Γκορμπιμεζεδάκια | του Νίκου Σαραντάκου
Όπως γράψαμε και χτες, όταν ανέλαβε ηγέτης της ΕΣΣΔ ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ έγινε τόσο δημοφιλής στη Δύση, εκεί γύρω στο 1987, που πολλοί έκαναν λόγο για Γκορμπι-μάνια -ή ίσως να την πούμε ελληνοπρεπέστερα Γκορμπιμανία. Τώρα που πέθανε, κι αφού τιμήσαμε και χτες με ειδικό άρθρο τη μνήμη του, σκέφτηκα να του αφιερώσω το σημερινό πολυσυλλεκτικό μας άρθρο και συνάμα να πλουτίσω την υπερτρισχιλιετή μας με μία ακόμα λέξη.
Και για να δικαιολογήσω τον νεολογισμό, θα ξεκινήσω με καναδυό μεζεδάκια που, ακριβώς, συνδέονται με τον εκλιπόντα.
Και πρώτα, η οθονιά που βλέπετε αριστερά από το σάιτ της ΕΡΤ, με το λαθάκι για την ημερομηνία του θανάτου του Γκορμπατσόφ, 30 Σεπτεμβρίου αντί για 30 Αυγούστου.
Κατά τα άλλα, η νεκρολογία σωστα χαρακτηρίζει τον Γκορμπατσόφ «τελευταίο Σοβιετικό ηγέτη».
Στο Τουίτερ συζητήθηκε πολύ ένα τουίτ του ΑΠΕ, που είχε τον τίτλο: Απεβίωσε ο πρώτος πρόεδρος της ΕΣΣΔ, Μιχαήλ Γκορμπατσόφ.
Το τουίτ το βλέπετε εδώ, αλλά στο μεταξύ ο τίτλος του σχετικού άρθρου διορθώθηκε, έπειτα από τα πολλά χλευαστικά σχόλια, και έγινε «ο τελευταίος πρόεδρος της ΕΣΣΔ».
Το αστείο όμως είναι ότι ο τίτλος «ο πρώτος πρόεδρος» είναι τυπικά σωστός. Το αξίωμα του προέδρου της ΕΣΣΔ θεσπίστηκε το 1990. Το εισηγήθηκε ο ίδιος ο Γκορμπατσόφ, ο οποίος και ήταν ο πρώτος που το κατέλαβε, αλλά βέβαια και ο τελευταίος, αφού η ΕΣΣΔ έπαψε να υπάρχει ένα χρόνο αργότερα -μ’ άλλα λόγια, ήταν ο μοναδικός Πρόεδρος της ΕΣΣΔ.
Και ο Καλίνιν, κύριε; Ο επίσης Μιχαήλ Καλίνιν, που τον θυμόμαστε και από το Καλίνινγκραντ, το πρώην Κένιξμπεργκ, ρωσικό θύλακα στη Βαλτική, ήταν όντως αρχηγός του κράτους προπολεμικά (και μέχρι το 1946) αλλά δεν ήταν πρόεδρος της ΕΣΣΔ, ήταν πρόεδρος του Προεδρείου του Ανώτατου Σοβιέτ της ΕΣΣΔ. Οπότε, τυπικά (επαναλαμβάνω) δεν είναι λάθος ότι ο άλλος Μιχαήλ, ο Γκορμπατσόφ, ήταν ο πρώτος πρόεδρος της ΕΣΣΔ.
* Δεν άνοιξαν ακόμα τα σχολεία (στην Ελλάδα εννοώ, εδώ στην Εσπερία έχουν ανοίξει), άρα το καλοκαίρι συνεχίζεται. Και φίλοι στέλνουν φωτογραφίες από μέρη που επισκέπτονται.
Mια φωτογραφία από το Ξυλόκαστρο, αναμνηστική πλάκα που υπάρχει στον Πευκιά.
