότι οι Τράπεζες είναι για να φυλάνε τα χρήματα μας και, από αυτά, να δανείζουν για να γίνει ανάπτυξη. Και κάποιοι αριστεροί οικονομολόγοι θα συμφωνήσουν στον χαρακτηρισμό της υπερβολής, εμμένοντας (οι πιο προχωρημένοι), στην άποψη ότι «Νταξ, παρατηρούμε μια αντιθεσούλα χρηματοπιστωτικού με το βιομηχανικό κεφάλαιου. Θα περάσει όμως σαν την γρίπη και όλα καλά, τις χρειαζόμαστε τις Τράπεζες» , λένε.
Είναι βαθύτατα νυχτωμένοι λέω!
Ο προφανής κίνδυνος και για την δημοκρατία από την υπεράνω των άλλων εξουσιών λειτουργία των εμπορικών Τραπεζών δεν μπορεί να επιλυθεί κρατικοποιώντας μια δυο, όπως ελπίζει ο Τσακαλώτος και ο Σταθάκης, και κάποιοι άλλοι που ελπίζουν να φορολογήσουν τους μεγάλους πελάτες τους, αυτούς που ταξιδεύουν όπου θέλουν τα γκρι κέρδη από παιχνίδια στις τραπεζικές φούσκες με τρία κλικ στο ποντίκι του υπολογιστή τους.
Το μόνο που μπορεί να μας σώσει από τον νέο Μεσαίωνα που μας οδηγούν, είναι το ίδιο που γίνεται με την 4η Εξουσία:
Η αφαίρεση του μονοπωλίου που έχουν επί της έκδοσης νέου χρήματος και των τοξικών παραγώγων του. Χρησιμοποιώντας, όλοι εμείς, υφιστάμενες, και πλέον ώριμες, τεχνολογίες που μοιάζουν με αυτές του ίντερνετ. Και που διασφαλίζουν διαφάνεια και έλεγχο νομιμότητας στις συναλλαγές, χωρίς πλέον να απαιτείται γι αυτό το δήθεν κύρος μιας οποιασδήποτε Τραπεζικής Αρχής.
Όπως δεν θα απαιτείται και η ανάδειξη ως 5ης Εξουσίας και αυτή η των «Big Data συλλεκτών και χειραγωγών», των τεχνολογικών κολοσσών του διαδικτύου. Όσων δηλαδή αξιολογούν την ανθρώπινη παρουσία σε αυτό μόνο ως φορέα παραγωγής data προς πώληση, με κύριο στόχο τους να χειραγωγήσουν δια των data και τις τρεις εξουσίες και τους ανθρώπους που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο. Όπως ακριβώς προσπαθούσε και η 4η στον προηγούμενο ενάμιση αιώνα!
Πόσο μάλιστα όταν οι ίδιες αυτές εταιρίες εποφθαλμιούν στο να παίξουν και τον ρόλο της σημερινής 5ης εξουσίας, των τραπεζών, με την έκδοση του δικού τους ψηφιακού μέσου συναλλαγών.
Σε κάθε άλλη περίπτωση, ο χειμώνας του νέου Μεσαίωνα θα είναι πολύ βαρύς και σκοτεινός.
Γιάννης Χατζηχρήστος
Ο Γιάννης Χατζηχρήστος γεννήθηκε το 1958 στην Αθήνα. Αφού αποφοίτησε από το Μαθηματικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Πατρών συμμετείχε στην υλοποίηση σύνθετων έργων πληροφορικής και επικοινωνιών στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα για πολλά χρόνια. Από οικογένειες από την μια μεριά συντηρητικών Κωνσταντινουπολιτών (από την πλευρά του πατέρα του) και μελών του ΚΚΕ/ΕΛΑΣ από την άλλη (από την πλευρά της μητέρας του), δραστηριοποιήθηκε στην Αριστερά από τα μαθητικά του χρόνια, το 1973.
Τα τελευταία χρόνια ανέπτυξε δράση για την εμπέδωση της αμεσοδημοκρατίας στην Αριστερά και την αυτοδιοίκηση. Ενδιαφέρεται για την ανάπτυξη του κοινωνικού μη κρατικού τομέα της οικονομίας ως βασικού μοχλού ανάπτυξης, κυρίως στον πρωτογεννή και τον χρηματοπιστωτικό τομέα, καθώς και για την ανάπτυξη νέων μη ιεραρχικών ενεργειακών δικτύων. Τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα του εστιάζονται κυρίως στην Εφαρμογή της δημοκρατίας & της Αμεσοδημοκρατίας στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, στον Κοινωνικό Τομέα Οικονομίας, στην Ενεργειακή Πολιτική, στις Πολιτικές Υγείας, στην Αγροτική Πολιτική καθώς και στην Πληροφορική και Παραγωγική Ανασυγκρότηση.
Έχει εκδώσει τα βιβλία:
Ανασκαφή στο μέλλον, μυθιστόρημα, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2006
Το φ του φόβου, μυθιστόρημα, 2014
