Μεζεδάκια της Δευτεραπριλιάς | του Νίκου Σαραντάκου
Της Δευτεραπριλιάς επειδή χτες, που ήταν Πρωταπριλιά και Σάββατο προτίμησα να βάλω το Μηνολόγιο, κι έτσι εκτόπισα τα μεζεδάκια για σήμερα, εκτοπίζοντας το κυριακάτικο λογοτεχνικό μας θέμα για την επόμενη Κυριακή.
Ανακοινώθηκε και η ημερομηνία διεξαγωγής των εκλογών: 21 Μαΐου, Κωνσταντίνου Και Ελένης -κάποιοι είδαν δάκτυλο του ΚΚΕ. Αλλά προς το παρόν το δευτεραπριλιάτικο πιάτο μας δεν έχει εκλογικά μεζεδάκια.
Έχουμε όμως μια σύγκρουση πλοίων, που προκάλεσε όπως φαίνεται και μεγάλες μετατοπίσεις εδαφών.
Σύγκρουση πλοίων στην Κυλλήνη της Ζακύνθου, γράφει η ΕφΣυν.
Η Κυλλήνη μέχρι πρόσφατα βρισκόταν στην Ηλεία, πώς πέρασε απέναντι;
Το κείμενο του ρεπορτάζ δίνει μια διαφορετική εκδοχή των συμβάντων:
Σύμφωνα με πληροφορίες, πλοίο που ερχόταν από την Κεφαλλονιά συγκρούστηκε με αγκυροβολημένο πλοίο της Ζακύνθου στο λιμάνι της Κυλλήνης.
* Μου γράφει φίλος, πανεπιστημιακός, ότι κάποιος καθηγητής πανεπιστημίου, σε μήνυμα με εκατοντάδες αποδέκτες έγραψε:
υπάρχει ένα Σύνταγμα δημοκρατικό το οποίο στο ακροτελεύτιο άρθρο του λέει ότι αφιερώνεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων.
Ο φίλος με ρωτάει αν κατά τη γνώμη μου υπάρχει οποιαδήποτε νοηματική σχέση (έστω και διασταλτικά) ανάμεσα στο «αφιερώνεται» και στο «επαφίεται».
Και βέβαια ο φίλος έχει δίκιο διότι στη σημερινή του μορφή το ακροτελεύτιο άρθρο του Συντάγματος, το 120, λέει στην ακροτελεύτια παράγραφό του, την τέταρτη, ότι:
H τήρηση του Συντάγματος επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων, που δικαιούνται και υποχρεούνται να αντιστέκονται με κάθε μέσο εναντίον οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει με τη βία.
Βρίσκω πάντως λίγες γκουγκλιές με τη διατύπωση του (μη κατονομαζόμενου) καθηγητή. Προφανώς, δεν θυμόταν το ‘επαφίεται’ και από την ηχητική ομοιότητα (αφιε-) το έκανε «αφιερώνεται».
* Η ακλισιά της εβδομάδας, ή μάλλον η πιο συχνή ακλισιά της εβδομάδας, το δύσμοιρο λευκό τιγράκι που ταλαιπωριέται και γραμματικά.
Διαβάσαμε λοιπόν τις τελευταίες εξελίξεις για την «υγεία του λευκού τιγράκι»!
Και ενώ πράγματι τα υποκοριστικά έχουν δύσκολη γενική (έχουμε άρθρο) η λύση δεν είναι ασφαλώς να αφήνουμε άκλιτο το τιγράκι.
Ούτε είναι λύση, κατά τη γνώμη μου, η καταφυγή στην καθαρεύουσα, που, επειδή είναι έτσι κι αλλιώς τεχνητή, δεν ενοχλεί -αυτό κάνουν πάντως πολλοί, που εδώ θα έγραφαν «του λευκού τιγρακίου», αν και στη συγκεκριμένη περίπτωση θα λειτουργούσε υπονομευτικά, αφού ακούγεται κάπως ειρωνικό.
Εγώ, όπως και οι Κρητικοί και άλλοι νησιώτες, θα έγραφα: του λευκού τιγρακιού, όπως και του στικακιού, του μηχανακιού, του βιντεακιού.
* Σε ρεπορτάζ από συζήτηση στη Βουλή για το ακαταδίωκτο, διαβάζουμε ότι ο αρμόδιος υφυπουργός είπε:
Η αποστολή της συγκεκριμένης επιτροπής είναι εξόχως σημαντική. Ασκούν τα καθήκοντα τους δίχως κανένα κόλλημα
Ο υπουργός βέβαια είπε kolima, και ο πρακτικογράφος ή ο δημοσιογράφος το ερμήνευσε «κόλλημα» και όχι «κώλυμα». Κι ένας φίλος που το είδε, και που έχει κόλλημα με τα ομόηχα, μου το έστειλε.
