Εστεμμένα μεζεδάκια | του Νίκου Σαραντάκου
Που τα ονοματίζω έτσι επειδή σήμερα θα γίνει η στέψη του Κάρολου στην Αγγλία, σε μια τελετή στην οποία θα παρευρεθούν δεκάδες εστεμμένοι και θα την παρακολουθήσουν εκατομμύρια φουκαράδες.
Ταιριάζει λοιπόν να ξεκινήσουμε μ’ ένα μεζεδάκι σχετικό με την τελετή της στέψης.
Σύμφωνα με τη μετάφραση που βλέπετε εδώ, από την εκπομπή Πάμε Δανάη του Μέγκα, ο Ουίλιαμ θα ορκιστεί αφοσίωση στον πατέρα του και θα υποσχεθεί: «…με πίστη και αλήθεια θα σε υπηρετώ, ως δικός σου υπήκοος στη ζωή και στον κίνδυνο. Βοήθησέ με Θεέ μου».
Το αγγλικό κείμενο, όπως το βρήκα κάπου, είναι: «I, William, Prince of Wales, pledge my loyalty to you and faith and truth I will bear unto you, as your liege man of life and limb. So help me God.»
Πολλά θα μπορούσε κανείς να παρατηρήσει για την ελληνική μετάφραση, αλλά το βέβαιο είναι ότι το So help me God, με το οποίο στερεότυπα κλεινουν πολλοί όρκοι σε αγγλόφωνες χώρες δεν αποδίδεται «Βοήθησέ με Θεέ μου», αλλά μάλλον «Μάρτυς μου ο Θεός», διότι με τη φράση αυτή δηλώνουμε ότι είμαστε ειλικρινείς στον όρκο που δώσαμε, ότι όσα είπαμε τα εννοούμε στα σοβαρά.
* Σε άρθρο για την όξυνση των σχέσεων ανάμεσα σε Τουρκία και Αρμενία διαβάζουμε, ως υπότιτλο (και στη συνέχεια στο κυρίως άρθρο) ότι:
Άγκυρα και Γερεβάν βρίσκονται σε διένεξη για τη σφαγή 1,5 Αρμενίων από την Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1915
Δυστυχώς, 1,5 εκατομμύριο ήταν οι νεκροί της γενοκτονίας, χώρια που δεν υπάρχουν κλασματικοί άνθρωποι (ένα παιδί, ίσως; )
* Κι ένα μαργαριτάρι με πολιτικές ή δημοσιογραφικοπολιτικές προεκτάσεις. Η ΝΔ κατηγόρησε τον ΣΥΡΙΖΑ για φυγομαχία στο θέμα του κόμματος Κασιδιάρη, σε ανακοίνωσή της που είχε τον ειρωνικό τίτλο Amber(t) Alert – Εξαφάνιση ΣΥΡΙΖΑ.
Το γράφω Ambert, διότι μάλλον έτσι ήταν γραμμένο στην ανακοίνωση. Και έτσι το αναπαρήγαγαν δεκάδες ιστότοποι, χωρίς κανένας να διανοηθεί (ή να τολμήσει; ) να το διορθώσει, παρόλο που όλοι ξέρουν πως η ανακοίνωση για παιδιά που χάθηκαν λέγεται Amber (κίτρινο ας πούμε, ή κεχριμπαρί) ενώ ambert δεν πρέπει να σημαίνει τίποτα.
(Στο μεταξύ το διόρθωσαν, οι περισσότεροι τουλάχιστον).
* Κι ένα σχόλιο από το Φέισμπουκ σχετικό με το κεχριμπάρι.
Το μεταφέρω, χωρίς να μπορώ να ελέγξω την ακρίβειά του.
Τις προάλλες στο χάι εντ τηλεπαιχνίδι The Chase οι διαγωνιζόμενοι έπρεπε να απαντήσουν ότι τα πρώτα νομίσματα είναι από κεχριμπάρι. Βέβαια το ήλεκτρον είναι και κεχριμπάρι αλλά και το φυσικό κράμα χρυσού και αργύρου από την κοίτη του Πακτωλού όπου ο Κροίσος έκοβε τους στατήρες.
Έτσι είναι, σωστή η παρατήρηση του φίλου.
* Είναι ίσως μάταιο να επισημαίνουμε ορθογραφικά λάθη σε σουπεράκια, αλλά από την άλλη από την ΕΡΤ έχουμε μεγαλύτερες απαιτήσεις επιμέλειας.
