Μικρές προσδοκίες | του Γιάννη Λαθήρα
«Το να ζεις μόνο δεν είναι αρκετό, είπε η πεταλούδα.
Πρέπει να έχεις λιακάδα, ελευθερία και ένα μικρό λουλούδι»
Χανς Κρίστιαν Άντερσεν
Πέφτουμε συχνά από τα σύννεφα τελευταία. Οι πτώσεις όμως φαίνονται ανεπαίσθητες. Δεν είναι μόνο ότι είναι συνεχείς και συνηθίσαμε. Μάλλον γιατί οι πτήσεις μας είναι χαμηλές. Δεν είναι καιροί για πετάγματα, για ταξίδια του νου στο μέλλον, για προσωπικά και συλλογικά όνειρα, για μεγάλους έρωτες και μεγάλες αφηγήσεις. Λίγοι πια σκάβουν λαγούμια, δρόμους διαφυγής. Δεν είναι ώρα για αποδράσεις. Εξ άλλου ποιος ξέρει που θα βγεις; Όλο και λιγότεροι «…πεισματάρηδες σε κάποιο καμαράκι, αγωνίζονται να εξουδετερώσουν τη φθορά» κατά πως λέει ο ποιητής.
Κανείς δεν διαβάζει το «Μεγάλες προσδοκίες». Οι έφοδοι στον ουρανό ανήκουν στο παρελθόν. Εξ άλλου όλες συντρίφτηκαν με πάταγο. Οι Νοέμβρηδες δεν μιλάνε για εξεγέρσεις, αλλά για τον φόβο του χειμώνα που έρχεται. Το «όλα ή τίποτα» είναι πια ένα τίποτα. Το «δεν ζητάμε πολλά τα θέλουμε όλα!» ξεθώριασε στον τοίχο. Νυν υπέρ πάντων το κάτι, το έστω, το τουλάχιστον. Να μην κολλήσουμε, να μην απολυθούμε, να ζεσταθούμε κάπως, να μην μας πετάξουνε στον δρόμο. Δεν περιμένουμε καλύτερες μέρες. «Άντε να περάσει η μέρα».
Μέσα σ’ αυτόν τον πανικό προέχει, αλλά στο τέλος απομένει μόνο η επιβίωση. Ας αφήσουμε τα άλλα για καλύτερες εποχές. Όταν ωριμάσουν οι συνθήκες. Αν υπάρξουν οι όροι και οι προϋποθέσεις. Μετά θα λογαριαστούμε. Ακόμη κι αυτά εξαχνώνονται με τον χρόνο και ξεχνιούνται. Όλα αυξάνονται εκτός από τις προσδοκίες. Όλο και χαμηλώνουμε τον πήχη. Τα παγκόσμια ρεκόρ του …βάθους και της απαισιοδοξίας καταρρίπτονται το ένα μετά το άλλο.
Μερικοί αναζητούν καταφύγιο στην τέχνη. Καλά είμαστε εδώ. Don’t look outside. Έστω προς το παρόν. Τουλάχιστον να αλλάξουμε τον εαυτό μας. Βλέπουμε την κρίση, την παρακμή, την περιβαλλοντική καταστροφή σε HD. Ακούμε τους ήχους από τα πεδία των μαχών σε Dolby Surround. Τι κι αν ο πραγματικός πόλεμος μαίνεται και πλησιάζει ολοένα.
Τα παιδιά μας «γενιά των σκυμμένων κεφαλιών» αναζητούν απεγνωσμένα έστω κάτι αληθινό στο ψηφιακό χάος των ΜΚΔ.
Μανιφέστα γράφουμε τελευταία. Όχι σαν τα άλλα. Μανιφέστα προσαρμογής, υποταγής, συνενοχής. Γεμάτα υποκοριστικά: η ζωούλα, η δουλίτσα, η τιμούλα, η βολτίτσα, το φλερτάκι, το καλοκαιράκι, οι διακοπούλες. Ο υπερθετικός διαγράφεται από την γραμματική. Καμιά φορά χρησιμοποιούμε έναν νέο τύπο του, κυρίως η νεολαία, να μεγεθύνουμε συνήθως το μικρό και το ασήμαντο. Η παρτάρα, η ταινιάρα, η συναυλιάρα… Τα απαγγέλλουμε τα καινούργια μανιφέστα. Φωναχτά να σκεπάσουμε την σιωπή μας.
