Χαροκαμένα μεζεδάκια | του Νίκου Σαραντάκου
Και πώς αλλιώς να τα πω, αφού ακόμα ταυτοποιούνται νεκροί από τη φριχτή τραγωδία στα Τέμπη; Δεν θα έχω πολύ κέφι σήμερα. Αλλά νομίζω πως πρέπει να τηρήσω το πρόγραμμα του ιστολογίου, να βάλω σήμερα ένα θέμα που, αντικειμενικά, έχει ευτράπελες πτυχές, τα μεζεδάκια, δηλαδή τα στραβά και ανάποδα, γλωσσικά κυρίως, της εβδομάδας που πέρασε -κι ας είναι και άκεφα, ενώ θα είναι και σχετικά λίγα.
* Υποτίθεται ότι τα κείμενα των νόμων έχουν περάσει από διπλή κρισάρα, ωστόσο φίλος του ιστολογίου στέλνει έναν νόμο με λάθη σε όλους τους συμβολισμούς των ποσοστών τοις χιλίοις:
Η οθονιά είναι από τον Νόμο 4887/2022, τον λεγόμενο Αναπτυξιακό Νόμο, όπως κωδικοποιήθηκε με τον 5003/2022.
Βλέπετε ότι το παράβολο ορίζεται ως 1 τοις χιλίοις, και μέσα σε παρένθεση «0,001 ‰». Αλλά βέβαια, το 1 τοις χιλίοις συμβολίζεται απλώς «1 ‰». Το 0,001 είναι ήδη ένα χιλιοστό! Αν ζητήσουμε 0,001‰ ζητάμε το ένα στο εκατομμύριο!
Το ίδιο λάθος και προς το τέλος του παραθέματος, όπου το 0,5 τοις χιλίοις θα έπρεπε να γράφεται 0,5 ‰ και όχι 0,0005 ‰ όπως γράφεται τώρα και είναι μισό στο εκατομμύριο!
(Αν κάποιος καταθέσει παράβολο το 0,001‰, τι θα γίνει άραγε;)
* Κι ένα σχετικό με την τραγωδία ή μάλλον με την «υπερκομματική» επιτροπή που όρισε ο κ. Γεραπετρίτης για να διερευνήσει τα αίτια της τραγωδίας. Δίκιο έχει ο ΣΥΡΙΖΑ, πιστεύω, να επισημαίνει διαφωνίες με τη σύνθεση της επιτροπής και τον τρόπο συγκρότησής της, στη σχετική όμως ανακοίνωση πρόσεξα μια παρωνυχίδα:
«…η ανακοίνωση των εκλεχτών εμπειρογνωμόνων της κυβέρνησης δεν χαίρει καμίας διακομματικής συναίνεσης και προφανώς δεν μπορεί να θεωρηθεί υπερκομματική επιτροπή»
Μου κίνησε το ενδιαφέρον ο τύπος «των εκλεχτών». Μου αρέσει, από μια μεριά, και άλλωστε είναι τύπος που οι παλιοί δημοτικιστές (πχ Πανσέληνος, Καζαντζάκης, Άλκης Θρύλος) αλλά και νεότεροι, ως τον Κριαρά. Από την άλλη, δεν ξέρω αν έχει τη θέση του σε ένα κείμενο ανακοίνωσης. Αναρωτιέμαι επίσης αν είναι εύστοχη η επιλογή του όρου, δηλαδή αν πράγματι θεωρεί «ξεχωριστούς» τους εμπειρογνώμονες (ίσως και να το λέει ειρωνικά) ή αν ο συντάκτης ήθελε να πει «των εμπειρογνωμόνων που επέλεξε η κυβέρνηση», που δεν είναι το ίδιο στη σημερινή γλώσσα.
* Από πινακίδα του Δήμου Μεταμόρφωσης.
Δεν ξέρω τι είναι η διαβαθμισμένη συμπίεση, αν και θα ήθελα να μάθω, ας μας πει όποιος ξέρει.
Ξέρω όμως ότι τα «συστύματα» που την εκτελούν έπρεπε να γράφονται «συστήματα».
