Aφιέρωμα στη Μικρασιατική καταστροφή | του Γιώργου Ηρακλέους
Η Σμύρνη της φωτιάς – εικόνες
Πραγματικές εικόνες από τη λεηλασία της Σμύρνης που κράτησε πολλές μέρες.
Ανάβω το καντήλι της μνήμης
με λάδι από το Ικόνιο,
έναν αιώνα τώρα…
Τα δυο τα φίδια που με κρατάγανε,
οι Αγγλογάλλοι,
μου έφαγαν τα δάχτυλα,
μα εγώ ολονυχτίς τ’ ανάβω.
Στους φραγκομαχαλάδες βλέπω την Κατινιώ,
να βάζει μόνη της φωτιά στο μπορντέλο της,
να καίγεται σα τη λαμπάδα
μαζί με τα κορίτσια της,
δεν ήθελαν το σώμα τους ν’ αγγίξει Τούρκος!
Πρόσφυγας μόνος του στη μοίρα του αντάμα
κλαίει ο λαός και ψάχνει φως…
Τέντωσε τ’ αυτί και μάθε,
στους απάνω μαχαλάδες,
σώθηκε ο τεκές του Γιάγκου
για τους δερβίσηδες οι αργιλέδες του οι σκαλιστοί,
ο Γιάγκος τον έδωσε με κλάματα
κι ύστερα κρεμάστηκε.
Στους δρόμους γυναίκες ντυμένες άνδρες,
κι άνδρες ντυμένοι χανούμισσες
τρέχουνε βιαστικά για να γλιτώσουν!
Πέντε χιλιάδες μαγαζιά ρωμαίικα
κάηκαν, αφού πρώτα τους κλέψανε
ό,τι είχαν και δεν είχαν,
πανάκριβα υφάσματα, καπνό,
ρούχα μεταξωτά, παπούτσια,
χρυσαφικά, ρολόγια, πίνακες με ζωγραφιές αξίας.
Η προσφυγιά απλώθηκε σαν κύμα,
σαν ποτάμι σ’ όλη την παραλία,
Έφεσος, Πέργαμος, Σμύρνη κι Αλικαρνασσός.
Ο Θεός είναι μεγάλος,
μπορεί μια μέρα να γυρίσουμε ξανά, λέγανε.
Πρόσφυγας μόνος του στη μοίρα του αντάμα
κλαίει ο λαός και ψάχνει φως…
1 Αυγούστου 2022
1922, προσφυγιά
Αύγουστος,
η θάλασσα στο λιμάνι σκοτεινιασμένη και κλειστή,
τα νησιά του Αιγαίου αναδύονται πορφυρά
σαν αίμα.
Οι άνθρωποι βυθίζονται στον ύπνο τους,
στον λαιμό τους σφιχτά τυλιγμένο
το νήμα της μοίρας…
Η ψυχή τρέμει
μ’ ένα τραγούδι της φωτιάς,
προσφυγιά,
πουλί με γαλάζια και μαύρα φτερά
και λυπημένα μάτια!
πάνω σου ένα γυαλιστερό μαχαίρι!
Ατέλειωτα τα παιδικά τα χρόνια
του πατέρα,
το φανάρι της μνήμης
σκεπασμένο με μαύρο μετάξι.
Η νύχτα ξένη στην άκρη του κόσμου.
Σε ποιον να δώσω το δάκρυ μου να πιει;
Το νερό στέρεψε,
χάρτινα τα κορμιά πληρώνουν φόρο
στον ουρανό
από το λίκνο μέχρι τον τάφο.
Σε ποιον να δώσω το δάκρυ μου να πιει;
Διψούν οι βρύσες για νερό,
ο ήλιος σταυρώνεται τρυπημένος με καρφιά.
Ο πιο άγριος άνεμος
μας παρασέρνει στα παραπήγματα,
καθώς λάμπει σαν ασήμι η χρονολογία,
1922, νύχτες και φωτιά…
26 Ιουλίου 2022
Από την Πέργαμο στη Σμύρνη
Πέργαμος η πατρίδα του πατέρα μου, ο τόπος καταγωγής μου.