-Τουλάχιστον έχεις την δουλίτσα σου, το σπιτάκι σου… Τι τα θες, τι τα γυρεύεις;
-Έστω και χωρίς ένσημα, αρκεί να υπάρχει δουλειά…
-Έστω 3 μέρες διακοπές, δεν αντέχω άλλο…
-10ωρο, 6ήμερο όμως τουλάχιστον δίνουν το βασικό.
-Τουλάχιστον συμπληρώνω ωράριο στο σχολείο.
-Τουλάχιστον μας πληρώνουν κανονικά. Ούτε στον παπά να μην το πεις!
-Είναι μακριά τα παιδιά, το ένα στην Ολλανδία το άλλο στο νησί… Καλά να είναι κι όπου είναι. Έχω κι ένα εγγόνι στο …Skype!
-Τουλάχιστον να περάσω κυρία!
-Τουλάχιστον έχω εσένα!
Επιστρατεύουμε και την λαϊκή σοφία: Κάλιο πέντε και στο χέρι. Τουλάχιστον είμαστε όρθιοι, Ας είμαστε υγιείς και βλέπουμε… Μην τα θέλουμε όλα δικά μας (ναι λέγεται κι αυτό!) Υπάρχουν και χειρότερα…
Επιστρατεύουμε τους προγόνους μας κατά το δοκούν: παν μέτρον άριστον δεν λέγανε; Οι Θερμοπύλες, τα Δερβενάκια, το ΕΑΜ, το Πολυτεχνείο είναι για τις σχολικές γιορτές και την απενοχοποίηση μας χάρις σ’ ένα ένδοξο παρελθόν. Αλλοίμονο! Σε τι θα μας επικαλούνται οι δικοί μας απόγονοι; Στον φόβο;
Παίρνουμε ό,τι μας δίνουν: επιδόματα, κουπόνια, ψίχουλα, έναντι, καλάθια…
-Γιατί να τους τα χαρίσω;
Ό,τι είναι εφικτό για τα αφεντικά μας, που έχουν κάνει την κάθε κρίση ευκαιρία και θησαυρίζουν. Οι ανάγκες και τα θέλω μας στον Προκρούστη. Τα συνδικάτα «μας» και η αριστερά «μας» μιλάνε για βασικό γύρω στα 800, λίγο πάνω, λίγο κάτω. Ένα γεύμα για τον κάθε Μυτιληναίο. Τέχνη του εφικτού το λένε. Αφού δεν κουνιέται φύλλο λένε. Αυτοί που πρέπει να το …κουνήσουν. Ας ενωθούμε έστω στα minimum της επιβίωσης λένε, τα maximum της ζωής είναι… μαξιμαλισμός. Τώρα είναι καιρός μόνο για …συμπεράσματα και αναβολή των σκοπών μας για τις μέρες που ποτέ δεν έρχονται.
Δίνουμε ό,τι μας ζητήσουν. Φόρους, τέλη, διόδια, παράβολα, κρατήσεις, συμμετοχές, ιδιωτικότητα, υπομονή, ανοχή, ατομική ευθύνη, αυτοαξιολόγηση, αυτομαστίγωμα. Κοστίζει η επιβίωση.
Συνέχεια αναβάλλουμε την ζωή μας. Μόλις σχολάσω. Μόλις ξεμπλέξω. Όταν περάσω στην σχολή, στο διάλειμμα, όταν πάρω πτυχίο, όταν απολυθώ απ’ τον στρατό, όταν διοριστώ, αν πάρω μετάθεση, όταν «ξεπαιδιάσω», όταν βγω στην σύνταξη (έστω στα 67), όταν βγούμε από την κρίση, όταν τελειώσει η πανδημία, τώρα δεν είμαι καλά, δεν προλαβαίνω, θα τα πούμε κάποια μέρα, και τα τοιαύτα.