Η γενική κατάσταση της πλάκας δεν είναι πολύ διαφορετική από τη γενική κατάσταση του Πευκιά, μου λέει ο φίλος.
Και βέβαια, πρόσεξε το «τεχνΙτής βροχής». Λαθάκι, θα πείτε, και πράγματι δεν είναι και προς θάνατον, αλλά σε μια μαρμάρινη πλάκα υποτίθεται ότι προσέχουμε τι γράφουμε, ή μάλλον τι χαράζουμε.
Και αφού δεν διορθώθηκε το λάθος τόσα χρόνια, ο Δίας έριξε κεραυνό και έσπασε την πλάκα, υποθέτει ο φίλος που το έστειλε.
* Πάλι από το Ξυλόκαστρο, μια επιγραφή χωρίς κανένα ορθογραφικό ή άλλο τυπικό λάθος. Yπάρχει στην πόρτα της Δημοτικής Βιβλιοθήκης.
Κλειστή η βιβλιοθήκη επί 45 μέρες, τότε ακριβώς που ο πληθυσμός της πόλης πολλαπλασιάζεται; Θα μου πείτε, δεν ψηφίζουν οι παραθεριστές, κι έπειτα ποιος κάθεται να δανείζεται βιβλία καλοκαιριάτικα; Ίσως. Εγώ πάντως θυμάμαι που πήγαινα στο Ναύπλιο, στον Παλαμήδη (έτσι λεγόταν η βιβλιοθήκη) και έπαιρνα βιβλία, αλλά ήμουν μικρός και δεν μου είχαν πάρει ακόμα κινητό.
* Ένα λαθάκι σε άρθρο του Αντώνη Λιάκου -δεν ξέρω αν πρέπει να χρεωθεί στον ιστορικό ή στον ιστότοπο. Γράφει για «αναθέματα των ναών» ενώ προφανώς πρόκειται για αναθήματα.
* Συνεχίζω με τουριστικές φωτογραφίες, τούτη εδώ από τη Σύρο.
Λαθάκι στο τελευταίο γράμμα, juich αντί juice.
Ίσως βέβαια είναι αυστηρός ο φίλος που το στέλνει, για ένα γράμμα θα κάνουμε έτσι;
* Σε άρθρο του in.gr για την ΕΥΠ, αναφερεται ότι για την αναμόρφωσή της η κυβέρνηση θα ακολουθήσει «το μοντέλο της βρετανικής Μ16» .
Λέει άραγε αυτό το μοντέλο της βρετανικής μυστικής υπηρεσίας ότι ο διευθυντής είναι ένας απτυχίωτος σεκιουριτάς με βασικό προσόν να είναι φίλος του πρωθυπουργού; Δεν το ξέρω.
Ξέρω πάντως ότι η βρετανική μυστική υπηρεσία δεν λέγεται Μ16 αλλά ΜΙ6, το δεύτερο είναι το γράμμα Ι και όχι ο αριθμός 1. Είναι συχνό το λαθάκι αλλά δεν παύει να είναι λάθος.
Για να είμαι δίκαιος, το άρθρο του in.gr αναφέρει σωστά το ΜΙ6, αλλά στον τίτλο του άρθρου γράφεται Μ16. Πλουραλισμό δεν θέλετε;
* Φίλος στέλνει άρθρο από ιστότοπο με αμυντικά θεματα, σχετικά με μια πρόταση αγοράς μαχητικών αεροσκαφών. Εγώ απ’ αυτά είμαι σκράπας, αλλά η επισήμανση του φίλου είναι γλωσσική.