Λοιπόν, σε ρεπορτάζ για τη δολοφονία του Καραϊβάζ γράφτηκε:
Εν αναμονεί νέων εξελίξεων
Ίσως ο χειριστής του μηχανήματος που βγάζει τα σουπεράκια να υπέθεσε ότι, αφού είναι δοτική, κάπως θα πρέπει να διαφοροποιείται από την ονομαστική.
* Κι άλλο ένα ορθογραφικό, τούτη τη φορά από το Βήμα.
Διαβάζουμε ιστορικό άρθρο σχετικά με τις πρώτες ώρες της γερμανικής κατοχής:
Στις 20 Απριλίου ο αντιστράτηγος Γεώργιος Τσολάκογλου ενεργώντας προς ιδίων όφελος και παρά τις αντίθετες διαταγές της στρατιωτικής, πολιτικής και πολιτειακής ηγεσίας σπεύδει να συνθηκολογήσει με τους γερμανούς εισβολείς, διευκολύνοντάς τους την ήδη προχωρημένη προέλασή τους προς νότο.
«Είναι από τις περιπτώσεις που η ορθογραφική διόρθωση του υπολογιστή αδυνατεί να μας προφυλάξει», λέει ο φίλος που το στέλνει.
Βέβαια, αυτό προϋποθέτει ότι ο συντάκτης έγραψε «προς ιδίων όφελος», έχοντας την εντύπωση ότι η λέξη είναι παροξύτονη. Ίσως πάλι να έγραψε το σωστό («προς ίδιον όφελος») και να τον πρόδωσε ο κορέκτορας -αν και, τουλάχιστον ο κορέκτορας του κινητού μου δέχεται μια χαρά τη λέξη «ίδιον» και μάλιστα της βάζει και τόνο αν την αφήσω άτονη.
* Και ένα λαθάκι από το Πρόταγκον.
Σε άρθρο για ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε με θέμα τον Μίλαν Κούντερα, διαβάζουμε, στην εισαγωγή, ότι ο Κούντερα «αρέσκεται να επικαλείται τον Αύγουστο Φλομπέρ».
Μόνο που ο Φλομπέρ δεν λεγόταν Αύγουστος, αλλά Γουσταύος. Επίτηδες το έγραψα έτσι (κανονικά, θα το έγραφα Γουστάβος) για να φανεί πως το ένα όνομα είναι αναγραμματισμός του άλλου.
Συγγνωστό το λαθάκι, αλλά γουστόζικο. Λιγότερο συγγνωστό ότι τόσες μέρες δεν το έχουν διορθώσει.
(Η ένωση του Αύγουστου με τον Γουσταύο θα είναι ο Αυγουσταύος, άραγε;)
* Kι ένα μεταφραστικό, δυστυχώς σε μια είδηση για το φριχτό μακελειό στη Σερβία με τον 13χρονο δράστη.
Διαβάζουμε λοιπόν ότι:
Σύμφωνα με τον υπουργό Εσωτερικών της Σερβίας, ο δράστης είχε στην κατοχή του δύο όπλα. Ο Μπράτισλαβ Γκάσιτς δήλωσε: «Ο γονέας είχε πολλά κομμάτια όπλων και τα κρατούσε κλειδωμένα. Το χρηματοκιβώτιο είχε έναν κωδικό. Προφανώς, το παιδί είχε τον κωδικό μόλις κατάφερε να πάρει στα χέρια του αυτά τα δύο όπλα. Και τρεις κορνίζες γεμάτες με 15 σφαίρες η καθεμία».
Κομμάτια όπλων; Κορνίζες; Κάτι δεν πάει καλά.
Το αγγλικό κείμενο των δηλώσεων του υπουργού λέει:
“The parent had several pieces of weapon and kept them locked up. The safe had a code. Obviously the kid had the code as soon as he managed to get hold of those two guns. And three frames full of 15 bullets each.”
Όταν λέμε «κομμάτια όπλων» στα ελληνικά, εγώ τουλάχιστον καταλαβαίνω τμήματα όπλων -όπως όταν στον στρατό κάναμε λύση και αρμολόγηση. Προφανώς το several pieces of weapon σημαίνει, απλώς, «μερικά όπλα».