* Mου γράφει φίλος:
Διαβάζουμε συχνά το τελευταίο διάστημα ειδήσεις όπως η παρακάτω:
Οι ΗΠΑ προειδοποίησαν αυτή την εβδομάδα ότι η Κίνα εξέταζε το ενδεχόμενο να προμηθεύσει θανατηφόρα όπλα στη Ρωσία και ότι κινεζικές εταιρείες είχαν ήδη προμηθεύσει μη θανατηφόρα τεχνολογία διπλής χρήσης – αντικείμενα που θα μπορούσαν να έχουν τόσο πολιτική όσο και στρατιωτική χρήση, όπως μη επανδρωμένα αεροσκάφη και ημιαγωγοί που προέρχονται από το αντίστοιχο αγγλικό:
The US has warned this week that China was considering supplying lethal weapons to Russia, and that Chinese firms had already been supplying non-lethal dual-use technology – items which could have both civilian and military uses, such as drones and semi-conductors.
Εμένα αυτό το «θανατηφόρα όπλα» (μετάφραση του lethal weapons) δεν μου «κάθεται» καλά (χωρίς όμως να μπορώ να σκεφτώ και κάτι καλύτερο). Υπάρχουν και όπλα μη θανατηφόρα; Θα αρκούσε να πούμε σκέτο «όπλα» (και επίσης «τεχνολογία διπλής χρήσης» αντί για «θανατηφόρα τεχνολογία διπλής χρήσης»);
Χμ, δεν θα συμφωνήσω με τον φίλο μου. Υπάρχουν non-lethal weapons, εκείνα που είναι σχεδιασμένα ώστε να ακινητοποιούν ή να αποκρούουν τον στόχο χωρίς να τον σκοτώνουν, όπως είναι τα δακρυγόνα, οι σφαίρες καουτσούκ, τα τέιζερ κτλ. Βέβαια, ξέρουμε ότι πολλοί έχουν βρει τον θάνατο (ιδίως μαύροι στις ΗΠΑ) από τέιζερ, γι’ αυτό και στον ορισμό που βρίσκω λέει «με μικρή πιθανότητα θανάσιμου τραυματισμού».
Στη βάση δεδομένων της ΕΕ βρίσκω την απόδοση «φονικά όπλα» για τα lethal weapons.
* Κι ένα τουίτ σχετικό με τις συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας που έγιναν μετά την τραγωδία, που σηκώνει πολλαπλό σχολιασμό.
Το υπογράφει ο γνωστός Γρηγόρης Ψαριανός, που αυτή την εποχή είναι μετακλητός υπάλληλος στον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Π. Πικραμμένο.
Καταρχάς, ο κ. Ψαριανός φαίνεται να αγνοεί ότι η Hellenic Train είναι το διάδοχο σχήμα της ΤΡΑΙΝΟΣΕ.
Κατά δεύτερο, ο δημόσιος λειτουργός κ. Ψαριανός φαίνεται να οργίζεται επειδή οι διαδηλωτές διαμαρτύρονται έξω από τα γραφεία της ιδιωτικής εταιρείας και όχι έξω από τα γραφεία του δημόσιου ΟΣΕ. Παράξενο αυτό.
Κατά τρίτο, είναι ειρωνικό να κατηγορεί ο κ. Ψαριανός άλλους για «κρατικοδίαιτους» -το «χαφιέδες» ας μην το πιάσουμε.
Δεν εξετάζω καν το αν χρησιμοποιεί ύφος που ταιριάζει με το λειτούργημά του.
* Σε άρθρο για τον σταθμάρχη της Λάρισας διαβάζω:
Διότι, όπως εξήγησε σε τηλεοπτική σύνδεση ο σύμβουλος διοίκησης του ΟΣΕ, Παναγιώτης Τερεζάκης, ο σταθμάρχης στη Λάρισα παρακολουθούσε αμέτοχος την επιβατική αμαξοστοιχία να κινείται στο λάθος ρεύμα κυκλοφορίας…
Μήπως αμέριμνος; Ή αδιάφορος; Θα μου πείτε, έχει τόση σημασία;
* Διαβάζω στην Καθημερινή άρθρο για σχεδιαζόμενη αποστολή της NASA στον πλανήτη Ουρανό.
Ο Ουρανός ολοκληρώνει τη τροχιά του γύρω από τον Ήλιο κάθε 84 γήινα χρόνια. Και ο χειμώνας στον πλανήτη διαρκεί 21 χρόνια, με θερμοκρασίες που φτάνουν τους -371 βαθμούς Κελσίου.
Μόνο που τέτοια θερμοκρασία δεν υπάρχει. Το απόλυτο μηδέν είναι στους -273,15 βαθμούς Κελσίου.