Μου γράφει:
Είδα σε ένα άρθρο την εξής φράση και μου χτύπησε περίεργα: Λένε τα συμφραζόμενα ότι αν αγοράσουμε τελικά κάποια μεταχειρισμένα μαχητικά αεροπλάνα Μιράζ από το Κατάρ, λόγω του ότι διαφέρουν από τα ήδη υπηρετούντα στην ελληνική πολεμική αεροπορία
«Θα ήταν ως να εισάγαμε ένα νέο τύπο μαχητικού σε υπηρεσία…»
Και το ως και το εισάγαμε μου χτυπάει άσχημα. Θα μπορουσαμε να πούμε «σαν να εισαγάγαμε»;
Δίκιο έχει ο φίλος που του χτυπάει άσχημα το «ως να». Κάποιοι έχουν κακοχωνέψει τις μπαμπινιώτικες ρετσέτες με αποτέλεσμα να αποφεύγουν το «σαν» σαν ο διάολος το λιβάνι και να γραφουν, ας πούμε, «την έπαθα ως αγράμματος» (εκτός αν το εννοούν) ή να μεταφράζουν το «σαν να» σε «ως να» για να μην τους πούνε ακραίους μαλλιαρούς.
Αλλά δεν έχει δίκιο ο φίλος για το ρήμα. Καλά είναι το «εισάγαμε», παρατατικός χρειάζεται. Για να το δούμε, ας αλλάξουμε ρήμα κι ας βάλουμε ένα από τη γλώσσα του μπαμπά μας. «Θα ήταν σαν να παίρναμε» ή «Θα ήταν σαν να πήραμε» θα πούμε; Προφανώς θα πούμε το πρώτο. Άρα, «σαν να εισάγαμε».
* Γέλασα με αυτόν τον τίτλο στο Τουίτερ, ή μάλλον γέλασα με το σχόλιο φίλου.
Σε εξέλιξη αστυνομική επιχείρηση για την αποδόμηση οργάνωσης διακίνησης κάνναβης
Τα παλιά χρόνια, λέγαμε «εξάρθρωση».
Και σχολιάζει ο φίλος: Επιθεωρητής Ντεριντά!
* Φίλος στέλνει άρθρο του δικηγόρου Βασίλη Σωτηρόπουλου (που είναι γνωστός και ως e-lawyer, ηλεδικηγόρος που λέω εγώ, για το σημαντικό θέμα της απαλλαγής μαθητών από τα θρησκευτικά. Ο φίλος συμφωνεί με το περιεχόμενο του άρθρου (κι εγώ συμφωνώ) και επαινεί τον δικηγόρο και τους γονείς για το κουράγιο τους και τη μάχη που δίνουν να πάνε λιγάκι πιο μπροστά την Ελλάδα. Συμφωνώ.
Αλλά επειδή είναι και γκρινιάρης ο φίλος, επισημαίνει δυο λαθάκια στο κείμενο. Μου γράφει:
-
Σε ένα σημείο λέει ότι το Υπουργείο «…έχει προθεσμία ένα (1) έτος για να εισάγει το νέο…». Και, αν και θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι εννοεί ότι θα το εισάγει το νέο μάθημα κατά τη διάρκεια της χρονιάς, μάλλον για άπαξ και διά παντός το εννοούσε.
-
Ομοίως, στο τέλος λέει «…εάν συμμορφωθεί με την γνωμοδότηση της Αρχής και την απόφαση προσβάλλει η Πανελλήνια Ένωση Θεολόγων». Μια φορά φαντάζομαι θα μπορούσε να την προσβάλει, όχι όλη την ώρα. Που και πάλι, ενεστώτας είναι, δεν κολλάει με τίποτα το διπλό τώρα που το σκέφτομαι αλλά είμαι και τρελός εγώ, κάλλιστα μπορεί να έχω κολλήσει και να λέω μπούρδες.
Δίκιο έχει ο φίλος μου και στα δύο. Και στα δύο θέλουμε συνοπτικό τύπο. Έχει προθεσμία «να εισαγάγει» το νέο μάθημα (στην Κύπρο θα λέγανε «να εισάξει») και «αν την απόφαση προσβάλει η ΠΕΘ».