Όσο για τα frames, που αποδόθηκαν κορνίζες, ειλικρινά δεν ξέρω πώς έπρεπε να αποδοθούν. Ακούω ιδέες.
* Εταιρεία ή εταιρία είναι το σωστό;
Σύμφωνα με τα λεξικά το σωστό είναι «εταιρεία», επειδή η (αρχαία) λέξη δεν ετυμολογείται από τον εταίρο, αλλά από αρχαίο επίθετο «εταιρείος». Πολλοί βέβαια το γράφουν με ι.
Εδώ, ο συντάκτης ξεκίνησε με το «εταιρία», ύστερα το ξανάγραψε και ίσως άρχισε να έχει αμφιβολίες, οπότε έβαλε και το «εταιρείας» -γιατί το έβαλε σε γενική δεν ξέρω- έτσι ώστε να τα έχει καλά και με τους μεν και με τους δε.
* Πριν από μερικές μέρες είχαμε το άρθρο για την ψήφο και τον ψήφο. Ο τύπος «ο ψήφος» είχαμε πει πως είναι λαϊκός, αλλά τώρα βλέπω ότι και η αριστοκρατική Καθημερινή ενέδωσε στη χρήση του.
Διαβάζω άρθρο για την απαγόρευση του κόμματος Κασιδιάρη, και μάλιστα της Ιωάννας Μάνδρου, στο οποίο γράφεται ότι:
Με ψήφους εννέα έναντι ενός κόπηκε από τις επικείμενες εκλογές το κόμμα που έχει ιδρύσει ο καταδικασμένος, πρώην βουλευτής της ΧΑ, Ηλίας Κασιδιάρης, όπως ανακοινώθηκε από τον Αρειο Πάγο, που διενήργησε έλεγχο νομιμότητας για τη συμμετοχή των κομμάτων στις βουλευτικές εκλογές.
Λοιπόν, κόπηκε «με ψήφους εννέα έναντι ενός». Το εννέα είναι γιούνισεξ, αλλά ο τύπος «ενός» είναι αρσενικός. Άρα, έστω και έμμεσα, χρησιμοποιείται ο τύπος «ο ψήφος».
* Φίλος επισκέφτηκε ένα «μουσείο αλατιού», αν και δεν μου είπε πού είναι. Εκεί λοιπόν υπάρχει κι ένας χάρτης με τις αλυκές της Ελλάδας.
Επειδή τα γράμματα είναι κάπως μικρά και η φωτογραφία έχει μεγάλη διάσταση και δεν με βόλευε, έκοψα και παρουσιάζω το κάτω μέρος του χάρτη μόνο, όπου υπάρχει και το υπόμνημα, που μας εξηγεί με ποιο σύμβολο δηλώνονται οι «ενεργείς αλυκές» και με ποιο οι «ανενεργείς».
Αλλά, βέβαια, δεν υπάρχει τύπος «η ενεργής», που θα έκανε «ενεργείς» στον πληθυντικό. Υπάρχει «η ενεργός», υπάρχει και «η ενεργή». Ενεργοί και ανενεργοί αλυκές, ενεργές και ανενεργές αλυκές, διαλέγετε και παίρνετε, πάντως όχι ενεργείς, ούτε ανενεργείς.
Μουσείο είναι, διορθώστε το γιατί είναι κρίμα.
Γκουγκλίζοντας βρίσκω πως μάλλον πρόκειται για το «Μουσείο άλατος» (άλατις ευπρεπισμός) στο Μεσολόγγι. Πιο κωμικό βρίσκω τον τίτλο, εδώ που τα λέμε, από το λάθος.
* Σε άρθρο για τα εργαλεία της παλαιολιθικής εποχής διαβάζουμε:
Λιβανέζικα και γαλλικά λίθινα εργαλεία που κατασκευάστηκαν έως και 54.000 χρόνια πριν αποκαλύπτουν τρεις φάσεις των πρώτων ανθρώπινων μεταναστεύσεων στην Ευρώπη…
Δηλαδή, ο Λίβανος και η Γαλλία υπάρχουν 54.000 χρόνια τώρα; Πού πας ρε Καραμήτρο με την τρισχιλιετή σου;
Στο άρθρο θα δείτε ότι τα συμπεράσματα βγήκαν από μελέτες σε λίθινα εργαλεία που βρέθηκαν στη Γαλλία και στο Λίβανο. Αλλά βέβαια αυτό δεν κάνει «γαλλικά» και «λιβανέζικα» τα εργαλεία!