* Και μια μαθηματική είδηση με γλωσσικό όμως παράπλευρο ενδιαφέρον.
Στη φωτογραφία βλέπουμε δυο Αμερικανίδες μαθήτριες, που ποζάρουν πανευτυχείς έχοντας ανάμεσά τους την αφίσα υποδοχής της Αμερικανικής Μαθηματικής Εταιρείας.
Όπως διαβάζουμε στο άρθρο, αν και μαθήτριες λυκείου ακόμα, πήραν μέρος σε αυτή την περιφερειακή συνάντηση της Εταιρείας και παρουσίασαν μια τριγωνομετρική απόδειξη του πυθαγορείου θεωρήματος, κάτι που ως τώρα θεωρούταν (σικ, ρε) αδύνατο.
Ομολογώ πως δεν είδα το συνοδευτικό βίντεο κι έτσι δεν ξέρω αν έχουν δίκιο οι δυο κοπέλες -θα με παραξένευε όμως.
Αλλά αυτά θα τα πουν (αν μπορούν να τα πουν) οι μαθηματικοί του ιστολογίου. Εγώ απλώς πρόσεξα ότι η αφίσα της Μαθηματικής Εταιρείας, που υποδέχεται σε πολλές γλώσσες τους συνέδρους, έχει και ελληνικά ανάμεσα σε πολλές άλλες γλώσσες, κυρίως ευρωπαϊκές.
Καλό αυτό, οπότε θα παραβλέψουμε το λαθάκι: Καλώς Οραίσατε, γράφουν.
Καλώς Ορίσατε βεβαίως, ή μάλλον Καλώς ορίσατε, δεν υπάρχει λόγος να αρχίζει με κεφαλαίο η δεύτερη λέξη. Κι αυτό ανεξάρτητα από το αν στέκει η απόδειξη για το Πυθαγόρειο θεώρημα.
* Να βάλουμε κι ένα πολιτικό μεζεδάκι, απο χτεσινές δηλώσεις του πρωθυπουργού.
Δεν άκουσα τις δηλώσεις του κ. Μητσοτάκη κι έτσι δεν ξέρω αν όντως είπε «ωχρεαδερφισμού» ή αν πρόκειται για εφεύρημα κάποιου δημοσιογράφου, πάντως η καθιερωμένη (και λεξικογραφημένη) λέξη είναι «ωχαδερφισμός» και δεν νομίζω να προσθέτει κάτι η παραπάνω συλλαβή, μάλλον ανοικονόμητο κάνει τον όρο.
Χώρια δηλαδή που, στην περίπτωση του κ. Μητσοτάκη, το καθεστώς με το οποίο θα έπρεπε να συγκρουστεί είναι του «ωχρεξαδερφισμού».
* Κι άλλο ένα πολιτικό, ας πούμε, από ρεπορτάζ αχαϊκού ιστότοπου για τις δημοτικές εκλογές (έχουμε και τέτοιες φέτος) αλλά και την επίδραση των εθνικών εκλογών, που θα προηγηθούν, στην τοπική αυτοδιοίκηση:
Βασικό ζητούμενο της Τοπικής Αυδιοίκησης, σε Πάτρα, Αιγιάλεια, Δυτική Αχαΐα, Καλάβρυτα και Ερύμανθο, στην εκλογική αναμέτρηση της 21ης Μαΐου δεν είναι τόσο το ποια κυβέρνηση θα εκλεγεί, όσο το εάν αυτή θα ενσκήψει πάνω στα προβλήματα των Δήμων.
Σαν ανήσυχους τους ακούω τους δημάρχους, μήπως η κυβέρνηση που θα εκλεγεί ενσκήψει πάνω τους σαν καταιγίδα αντί να εγκύψει (να σκύψει, αν προτιμάτε) πάνω στα προβλήματά τους.
* Ρεπορτάζ από το Ηράκλειο όπου βρισκόμουν τις προηγούμενες μέρες.
Όπως και σε άλλες πόλεις, στο Ηράκλειο οι πινακίδες των δρόμων έχουν επεξηγήσεις -ας πούμε στην οδό Μινωταύρου έχει «Μυθικό τέρας» κάτι που μας είχε κάνει εντύπωση όταν είχαμε πάει ως φοιτητές.
Στην τωρινή μου επίσκεψη πρόσεξα ότι ο Μάρκος Αυγέρης χαρακτηρίζεται «Κρητικός ποιητής».
