Για τις ροζ αποχρώσεις | του Αλκέτα Λεοννάτου
(Επαναστατική θεωρία και πράξη)
Διαβάζουμε βαθυστόχαστες αναλύσεις,
για το ρόλο του ιμπεριαλισμού,
για την αυτοδιάθεση των εθνών
και άλλα ηχηρά παρόμοια.
Συνήθως, όμως, όλες
αυτές οι προσεγγίσεις,
που υποτίθεται ότι αξιοποιούν
τις επαναστατικές παρακαταθήκες
στο ζήτημα,
το μόνο που παράγουν
είναι ένα ιδεολογικό κάλυμμα,
που δίνει άλλοθι για την αδυναμία
παρέμβασης στα δρώμενα.
Όχι κίνημα, ούτε καν ρεύμα
κοινής γνώμης δεν μπορούν
να οικοδομήσουν.
Και αυτό δεν είναι τυχαίο!
Τι να τις κάνεις τις όποιες
επαναστατικές παρακαταθήκες,
όταν δεν θέτεις σε αμφισβήτηση
τις κυρίαρχες αστικές πολιτικές,
που διαχειρίζονται σήμερα
αυτά τα ζητήματα, όταν
ο λόγος σου θέλεις να είναι
εθνικά φερέγγυος και ταυτόχρονα
προτείνεις εναλλακτικές
εθνικές στρατηγικές;
Η πολιτική σημασία
των όποιων αναλύσεων
αυτοαναιρείται από τις υποχωρήσεις
που κάνεις για να προσδώσεις
στην πολιτική σου τέτοια
χαρακτηριστικά.
Είναι λοιπόν
καθοριστικής σημασίας
η αντίθεση με τις κυρίαρχες
επιλογές του καπιταλισμού.
Η αντίθεση αυτή δεν κρίνεται
από τις επαναστατικές παρακαταθήκες
που κουβαλάει κανείς,
από το πως αυτοπροσδιορίζεται
απέναντι στα ζητήματα που τοποθετεί
η συγκυρία.
Δεν αρκεί βέβαια μόνο αυτή
η αντίθεση για μια αποτελεσματική πολιτική
αντιμετώπιση των εθνικών ζητημάτων.
Μπορεί να παράγει όμως
πολιτικά αποτελέσματα.
Αποτελέσματα που δεν είναι
προφανώς ενταγμένα
στις κυρίαρχες εθνικές στρατηγικές.
Όμως δεν είναι πάντα αναγκαστικά
έξω από τους αστικούς όρους
άσκησης της πολιτικής.
Έτσι, ορισμένοι σήμερα,
για να αντιπαλέψουν
τις κυρίαρχες αστικές επιλογές
κάτω από το βάρος
των δυσμενών συσχετισμών,
αναζητούν την ανατροπή τους
με όρους που δεν ανταποκρίνονται
στην ανάπτυξη μαζικού κινήματος
αλλά στη χρήση αστικών πολιτικών:
γίνονται μερικές φορές φίλοι
με τον εχθρό του εχθρού τους…
Τα μέσα παραγωγής,
ακόμη και τα μέσα παραγωγής
της θεωρίας δεν είναι ουδέτερα,
αλλά προσδιορίζουν ταξικά
και τα παραγόμενα προϊόντα.
Και το ζήτημα δεν είναι απλά
ότι μια διαφορετική διαχείριση
των μέσων παραγωγής μπορεί
να παράγει προϊόντα
με διαφορετικό ταξικό
προσδιορισμό.
Η επαναστατική θεωρία
δεν είναι διαφωτισμός.
Ούτε γίνεται κτήμα των μαζών
μέσω των ΜΜΕ. Επιπλέον,
δεν μπορεί να παραχθεί
στα αστικά πανεπιστήμια.
Δεν είναι απλά προϊόν
μετασχηματισμού της αστικής γνώσης
από κάποιους διανοούμενους.
Προϋποθέτει την αντιπαλότητα
της πρακτικής σε όλα τα πεδία
της ταξικής πάλης.
Χωρίς την ύπαρξη αυτής
της αντιπαλότητας
και των αποτελεσμάτων
που παράγει
δεν μπορεί να υπάρξει
επαναστατική θεωρία.
Εκεί εξάλλου κρίνεται
η ορθότητα της και όχι
με τα κριτήρια της αστικής ιδεολογίας
για τη θεωρία.
Βέβαια,
με τις αντιλήψεις που κυριαρχούν
δεν ήταν δυνατόν να παρατηρηθεί
καμιά αξιοσημείωτη συμβολή
στην επαναστατική θεωρία.