Αλλά, όπως λέει ο φίλος, το ουσιαστικό είναι ο σημαντικός αγώνας του δικηγόρου και των γονέων. Αν και, απ’ όσο είδα, η καντηλανάφτρια που έχουμε για υπουργό Παιδείας απέκλεισε το ενδεχόμενο απαλλαγής για ΧΟ μαθητές. Απορώ, αγνοεί η κ. Κεραμέως ότι η Ελλάδα έχει καταδικαστεί από το ΕΔΔΑ για το θέμα αυτό και μάλιστα μετά τις αποφάσεις του ΣτΕ τις οποίες επικαλέστηκε;
* Σουπεράκι από τον Σκάι
Μάλλον ο χειριστής είχε γυρίσει στο λατινικό για να γράψει το Premier League και μετά θέλησε να γράψει «Λίβερπουλ-Νιουκάστλ» στα ελληνικά και ξέχασε ν’ αλλάξει γραμματοσειρά.
Χάσαμε κιόλας στα χασομέρια
(Από αγγλικές ομάδες είμαι Νιουκάστλ, επειδή όταν ήμουν 13 χρονών είχε έρθει ο Μάλκολμ Μακντόναλντ, ο σέντερ φορ της, για διακοπές στην Ελλάδα και φωτογραφήθηκε με φανέλα του Παναθηναϊκού, οπότε με τον φίλο μου τον Νικο αρχίσαμε να την υποστηρίζουμε. Αλλά ούτε κύπελλο πήραμε, ούτε πρωτάθλημα).
* Είχαμε και την ιστορία με το καημένο το γαϊδουράκι στα Γιάννενα. Φίλος διάβασε άρθρο που μεταφέρει διάλογο ανάμεσα στον δικηγόρο του αντιδημάρχου και σε μια εκπρόσωπο φιλοζωικής οργάνωσης και με ρωτάει αν στέκει αυτό που γράφεται:
Η Ευαγγελία Κρυστάλλη, πρόεδρος του φιλοζωικού σωματείου ΚΙ.ΔΙ.ΖΩ., τόνισε στο MEGA πως ο γάιδαρος είναι κατάκοιτος και λαμβάνει διπλή αντιβίωση και παυσίπονα.
Με το λεξικό, κατάκοιτος είναι αυτός που βρίσκεται για μεγάλο διάστημα στο κρεβάτι συνήθως εξαιτίας ανίατης αρρώστιας. Αρα, και για έναν άνθρωπο τραυματισμένο που μόλις μπήκε στο νοσοκομείο δεν μπορούμε να πούμε πως είναι «κατάκοιτος», θα έλεγα. Αλλά δεν ξέρω τι θα μπορούσε να πει η κυρία, ίσως ότι είναι σοβαρά τραυματισμένο το ζώο.
* Για το ίδιο θέμα, άλλος φίλος μού στέλνει λινκ προς άρθρο της ΕφΣυν, απ’ όπου το εξής απόσπασμα:
Η ευθανασία επιλέχθηκε για λόγους ευζωίας ως λύση για την ανακούφιση του πόνου δεδομένου της μη αναστρέψιμης πορείας της υγείας του.
Με ρωτάει ο φίλος αν μου αρέσει το οξύμωρο της πρώτης ημιπεριόδου: η ευθανασία επιλέχτηκε για λόγους ευζωίας…
Όχι, δεν μου αρέσει, είναι υπερβολικά πομπώδης και συνάμα αστεία διατύπωση. Θα έβαζα «καλή μεταχείριση» ή κάτι τέτοιο, αλλά θα μπορούσε θαυμάσια και να λείπει: Λόγω της μη αναστρέψιμης πορείας της υγείας του, επιλέχθηκε ως λύση η ευθανασία. Ενδεχομένως να βάζαμε και: «και για να μην υποφέρει μάταια…»
Ούτε στέκει το «δεδομένου της μη αναστρέψιμης πορείας». Θα πούμε, αν θέλουμε μεταξωτή σύνταξη, «δεδομένης της μη αναστρέψιμης πορείας».
* Και πάλι για ζωή και θάνατο.