Τα δυο στρογγυλά γυμνά μου γόνατα,
ο ήλιος καυτός ανάβει τα σεντόνια,
περνάνε, έρχονται, φεύγουν
στρατιώτες και ξεριζωμένοι…
Νύχτα μεγάλη,
κανένας δεν ξεχνάει το αίμα.
Τα δυο φεγγάρια του Αυγούστου
μες στα σύννεφα,
σαν μάτια άγρια, τρελά,
τα ρολόγια πυροβολούν,
τα πρόσωπα χάνουνε τα μάτια τους,
τα σπίτια χωρίς πόρτες,
οι πόρτες σπασμένες,
δεν θα ξαναδώ ποτέ τους φίλους μου,
ή πέθαναν ή φύγανε μακριά,
τώρα τυφλός ανεβαίνω
τα σίδερα της φυλακής μου…
Από την Πέργαμο ως τη Σμύρνη
ένα τσιγάρο ο δρόμος
και γύρω σχήματα από στάχτη…
26 Ιουλίου 2022
Μαρτυρίες
Τα αναφερόμενα είναι ιστορικά γεγονότα και όχι ποιητικοί μύθοι.
Νηστεύω πριν ζωγραφίσω τα μαρτύρια,
φεύγουνε, φεύγουνε οι νεκροί ολοένα,
ντυμένοι τα ρούχα και τα λόγια της θάλασσας,
αγρυπνούν και δεν περιμένουν…
Στρατιώτες πασαλωμένοι από τους Τσέτες
και γύρω κάτι γύφτοι να χτυπάνε τα νταούλια,
να φωνάζουν: «Χορέψτε, χάιντε χορέψτε!»
Τους πυρπολούν ζωντανούς,
ο σταχτής λύκος κουνάει αδιάφορα τους ώμους,
εμείς προσκυνάμε τον κλήρο των θυμάτων.
Επιζήσαμε, μας τα πήραν όλα,
μέσα μας κοιμούνται τα πουλιά της λύπης
από το δέντρο του Ιούδα των συμμάχων.
Πεινάμε, διψάμε,
λίγο ξερό ψωμί, νερό κι αλάτι,
κάπου γίνεται μία δίκη με έξι.
Οι φονιάδες πάνω στ΄ άλογα πάντοτε σταματούν
και ρωτάνε ποιο δρόμο να πάρουν,
εμείς τους δείχνουμε αυτόν των αθώων!
Ζήσαμε, τώρα πουλάμε χαρτάκια με λιβάνι
απ’ το Αϊβαλί στα πανηγύρια
κι έξω από τα κοιμητήρια.
Ελλάδα μητριά και ψεύτρα,
μας χτίκιασες μέσα στις ξύλινες παράγκες!
Γενεές γενεών τα ίδια λες στα παιδιά σου,
δεν έχω άλλα να σας δώσω,
ψυχές μαραγκιασμένες απ’ τα σημάδια,
οι αιώνες ετοιμόρροποι
βουλιάζουν στον βυθό του Αιγαίου…
30 Ιουλίου 2022
[Από τη συλλογή «Ο καθρέφτης της μνήμης»]
Γιώργος Ηρακλέους
Γιώργος Ηρακλέους. Φιλόλογος, DEA Κοινωνιολογίας. Γεννήθηκε το 1952. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών από την οποία απέκτησε δύο πτυχία με άριστα φιλολογικού και βυζαντινού & νεοελληνικού τμήματος. Είναι κάτοχος Master της Λογοτεχνίας και διδάκτορας της Κοινωνιολογίας της Θρησκείας του Πανεπιστημίου της Λιέγης. Δημοσίευσε πάνω από 200 μελέτες εκπαιδευτικού και λογοτεχνικού και άρθρα εκπαιδευτικού προβληματισμού και λογοτεχνικής ερμηνείας. Πήρε μέρος σε πανελλαδικά εκπαιδευτικά και λογοτεχνικά συνέδρια. Κυκλοφορούν βιβλία με μελέτες του.
.