Αναμασούν πολλές φορές
με το χειρότερο τρόπο
πράγματα παλιά, που
δεν ανταποκρίνονται όμως
στις σημερινές καταστάσεις.
Με την απάλειψη της έννοιας
της ταξικότητας της Ιστορίας
και τη δημιουργία πρόσθετων
ιδεολογικών επιχειρημάτων
υπεράσπισης και θωράκισης
του καπιταλισμού.
Μερικές φορές
η αδυναμία αυτή αναγνωρίζεται,
αλλά επενδύεται με το επιχείρημα
ότι οι θεωρητικές κατακτήσεις
του παρελθόντος μπορεί βέβαια
να μην είναι αρκετές για το σήμερα,
αποτελούν όμως μια σημαντική
παρακαταθήκη που πρέπει
να τη διαφυλάξουμε.
Το επιχείρημα αυτό
υποκρύπτει αντιλήψεις βαθιά
λαθεμένες για την επαναστατική θεωρία:
Φασούλι το φασούλι,
γεμίζει το σακούλι…!
Ο κατάλογος των υπηρεσιών τους
που προσφέρουν στην άρχουσα τάξη
στην εποχή αυτή είναι όντως
εντυπωσιακός και γίνεται
ακόμη εντυπωσιακότερος
αν προσθέσουμε και αυτές που,
για διαφόρους λόγους, δεν ευοδώθηκαν,
υποσχόμενοι νέους «σοσιαλισμούς»,
που ξεφύτρωναν και προβάλλονταν
από τα ιδεολογικά επιτελεία
της παγκόσμιας αστικής τάξης.
Η επαναστατική θεωρία
δεν παράγεται έξω
από την ταξική πάλη,
δεν υπόκειται σε κάποια διαδικασία
διαχρονικής συσσώρευσης,
αντίθετα προχωρά συνήθως
με τομές και ανατροπές.
Έτσι, μια επαναστατική
θεωρητική κατάκτηση που ήταν
σωστή σε άλλες συγκυρίες,
μπορεί να μην έχει καμιά
χρησιμότητα σήμερα.
Η σημασία αυτής
της θεωρητικής παρακαταθήκης
είναι αρκετά σχετική και
ο μόνος τρόπος που μπορεί
να κριθεί, είναι από τα αποτελέσματα
που μπορεί να παραγάγει σήμερα.
Ένα ζήτημα,
που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο
πάντα υπήρχε στον τόπο μας
για τη σκέψη που θέλει
να αυτοπροσδιορίζεται επαναστατική,
είναι η αναντιστοιχία του λόγου
και της πράξης.
Φορμαλιστικές αντιλήψεις
για την επαναστατική θεωρία
για την επαναστατική δράση,
οδήγησαν πρακτικά στην απόρριψη
της αναγκαιότητας της θεωρίας
και της πράξης και
άνοιξαν το δρόμο για την κυριαρχία
αστικών αντιλήψεων
στην παραγωγή της θεωρίας
και κατά συνέπεια και
στα ζητήματα οργάνωσης.
Η επίκληση αυτής της αντίληψης
από πολλούς ακόμη και σήμερα,
αποκομμένης από τους όρους
και τις προϋποθέσεις παραγωγής
της επαναστατικής θεωρίας,
μόνο άλλοθι μπορεί να αποτελεί
για πρακτικές που θα μπορούσαν
κάλλιστα να έχουν την αναφορά τους
όχι στον Μαρξ και τον Έγκελς,
αλλά στο …
«ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ λόγος,
καὶ ὁ λόγος ἦν πρὸς τὸν θεόν,
καὶ θεὸς ἦν ὁ λόγος.»!
[2014]
Αλκέτας Λεοννάτος
(Από τη συλλογή «Δεν θα πάρουμε άδεια για να ζήσουμε – πολιτικά ποιήματα»)
Αλκέτας Λεοννάτος
Η εικόνα που συνοδεύει το ποίημα είναι ο πίνακας «Ομιλία του Β.Ι.Λένιν σε συγκέντρωση εργατών στο εργοστάσιο Πουτίλοβ (Путиловский завод), τον Μάη του 1917» 1929, του σοβιετικού ζωγράφου και γραφίστα, δάσκαλου και διοργανωτή καλλιτεχνικής εκπαίδευσης Ισαάκ Μπρόντσκι (Исаак Израилевич Бродский, 25/12/1883-14/08/1939).