Φίλος στέλνει φωτογραφία προειδοποιητικής επιγραφής:
Προσοχή – Κίνδυνος ζωής από πτώσεις αντικειμένων
Αυτό μεταφράζει το αγγλικό Life hazard ίσως αλλά στα ελληνικά δεν το λέμε έτσι, ακούγεται πολύ αστείο.
Κίνδυνος για τη ζωή, μάλλον.
* Κι ένα αγγλικό μεζεδάκι για μεζεδάκια.
Κυκλοφόρησε αρκετά στο Τουίτερ το βιντεάκι με έναν τυπάκο που τρώει επιδεικτικά σουβλάκι σε διαδήλωση βίγκαν, προκαλώντας την οργή μιας διαδηλώτριας.
Στο σχετικό αρθρο υπάρχει και ένα τουίτ στα αγγλικά, στο οποίο διαβάζουμε «… eats Shushka Bob in front of the activists»
Ποιος είναι ο Bob Shushka; Ουκρανός δεύτερης γενιάς; Και γιατί τον τρώνε;
Ολοφάνερα δούλεψε κάποιο σπασμένο τηλέφωνο, ίσως στον μετατροπέα φωνής σε κείμενο, που μετέτρεψε το Shish Kebab (σις κεμπάπ ελληνιστί) σε Shushka Bob.
* Διαβάζω ότι ο Γ. Πρετεντέρης σχολίασε με μια «αιχμηρή μαντινάδα» την παρέμβαση Καραμανλή, που έχει ανάψει φωτιές στο κυβερνητικό στρατόπεδο.
Πράγματι, στο δελτίο ειδήσεων του Μέγκα ο παλαίμαχος δημοσιογράφος πήρε τον λόγο (το βίντεο υπάρχει στο λινκ) και, στο τέλος τέλος, είπε «Έχω και εγώ μια μαντινάδα: Δεν κάνει ο άνδρας την γενιά, κάνει η γενιά τον άνδρα.
Καταρχάς, αυτό είναι μισή μαντινάδα, όχι μία. Κι έπειτα, ο συγκεκριμένος στίχος, στην κανονική του μορφή, είναι αντίστροφα: Ο άντρας κάνει τη γενιά, κι όχι η γενιά τον άντρα. Και θα ταίριαζε αυτό σαν ειρωνική μπηχτή προς Καραμανλή, ο οποίος, με άλλο επώνυμο ίσως να μην είχε γίνει πρωθυπουργός. Αν ο Γ. Πρετεντέρης τα μπέρδεψε ή αν σκόπιμα αντέστρεψε τα μέρη του στίχου, δεν το ξέρω.
* Και κλείνω με ανταπόκριση από την Κύπρο. Προσέξτε το σύντομο αυτό διαφημιστικό βιντεάκι της Lidl για τις οξύτητες.
Τι είναι τελικά οι οξύτητες; λέει ο τίτλος. Επειδή όμως πρόκειται για διαφήμιση σουπερμάρκετ και όχι, ξερωγώ, για πραγματεία αγωγής του πολίτη, το μυαλό μας θα πάει στα ξινά και όχι στην όξυνση που παρατηρείται στον δημόσιο βίο.
Και πράγματι η ηθοποιός, με ελαφριά κυπριακή προφορά, λέει ότι η Κύπρος είναι η γη της λεμονιάς και της ελιάς, οι Κύπριοι τρώνε όσπρια με λεμόνι και «η παλέττα μας είναι εκπαιδευμένη να αναζητά τις ξινές γεύσεις».
Η παλέττα μας; Το γράφω έτσι διότι η κοπέλα πρόφερε το διπλό σύμφωνο. Η παλέττα του ζωγράφου;
Νομίζω πως αποδίδει το αγγλικό palate, τον ουρανίσκο δηλαδή. Απ’ό,τι μου λένε οι πληροφορητές μου, δεν πρόκειται για γενικευμένο αγγλισμό, μάλλον για ιδιοτροπία της συγκεκριμένης διαφήμισης.
