Με αφορμή το βιβλίο του Alain Badiou «Παρατηρήσεις για τον αποπροσανατολισμό του κόσμου» | του Δημήτρη Σκαλτσά Αργυρού
Ο καπιταλισμός μες στις αντιφάσεις και τις αντιθέσεις έχει αποικίσει ολόκληρο το πλανήτη σε ένα ολοκληρωτικό βαθμό. Ενώ έχει κυριαρχήσει ως δομή και ως λειτουργία ακόμη και σε χώρες που έχουν «σοσιαλιστικό»καθεστώς, με την Κίνα να έχει ξεπεράσει τις ΗΠΑ στα 3/5 της παραγωγικής διαδικασίας.
Με βάση αυτή την κυριαρχία η πλειοψηφία των πολιτικών δυνάμεων συντάσσεται με τον ολοκληρωτικό καπιταλισμό.
Είτε προέρχεται από το ηγεμονικό κέντρο που συμπεριλαμβάνει κεντροδεξιά/ κεντροαριστερά πολιτικά σχήματα, είτε από την άκρα δεξιά, είτε από την αριστερά (σοσιαλδημοκρατική / δικαιωματική / νεοφιλεύθερη ή εθνοκεντρική).
Ενάντια στο καπιταλισμό βρίσκεται η παραδοσιακή κομμουνιστική αριστερά δίχως, όμως, να έχει πρόταση διεξόδου, τουλάχιστον άμεσης διεξόδου ή να έχουν μια πρόταση διακυβέρνησης που θα την μετατρέπει σε μια άμεση πολιτική εναλλακτική πρόταση ή όποια θα κινείται σε μια αντικαπιταλιστική κατεύθυνση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μετατρέπει τις εν λόγω δυνάμεις σε παραδοσιακές ρεφορμιστικές δυνάμεις, περισσότερο ή λιγότερο μαχητικές και αγωνιστικές.
Αντίστοιχα το ίδιο μπορούμε να υποστηρίξουμε και για τις δυνάμεις που βρίσκονται στην άκρα αριστερά, ανεξάρτητα των θεωρητικών ζητημάτων που θέτουν ή της αγωνιστικής συνέπειας που δείχνουν.
Άλλωστε η σημαντική διαφορά μεταξύ των παραδοσιακών ορθοδόξων κομμουνιστικών ρευμάτων και της άκρας αριστεράς βρίσκεται στο ζήτημα της αγωνιστικής συνέπειας και στο ζήτημα της διακυβέρνησιμότητας.
Σε κάθε περίπτωση στην υπάρχουσα φάση ούτε οι μεν, ούτε οι δε συνιστούν πραγματικό πολιτικό πρόβλημα για το κεφάλαιο και για τις πολιτικές δυνάμεις του κεφαλαίου. Όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και στην Ασία ή την Λατινική Αμερική όπου έχουν και μαζικότητας και μαχητικότητα, ακόμη και ένοπλη παρέμβαση.
Στις δεκαετίες του 1990, 2000, έως το 2010 είχαμε με αντιφάσεις και αντιθέσεις την ολοκλήρωση της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης.
Στις σημερινές συνθήκες οι παγκόσμιες ενδοϊμπεριαλιστικές συγκρούσεις οδηγούν σε μια ανασυγκρότηση της παγκοσμιοποίησης η οποία αποκτάει και πολεμικά χαρακτηριστικά ανάμεσα σε δύο πόλους (δύση από την μία, υπόλοιπος κόσμος από την άλλη).
Στην πραγματικότητα ούτε ο ένας πόλος, ούτε ο άλλος πόλος είναι ενάντια στην παγκοσμιοποίηση. Βρισκόμαστε σε ένα διαρκή και σκληρό αγώνα για την παγκόσμια κυριαρχία με τις ΗΠΑ και την δύση να βρίσκονται στην πιο αδύναμη θέση, για αυτό το λόγο είναι και η πλέον επιθετική στο όνομα της δημοκρατίας και των δικαιωμάτων.
Με βάση των παραπάνω τόσο η κεντροδεξιά αριστερά, όσο και η αριστερά του δικαιωματισμού ή από την άλλη η άκρα δεξιά στηρίζει με τα «μπούνια» την παγκοσμιοποίηση και την κυριαρχία των ΗΠΑ. Από την άλλη πλευρά η εθνοκεντρική αριστερά και εθνοκεντρική δεξιά μάλλον στηρίζει το αντίπαλο δέος αυτής της κυριαρχίας, δίχως όμως να τοποθετείτε ενάντια σε μια παγκοσμιοποίηση όπου την θέση των ΗΠΑ θα πάρει η Κίνα, κτλ.