* Με τη στέψη άρχισα, με τη στέψη θα κλείσω -ή έστω με μεζεδάκι σχετικό με τη στέψη. Και μάλιστα μεζεδάκι κυριολεκτικό ή μεταμεζεδάκι.
Όπως βλέπουμε σε σουπεράκι από πρωινάδικο του Άλφα, ο Κάρολος θα τρατάρει γαλλική kiss loren στους καλεσμένους του.
Στα ελληνικά, το γράφουμε Κις Λορέν -και έτσι το βρίσκω σε όλα τα αργυροπετρετζίδικα σάιτ. Αλλά όταν το μεταγράψουμε με το λατινικό αλφάβητο πρέπει να ξέρουμε πώς γράφεται, και δεν γράφεται τόσο απλά διότι είναι τρελοί αυτοί οι Γάλλοι.
Quiche Lorraine λοιπόν θα σερβιριστούν οι υψηλοί καλεσμένοι σήμερα, όχι Kiss Loren, που μάλλον μοιάζει με εντολή να πάμε να φιλήσουμε τη Σοφία Λόρεν.
Κι εδώ σας αφήνω. Αν μας διαβάζει κανείς από τους καλεσμένους στη στέψη, να μας πει στα σχόλια αν ήταν πετυχημένη η κις λορέν.
06/05/2023
Νίκος Σαραντάκος
https://sarantakos.wordpress.com/
Ο Νίκος Σαραντάκος γεννήθηκε στο Παλαιό Φάληρο το 1959. Σπούδασε χημικός μηχανικός και αγγλική φιλολογία. Έχει εκδώσει δύο συλλογές διηγημάτων και άλλα βιβλία. Δουλεύει μεταφραστής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και μοιράζει το χρόνο του ανάμεσα σε Λουξεμβούργο και Ελλάδα. Ενδιαφέρεται για τη φρασεολογία, την ετυμολογία και τη λεξικογραφία καθώς και για την ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας. Συνεργάζεται με εφημερίδες και περιοδικά. Δημοσιεύει τα κείμενά του, γλωσσικά και άλλα, στο ιστολόγιό του sarantakos.wordpress.com/ και στο sarantakos.com. Σε μια άλλη ενσάρκωση, γράφει στα αγγλικά και στα γαλλικά για το μπριτζ (το παιχνίδι).
Τα βιβλία του:
«Για μια πορεία», διηγήματα (1984, β’ έκδ. 1988) εκδ. Σύγχρονη Εποχή
«Μετά την αποψίλωση», διηγήματα (1987, β’ έκδ. 1989) εκδ. Σύγχρονη Εποχή
«Μότσαρτ-Αλληλογραφία» (1991, β’ έκδ. 2001) εκδ. Ερατώ
«Το αλφαβητάρι των ιδιωματικών εκφράσεων» (1997) εκδ. Δίαυλος
«Γλώσσα μετ’ εμποδίων» (2007) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία» (2009) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Λέξεις που χάνονται» (2011) εκδ. Το Βήμα
«Λόγια του αέρα» (2013) εκδ. εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Οπωροφόρες λέξεις» (2013) εκδ. Κλειδάριθμος
«Η γλώσσα έχει κέφια» (2018) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Μύθοι και πλάνες για την ελληνική γλώσσα» (2019) εκδ. ΕΑΠ
«Το ζορμπαλίκι των ραγιάδων» (2020) εκδ. Του Εικοστού Πρώτου
Έχει κάνει την επιμέλεια στην έκδοση των βιβλίων:
«Συμποσιακά», του Κώστα Βάρναλη,
«Αττικά: 400 χρονογραφήματα (1939-1958) για την Αθήνα και την Αττική», του Κώστα Βάρναλη,
«Τα δεκατρία ντόμινα και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Τι είδα εις την Ρωσσίαν των Σοβιέτ», του Κώστα Βάρναλη,
«Ο μυστηριώδης φίλος και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Γράμματα από το Παρίσι», του Κώστα Βάρναλη,
«Τα μαραμένα μάτια και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Κάπου περνούσε μια φωνή», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Η νοσταλγία του Γιάννη», του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη,
«Famous Bridge Records», του David Bird,
«Bridge Hands to Make You Laugh…and Cry», του David Bird.