Ποιήματα έγραψε βεβαίως ο Αυγέρης, αλλά επίσης έγραψε πεζά, θεατρικά έργα, και, κυρίως, άσκησε τη λογοτεχνική κριτική. Εγώ λοιπόν κριτικό θα τον έλεγα, αλλά ίσως ο χαρακτηρισμός «Κρητικός κριτικός» να φάνηκε κάπως αστείος και τον απόφυγαν.
Ήταν όμως Κρητικός; Εκ πρώτης όψεως όχι, αφού γεννήθηκε στα Γιάννενα και τον περισσότερο καιρό έζησε στην Αθήνα, όπου και πέθανε.
Όμως ο Αυγέρης ήταν ο δεύτερος σύζυγος της Γαλάτειας Καζαντζάκη -άρα λογαριάζεται Κρητικός εξ αγχιστείας.
* Συνεχίζουμε το ρεπορτάζ δρόμου και πινακίδων με μια φωτογραφία που έστειλε η φίλη μας το Κιγκέρι.
Πρόκειται για φωτογραφία της αναμνηστικής πλάκας που έχει τοποθετηθεί στην οδό Κανάρη 23, στο Κολωνάκι:
Εδώ έζησε η Αμαλία Φλέμινγκ
γράφει η πινακίδα κι εδώ ο άγνωστος λάτρης της ομορφιάς του πολυτονικού πήρε τον μαρκαδόρο και μας έτριψε την αισθητική του στα μούτρα. Το «εδώ» βέβαια δεν δασύνεται, αλλά αυτό είναι άνευ σημασίας μπρος στο κάλλος της δασείας…
Ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια: η αείμνηστη Αμαλία Φλέμινγκ ήταν βουλεύτρια του ΠΑΣΟΚ την εποχή της καθιέρωσης του μονοτονικού.
Να το είχε άραγε υπόψη του αυτό ο πολυτονιάτης γραφιτάς; Ειρωνική σύμπτωση ή ηθελημένη απρέπεια;
* Αλλά εκτός από το καημένο το κροκοδ… το λευκό τιγράκι έχουμε κι άλλο ένα θύμα φριχτής ακλισιάς, άψυχο αυτό.
Σε άρθρο για μιαν αρχαιολογική ανακάλυψη, διαβάζουμε ότι βρέθηκε σε ανασκαφές στο Ισραήλ ένα «μεγάλο χάλκινο αγκίστρι». Οπότε, σε κάποιο σημείο του άρθρου:
η ανακάλυψη ενός μεγάλου χάλκινου αγκίστρι προσθέτει μια νέα διάσταση στην ιστορία…
Θα μου πείτε, υποκοριστικό είναι κι αυτό από μια άποψη (άγκιστρον, αγκίστριον) -άρα αντιστέκεται στην κλίση;
* Και κλείνουμε την τριλογία των πινακίδων με ένα φωτογραφικό κολάζ από την Αγία Παρασκευή. Εκεί υπάρχει, όπως θα ξέρουν οι παροικούντες, μια οδός Γαρ***ού, η οποία κανείς δεν ξέρει πώς γράφεται ή μάλλον έχει τόσο πολλές παραλλαγές που χάνει κανείς τον λογαριασμό.
Εδώ βλέπετε τέσσερις παραλλαγές, ΓΑΡΗΤΟΥ την πιο απλή, ΓΑΡΗΤΤΟΥ όπως Λυκαβηττός κτλ., ΓΑΡΥΤΤΟΥ με ύψιλον αντί για ήτα και ΓΑΡΡΗΤΟΥ με άλλο διπλό σύμφωνο.
Ο παλιός μας φιλος Γιώργος Πρίμπας, που μένει στην περιοχή, είχε παλιότερα γράψει το εξής σημείωμα στο οποίο αναφέρει κι άλλες εκδοχές, χωρίς μάλιστα να έχει την Γ-αρρητό.
Η οδός Γαρυττού (στο wikimapia: Γαρύττου) χωρίζει την περιοχή Κοντόπευκο της Αγίας Παρασκευής από το Νέο Χαλάνδρι.
Τα “ΓΑΡΗΤΟΥ” και “ΓΑΡΥΤΤΟΥ” [ίσως ήθελε να γράψει ΓΑΡΗΤΤΟΥ] συναντώνται προς την πλευρά της Αγίας Παρασκευής ενώ τα “ΓΑΡΥΤΟΥ” και “ΓΑΡΥΤΤΟΥ” προς το Χαλάνδρι. Το “ΓΑΡΙΤΤΟΥ” συναντάται σε μία εξώπορτα, αυλόπορτα μάλλον, σπιτιού προς το Χαλάνδρι και το “ΓΑΡΗΤΤΟΥ” σε αντίστοιχη πολυκατοικίας προς την Αγία Παρασκευή.