Δυστυχώς, ούτε και πάλι η ορθόδοξη κομμουνιστική αριστερά και η ορθόδοξη άκρα αριστερά αντιπροτείνουν κάτι διαφορετικό. Οι μισές δυνάμεις βλέπουν προς την ηγεμονία της αριστεράς των δικαιωμάτων των ΗΠΑ, οι άλλες μισές είναι με Ρωσία και Κίνα.
Και κάποιες άλλες«πλένουν» τα χέρια τους με την γραμμή: ίδια τα αφεντικά δεξιά και αριστερά (ΗΠΑ/Ρωσία/Κίνα). Κάτι που δεν είναι λάθος σε ένα γενικότερο πλαίσιο, μετατρέπονται σε λάθος όταν επιχειρείται να εφαρμοστεί μια συγκεκριμένη πολιτική γραμμή σε μια συγκεκριμένη συγκυρία, όπως θα το τοποθετούσε ο Λένιν.
Το ερώτημα, το ζήτημα είναι να τοποθετήσουμε σε ένα πιο καθολικό επίπεδο σε ένα άλλο θα λέγαμε επιστημονικό παράδειγμα, αυτό του κομμουνισμού.
Ο κομμουνισμός δεν είναι απλώς ή ούτε καν η κρατική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής σε συνδυασμό με την λαϊκή και εργατική εξουσία, άμεση ή την έμμεση του κόμματος, των κομμάτων, των συνδικάτων και των εργατικών συμβουλίων.
Ίσως όλα τα παραπάνω να αποτελούν στοιχεία της ολότητας του κομμουνισμού ως «μορφή ζωής», κινήματος, τρόπου παραγωγής. Ίσως και πάλι το νέο επιστημονικό παράδειγμα του κομμουνισμού να ακολουθήσει διαφορετικούς δρόμους από αυτό που ακολούθησε το κομμουνιστικό κίνημα στο 19 και 20 αιώνα.
Κομμουνισμός είναι η αταξική κοινωνία, είναι η κοινοκτημοσύνη στα μέσα παραγωγής, η κοινή διαχείριση των φυσικών και δημοσίων πόρων, είναι η δημοκρατική εξουσία των ελεύθερων συνεταιρισμένων παραγωγών, είναι μια ισο-ελεύθερη κοινότητα των προσωπικοτήτων που τείνουν στην ολοκλήρωση τους.
Είναι μια ουτοπία, όπως αυτή απορρέει από τις δυνατότητες που υπάρχουν σε λανθάνουσα μορφή στις σημερινές συνθήκες.
Είναι το μέλλον για να μην καταστρέφει η ανθρωπότητα από τον παρακμασμένο καπιταλισμό. Παρακμασμένο καπιταλισμό όχι γιατί δεν μπορεί άλλο να αναπτυχθεί, αλλά διότι δεν μπορεί πλέον να προσφέρει απαντήσεις στην συνύπαρξη ανθρώπων με ανθρώπους, ανθρώπους / φύσης.
Στο παρελθόν υπήρξαν κομμουνιστικοί κύκλοι, τελευταίος ίσως είναι η πολιτιστική επανάσταση στην Κίνα. Στο μέλλον αλίμονο αν δεν υπάρξουν, σήμερα – όπως σημειώνει και ο Μπαντιού σε ένα τελευταίο βιβλίο που κυκλοφόρησε στα Ελληνικά -, βρισκόμαστε σε μια περίοδο ισχυρού αποπροσανατολισμού.
Σε αυτό λοιπόν το βιβλίο ο Μπαντιού με αφορμή την πανδημία επιχειρεί να θέσει κάποιους άξονες επαναπροσανατολισμού.
Υπεράσπιση του κομμουνισμού ως Πλατωνικού ιδεώδους, της επιστήμης, ακόμη και της πυρηνικής τεχνολογίας, μεταφέροντας σε ένα δεύτερο επίπεδο ή και αγνοώντας την σωστή κριτική που άσκησε και ο Μάο στην ουδετερότητα της επιστήμης, της τεχνολογίας και της ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων.
Ας σημειωθεί ότι ο Μπαντιού υπήρξε σκληρός Μαοϊκός, υπερασπιστής της Πολιτιστικής Επανάστασης, αλλά και του αγροτικού κομμουνισμού του Πολ Ποτ. Ίσως γιατί όλα τα παραπάνω τα έβλεπε με το μάτι του Πλάτωνα και όχι του Αριστοτέλη, του Επίκουρου ή του Σπινόζα.