Πιθανότατα το πρωτότυπο θα ανέφερε βαθμούς Φαρενάιτ. Το απόλυτο μηδέν στην κλίμακα Φαρενάιτ είναι στους -450 βαθμούς περίπου, οπότε το -371 έρχεται κάπου σε -200 Κελσίου (χοντρικά το λέω).
Και πάλι όμως πολύ κρύο κάνει. Ζακέτα να πάρουν!
* Οθονιά από ιστότοπο αγορών, που την είδα σε ομάδα του Φέισμπουκ.
Σε σχέση με την πολιτική επιστροφών πυο εφαρμόζεται, αν ζητήσετε το αγγλικό κείμενο θα δείτε μια φράση στα γερμανικά, που λέει ότι ο πωλητής δεν δέχεται επιστροφές γι’ αυτό το είδος.
Αν κλικάρετε να δείτε τα ελληνικά, εμφανίζεται το εξής ωραίο:
Ντερ βερκούφερ νιμτ ντίτσεν αρτίκελ νικτ ζούρουκ
Τι έγινε; Εκεί που έπρεπε να είναι το αγγλικό κείμενο από λάθος εμφανίστηκε μια φράση στα γερμανικά.
Στη συνέχεια, το μεταφραστήρι που κάνει τη μετάφραση από τα αγγλικά προς τα ελληνικά, δεν μπορούσε να καταλάβει τι λέει η «αγγλική» φράση, κι έτσι απλώς την μετάγραψε, σα να τη διαβάζει μεγαλόφωνα.
Και μάλιστα σα να τη διαβάζει χωρίς να ξέρει γερμανικά, εξού και το «βερκούφερ» αντί για «φερκόιφερ».
* Φίλος του ιστολογίου στο τριήμερο της Καθαροδευτέρας έκανε μια μεγάλη εκδρομή, πέρασε από Ευρυτανία και μετά ανέβηκε ίσαμε Φλώρινα. Και μου γράφει:
Στο Νυμφαίο, έξω από το Νικείιο Σχολείο (τώρα Νηπιαγωγείο και άλλα) υπάρχει ένα Ηρώον με επιγραφές πεσόντων
Πεσόντες κατά τον Ελληνο-Ιταλικόν Πόλεμον 1940-1944
και
κατα των Κ/Σ 1946-1949
Στο Μεγάλο Χωριό, το αντίστοιχο Ηρώον λέει:
Έστω η μνήμη τους για την Συμφιλίωση και την Ελευθερία 1946-1949
Και ρωτάει ο φίλος:
Μετά από τόσα χρόνια αναγνώρισης της Εθνικής Αντίστασης και στη συνέχεια άρσης των συνεπειών του εμφυλίου, στο Νυμφαίο δεν έχει φτάσει η είδηση;
Δεν ξέρω πώς πρέπει να κινηθει κανείς, με διάβημα στην Περιφέρεια ή τι άλλο, αλλά πρέπει να καταγγελθεί το γεγονός.
Δίκιο έχει ο φίλος μου, οπότε το γράφω εδώ μήπως και το δει κανείς.
* Φίλος μου στέλνει λινκ από άρθρο για τον Τόμας Πίντσον, έναν συγγραφέα που κοκκινίζοντας ομολογώ ότι δεν τον έχω διαβάσει, αλλά έχω έναν φίλο που τον αγαπά πολύ.
Διαβάζουμε:
Η αλήθεια είναι ότι ο αναγνώστης του Πίντσον συχνά έχει ένα, τρόπον τινά, «παράπονο» από τον συγγραφέα: ότι «μπουκώνει» την αφήγησή του με τόνους και στρώμα-πάνω-στο-υπόστρωμα από πληροφορίες και στοιχεία, νούμερα και αριθμούς, χαρακτήρες και ονόματα, σε σημείο… παρεξηγήσεως και σχεδόν στο όριο του ad nauseam.
Αν είναι «τρόπον τινά» το «παράπονο» του αναγνώστη, προς τι τα εισαγωγικά; Και εισαγωγικά και τρόπον τινά, κάτι περισσεύει. Όσο για το «στρώμα-πάνω-στο-υπόστρωμα», τέτοια σχήματα μόνο σε κακές μεταφράσεις από τα αμερικάνικα έχω δει και στη Σώτη Τριανταφυλλου (η οποία όμως ξέρει πώς να τα χρησιμοποιεί).
* Και κλείνω με ένα θηριώδες μεταφραστικό. Η οθονιά από το διαφημιστικό μιας σειράς στο Disney, νομίζω.