(Πιθανόν να υπάρχει και άλλη γραφή που δεν πρόσεξα…)
Ποιο είναι το σωστό; Στο TLG δεν βρίσκω κανέναν τύπο Γαρ***τό. Υπήρχε όμως αθηναϊκός δήμος με το όνομα Γαργηττός κάπου εκεί στον Γέρακα, και πράγματι βρίσκω ότι στη μεσαιωνική εποχή ο Γαργηττός ήταν γνωστός ως Καρηττός ή Καρυττός, οπότε θα υπήρχαν και τύποι με αρχικό Γ.
Αν ποτέ τυποποιηθεί η ορθογραφία, ίσως το προτιμότερο να είναι ΓΑΡΗΤΤΟΥ -αλλά ας μας πουν και οι παροικούντες.
* Και να κλείσουμε με ένα ακόμα φρικτό έγκλημα, μάλιστα κατά συρροήν.
Ένας φωτογράφος, διασταύρωση του Ηρώδη με τον Μπρέιβικ, πυροβολεί νεογέννητα μωρά και έχει και το θράσος να καμαρώνει για τα ανοσιουργήματά του!
Ευτυχώς όμως μόνο με μεταφραστική άδεια τα πυροβολεί: shoots ή is shooting θα έλεγε το πρωτότυπο, δηλαδή τα φωτογραφίζει. (Πάλι καλά που δεν τα σουτάρει).
Πώς ήταν κι εκείνη η ταινία…; Φωτογραφίζουν τα άλογα όταν γεράσουν, κάπως έτσι δεν ήταν;
02/04/2023
Νίκος Σαραντάκος
https://sarantakos.wordpress.com/
Ο Νίκος Σαραντάκος γεννήθηκε στο Παλαιό Φάληρο το 1959. Σπούδασε χημικός μηχανικός και αγγλική φιλολογία. Έχει εκδώσει δύο συλλογές διηγημάτων και άλλα βιβλία. Δουλεύει μεταφραστής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και μοιράζει το χρόνο του ανάμεσα σε Λουξεμβούργο και Ελλάδα. Ενδιαφέρεται για τη φρασεολογία, την ετυμολογία και τη λεξικογραφία καθώς και για την ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας. Συνεργάζεται με εφημερίδες και περιοδικά. Δημοσιεύει τα κείμενά του, γλωσσικά και άλλα, στο ιστολόγιό του sarantakos.wordpress.com/ και στο sarantakos.com. Σε μια άλλη ενσάρκωση, γράφει στα αγγλικά και στα γαλλικά για το μπριτζ (το παιχνίδι).
Τα βιβλία του:
«Για μια πορεία», διηγήματα (1984, β’ έκδ. 1988) εκδ. Σύγχρονη Εποχή
«Μετά την αποψίλωση», διηγήματα (1987, β’ έκδ. 1989) εκδ. Σύγχρονη Εποχή
«Μότσαρτ-Αλληλογραφία» (1991, β’ έκδ. 2001) εκδ. Ερατώ
«Το αλφαβητάρι των ιδιωματικών εκφράσεων» (1997) εκδ. Δίαυλος
«Γλώσσα μετ’ εμποδίων» (2007) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία» (2009) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Λέξεις που χάνονται» (2011) εκδ. Το Βήμα
«Λόγια του αέρα» (2013) εκδ. εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Οπωροφόρες λέξεις» (2013) εκδ. Κλειδάριθμος
«Η γλώσσα έχει κέφια» (2018) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Μύθοι και πλάνες για την ελληνική γλώσσα» (2019) εκδ. ΕΑΠ
«Το ζορμπαλίκι των ραγιάδων» (2020) εκδ. Του Εικοστού Πρώτου
Έχει κάνει την επιμέλεια στην έκδοση των βιβλίων:
«Συμποσιακά», του Κώστα Βάρναλη,
«Αττικά: 400 χρονογραφήματα (1939-1958) για την Αθήνα και την Αττική», του Κώστα Βάρναλη,
«Τα δεκατρία ντόμινα και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Τι είδα εις την Ρωσσίαν των Σοβιέτ», του Κώστα Βάρναλη,
«Ο μυστηριώδης φίλος και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Γράμματα από το Παρίσι», του Κώστα Βάρναλη,
«Τα μαραμένα μάτια και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Κάπου περνούσε μια φωνή», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Η νοσταλγία του Γιάννη», του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη,
«Famous Bridge Records», του David Bird,
«Bridge Hands to Make You Laugh…and Cry», του David Bird.