Ψηφίζουμε το λιγότερο κακό. Έστω ένα να κάνει, από τα εκατό που λέει, καλά είναι. Να φύγουν αυτοί, να έρθουν οι άλλοι. Φαύλοι κύκλοι. Το πολύ-πολύ που προτείνουν ένα είδος ευθανασίας απέναντι στον επώδυνο και βασανιστικό θάνατο. Δεν μπορείς να τους αρνηθείς ότι είναι προτιμότερο. Άλλοι θα προτείνουν τοποθέτηση κλιματιστικών στην κόλαση. Κι αυτοί έχουν το δίκιο τους…. Δεν αναζητούμε καν το καλό. Διαλέγουμε εξουσιαστές. Κάτι είναι κι αυτό. Τουλάχιστον ας είναι ηλεκτρονικά. Τελευταία η απογοήτευση κι ο θυμός επαναφέρουν στο προσκήνιο αποκρουστικά φαντάσματα του παρελθόντος. Αυτά πλανιούνται σήμερα πάνω από την Ευρώπη και όχι εκείνα που έλεγε ο γέρο Μαρξ.
Όχι ότι δεν λείπουν οι ηρωικές αντιστάσεις και νίκες καμιά φορά. Ανάσα στους εναπομείναντες ορειβάτες. Ασύνδετες όμως, σκόρπιες, ασυνεχείς, στιγμιαίες, αμυντικές. Θυμίζουν πολλές φορές σκυταλοδρομία ήττας. Λείπει αφόρητα η μεγάλη αφήγηση, «μια ιδέα στεγανή που να μη μπάζει κρύο». Σήμερα που είναι περισσότερο αναγκαία από ποτέ.
Κι όμως αξίζουμε, δικαιούμαστε την ζωή. Ολάκαιρη, ολάνθιστη, ειρηνική, ηλιόλουστη. Μόρφωση για τα παιδιά μας, υγεία για όλους, αρμονική συμβίωση με την φύση και το περιβάλλον, λιγότερη, σταθερή αξιοπρεπή και δημιουργική εργασία. Κάθε μέρα Κυριακή! Για την πιο πλατιά και άμεση δημοκρατία από καταβολής κόσμου, για το βασίλειο της ελευθερίας! Ζωή να τη διαφεντεύουμε εμείς – ο λαός! Με τα δικά του όργανα, επιτροπές, συμβούλια, «βουλές», «συντάγματα» και «κυβερνήσεις».
Κι αυτό δεν είναι μόνο αδήριτη αναγκαιότητα μπροστά στο σκοτάδι και την αποκτήνωση που μας περιβάλλει. Δεν είναι μόνο δίκαιο και ηθικό αλλά και εφικτό ! Ναι στο σήμερα. Με τις ιλιγγιώδεις επιστημονικές και τεχνολογικές δυνατότητες της εποχής μας. Με τον ασύλληπτο πλούτο που έχει συσσωρευτεί. Αν μοιρασθεί δίκαια φτάνει και περισσεύει για μια αξιοβίωτη ζωή κάθε κάτοικου αυτού του πλανήτη. (Με βάση τον παραγόμενο πλούτο παγκοσμίως, όπως τον υπολογίζει η ετήσια έκθεση της Credit Suisse, αντιστοιχούν 87.489 δολάρια ανά άτομο ετησίως!) Την εμπειρία θετική κι αρνητική αιώνων.
Βέβαια αυτό δεν γίνεται με λόγια. Απαιτείται μια τιτάνια, συλλογική, θεωρητική, πολιτική, ηθική, αξιακή, προετοιμασία για δημιουργήσουμε μια πειστική εναλλακτική εκδοχή και σχέδιο για μια άλλη κοινωνία. Ένα αξιόπιστο gps για το μέλλον. Και μάχη αδυσώπητη να φτάσουμε τις κορυφές και τα ξέφωτα.
Μια κοινωνία με λιακάδα, ελευθερία και πολλά λουλούδια !
Μήπως να αρχίσουμε να την ζωγραφίζουμε;
06/11/2022
Γιάννης Λαθήρας
[Η εικόνα που συνοδεύει το κείμενο είναι σύνθεση των έργων του Γερμανού χαράκτη και ζωγράφου Wilhelm Heinrich Otto Dix (02/12/1891 – 25/07/1969) α. Abgekämpfte Truppe geht zurück [Sommeschlacht]) από την σειρά «ο πόλεμος» (Der Krieg) 1924, και β. Dr. Mayer-Hermann – Berlin, 1926 ]
Ο Γιάννης Λαθήρας είναι συνταξιούχος εκπαιδευτικός, καθηγητής Χημείας στην Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Διετέλεσε για πολλά χρόνια πρόεδρος της Γ ΕΛΜΕ Θεσσαλονίκης. Είναι τακτικός αρθρογράφος του εκπαιδευτικού περιοδικού «Σελιδοδείκτης».
.
.
.
.
.
.
.