* Ή μάλλον, θα κλείσω με μιαν αναγγελία.
Μου λέει ο φίλος μας ο Λεώνικος:
Δευτέρα, 5 Σεπτεμβρίου, στο Ζάππειο, στην έκθεση βιβλίου, στο περίπτερο 24Γράμματα, Νο 87-89-91, ώρες 7 με 9.30 θα υπογράφω το βιβλίο μου Ένδεκα Γράμματα από το Μέτωπο.
Όποιος περάσει θα πάρει ένα αντίτυπο με αφιέρωση, για την οποία δεν πληρώνει τίποτα. Μόνο το βιβλίο πληρώνει.
Εγώ είμαι στα ξένα, κι έτσι δεν θα πάω, αλλιώς θα πήγαινα. Εσείς να πάτε και να το πάρετε, να τον κουράσετε και λίγο να πιαστεί το χέρι του να υπογράφει!
03/09/2022
Νίκος Σαραντάκος
https://sarantakos.wordpress.com/
Ο Νίκος Σαραντάκος γεννήθηκε στο Παλαιό Φάληρο το 1959. Σπούδασε χημικός μηχανικός και αγγλική φιλολογία. Έχει εκδώσει δύο συλλογές διηγημάτων και άλλα βιβλία. Δουλεύει μεταφραστής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και μοιράζει το χρόνο του ανάμεσα σε Λουξεμβούργο και Ελλάδα. Ενδιαφέρεται για τη φρασεολογία, την ετυμολογία και τη λεξικογραφία καθώς και για την ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας. Συνεργάζεται με εφημερίδες και περιοδικά. Δημοσιεύει τα κείμενά του, γλωσσικά και άλλα, στο ιστολόγιό του sarantakos.wordpress.com/ και στο sarantakos.com. Σε μια άλλη ενσάρκωση, γράφει στα αγγλικά και στα γαλλικά για το μπριτζ (το παιχνίδι).
Τα βιβλία του:
«Για μια πορεία», διηγήματα (1984, β’ έκδ. 1988) εκδ. Σύγχρονη Εποχή
«Μετά την αποψίλωση», διηγήματα (1987, β’ έκδ. 1989) εκδ. Σύγχρονη Εποχή
«Μότσαρτ-Αλληλογραφία» (1991, β’ έκδ. 2001) εκδ. Ερατώ
«Το αλφαβητάρι των ιδιωματικών εκφράσεων» (1997) εκδ. Δίαυλος
«Γλώσσα μετ’ εμποδίων» (2007) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία» (2009) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Λέξεις που χάνονται» (2011) εκδ. Το Βήμα
«Λόγια του αέρα» (2013) εκδ. εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Οπωροφόρες λέξεις» (2013) εκδ. Κλειδάριθμος
«Η γλώσσα έχει κέφια» (2018) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Μύθοι και πλάνες για την ελληνική γλώσσα» (2019) εκδ. ΕΑΠ
«Το ζορμπαλίκι των ραγιάδων» (2020) εκδ. Του Εικοστού Πρώτου
Έχει κάνει την επιμέλεια στην έκδοση των βιβλίων:
«Συμποσιακά», του Κώστα Βάρναλη,
«Αττικά: 400 χρονογραφήματα (1939-1958) για την Αθήνα και την Αττική», του Κώστα Βάρναλη,
«Τα δεκατρία ντόμινα και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Τι είδα εις την Ρωσσίαν των Σοβιέτ», του Κώστα Βάρναλη,
«Ο μυστηριώδης φίλος και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Γράμματα από το Παρίσι», του Κώστα Βάρναλη,
«Τα μαραμένα μάτια και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Κάπου περνούσε μια φωνή», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Η νοσταλγία του Γιάννη», του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη,
«Famous Bridge Records», του David Bird,
«Bridge Hands to Make You Laugh…and Cry», του David Bird.