Τι νομίζετε πως είναι το «κριάρι θωρηκτού» που ανασύρθηκε από τα βάθη του ωκεανού;
Θα το καταλάβατε ίσως, είναι το έμβολο ενός αρχαίου πλοίου (καρχηδονιακού στην προκειμένη περίπτωση). Το ξέρουμε δα ότι τα πλοία στην αρχαιότητα έτσι ναυμαχούσαν, προσπαθώντας να διεμβολίσουν (να εμβολιάσουν, που είχε πει μια υπουργική ψυχή) το εχθρικό πλοίο.
Βλέπετε, το έμβολο στα αγγλικά είναι ram, αλλά ram ειναι και το κριάρι -θυμηθείτε, οι παλιοί, το εξώφυλλο του δίσκου του Πολ Μακάρτνι.
Αλλά και πάλι, πόθεν το θωρηκτό; Αναζήτησα το πρωτότυπο:
Crawling beneath Pompeii, unearthing an enormous lost coliseum, and hauling a 2000 year old battleship ram from the depths of the ocean, they race to unlock the secrets of this ancient civilization.
Κανονικά στα αγγλικά αυτά τα έμβολα λέγονται naval ram, αλλά και το battleship ram υπάρχει. Μόνο που δεν θα μεταφραστεί θωρηκτό, που παραπέμπει σε σύγχρονο σκάφος, αλλά «πολεμικό πλοίο». (Κάποτε θα βάλουμε άρθρο για τη λέξη θωρηκτό).
* Κάπου εδώ τελειώνουμε για σήμερα. Να είστε όλοι καλά.
04/03/2023
Νίκος Σαραντάκος
https://sarantakos.wordpress.com/
Ο Νίκος Σαραντάκος γεννήθηκε στο Παλαιό Φάληρο το 1959. Σπούδασε χημικός μηχανικός και αγγλική φιλολογία. Έχει εκδώσει δύο συλλογές διηγημάτων και άλλα βιβλία. Δουλεύει μεταφραστής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και μοιράζει το χρόνο του ανάμεσα σε Λουξεμβούργο και Ελλάδα. Ενδιαφέρεται για τη φρασεολογία, την ετυμολογία και τη λεξικογραφία καθώς και για την ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας. Συνεργάζεται με εφημερίδες και περιοδικά. Δημοσιεύει τα κείμενά του, γλωσσικά και άλλα, στο ιστολόγιό του sarantakos.wordpress.com/ και στο sarantakos.com. Σε μια άλλη ενσάρκωση, γράφει στα αγγλικά και στα γαλλικά για το μπριτζ (το παιχνίδι).
Τα βιβλία του:
«Για μια πορεία», διηγήματα (1984, β’ έκδ. 1988) εκδ. Σύγχρονη Εποχή
«Μετά την αποψίλωση», διηγήματα (1987, β’ έκδ. 1989) εκδ. Σύγχρονη Εποχή
«Μότσαρτ-Αλληλογραφία» (1991, β’ έκδ. 2001) εκδ. Ερατώ
«Το αλφαβητάρι των ιδιωματικών εκφράσεων» (1997) εκδ. Δίαυλος
«Γλώσσα μετ’ εμποδίων» (2007) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία» (2009) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Λέξεις που χάνονται» (2011) εκδ. Το Βήμα
«Λόγια του αέρα» (2013) εκδ. εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Οπωροφόρες λέξεις» (2013) εκδ. Κλειδάριθμος
«Η γλώσσα έχει κέφια» (2018) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Μύθοι και πλάνες για την ελληνική γλώσσα» (2019) εκδ. ΕΑΠ
«Το ζορμπαλίκι των ραγιάδων» (2020) εκδ. Του Εικοστού Πρώτου
Έχει κάνει την επιμέλεια στην έκδοση των βιβλίων:
«Συμποσιακά», του Κώστα Βάρναλη,
«Αττικά: 400 χρονογραφήματα (1939-1958) για την Αθήνα και την Αττική», του Κώστα Βάρναλη,
«Τα δεκατρία ντόμινα και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Τι είδα εις την Ρωσσίαν των Σοβιέτ», του Κώστα Βάρναλη,
«Ο μυστηριώδης φίλος και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Γράμματα από το Παρίσι», του Κώστα Βάρναλη,
«Τα μαραμένα μάτια και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Κάπου περνούσε μια φωνή», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Η νοσταλγία του Γιάννη», του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη,
«Famous Bridge Records», του David Bird,
«Bridge Hands to Make You Laugh…and Cry», του David Bird.