Και ίσως γιατί ακόμη παραμένει κρυφο-Κινεζόφιλος, στο βαθμό που η σημερινή σοσιαλιστικο-καπιταλιστική Κίνα είναι στην κορυφή της ούλτρα καπιταλιστικής πυραμίδας, αντίπαλος των ΗΠΑ.
Έχει κάπως δίκαιο όταν υποστηρίζει πως ο κομμουνισμός είναι το πολιτικό εγχείρημα που λειτουργεί στην αντίθετη κατεύθυνση απέναντι στις πολιτικές του αποπροσανστολισμού, την οποία ενίσχυσε η πανδημία και οι πολιτικές που εφάρμοσαν οι κυρίαρχες δυνάμεις.
Κομμουνισμός λοιπόν και ας είναι και ντεμοντέ διότι πρέπει – δεοντολογικά κατά έναν τρόπο – να αυτοκυβερνούνται οι πολλοί, το πλήθος, με ένα τρόπο πραγματικά δημοκρατικό, δηλαδή η εξουσία και πλούτος να ανήκουν από κοινού στο πλήθος.
Σε μια βάση σχετικά ισότιμα κατανεμημένα, σχετικά γιατί μιλάμε για διαφορετικές ανάγκες και επιθυμίες του κάθε ανθρώπου.
Κομμουνισμός, λοιπόν, διότι όπως γράφει και ο Μπαντιού στο παρατηρήσεις για τον αποπροσανατολισμό του κόσμου: «Ο έρωτας είναι το διαφοροποιημένο γίγνεσθαι του κοινού. Είναι ο ελάχιστος κομμουνισμός» ( σελ. 50).
Κομμουνισμός, όμως, στα μέτρα της ανθρώπινης φύσης, του ανθρώπινου μέτρου, της ανθρώπινης ουσίας, της ανθρώπινης περατότητας, όπως υποστηρίζει και ο σπουδαίος Έλληνας Μαρξιστής φιλόσοφος Ευτυχής Μπιτσάκης.
Επιστροφή και επαναθεμελίωση του κομμουνισμού κοντά στην φύση, με βάση την φύση του ανθρώπου, δίχως να είναι τεχνολαγνική ή τεχνολογική, ένας ρεαλιστικός κομμουνισμός πέρα και διαμέσου του κράτους, των ιδιωτών, της συλλογικότητας και των ατόμων.
Ένας τρίτος κομμουνισμού ύστερα από αυτόν του Μαρξ, Λένιν, Τρότσκι κτλ, ύστερα από αυτόν της υπαρκτής σοσιαλδημοκρατίας και του υπαρκτού σοσιαλισμού.
Κομμουνισμός γιατί από κοινού όλοι και όλες μπορούμε να λύσουμε τα προβλήματα αρκεί να εκκινούμε από την ίδια αφετηρία και να έχουμε την ίδια κατεύθυνση.
Όχι διαταξικά, αλλά σκληρά ταξικά στην αρχή και αταξικά αργότερα. Σκληρά ταξικά γιατί ο φόβος πρέπει να αλλάξει πλευρά και η ισχύς να περάσει στο πλήθος στο όνομα του πλήθους, δια του σώματος του πλήθους ως κοινότητα, κοινωνία και κόμμα.
Εκλογές; Ο Μπαντιού θα έλεγε: όχι, διαφωνώ, ως μάχη για να εκφραστεί η πολιτική και κοινωνική ανυπακοή, η λαϊκή οργή, η συνειδητή ισχύς του πλήθους σωστή. Η ανατροπή δύναται σε ένα βαθμό να εκφραστεί και από εκεί, δεν φτάνει, δεν επαρκεί και δεν σώζει.
Εκλογές= κοινωνική ανυπακοή + λαϊκή οργή + μαζική ισχύ των «από τα κάτω» + κομμουνισμός.
23/3/2023
Δημήτρης Σκαλτσάς Αργυρός
[Η εικόνα που συνοδεύει το κείμενο είναι το έργο με τίτλο «Διαδήλωση», τελική έκδοση 1931, λιθογραφία με κιμωλία, της Γερμανίδας ζωγράφου και χαράκτριας Käthe Kollwitz (8 Ιούλη 1867 – 22 Απρίλη 1945]
Δημήτρης Σκαλτσάς Αργυρός
Επαγγελματίας Ανάπηρος
Όπως είπε ο Νίκος Μπελογιάννης τρία τα συστατικά της ζωής: το μεγάλο, το ωραίο και το συγκλονιστικό.
