Μαριλίζα Λούντζη: Η τέχνη δεν μπορεί να μην προβληματίζει, να μην παίρνει θέση, να μην παρακινεί!
Μια πολυτάλαντη νέα δημιουργός η φιλοξενούμενη μας σήμερα. Έχει σπουδάσει φυσική, αλλά ασχολείται – και μάλιστα με μεγάλη επιπτυχία – με διάφορα είδη τέχνης. Είναι απόφοιτη της δραματικής σχολής Βεάκη, με σπουδές μουσικής, μαθήματα ερμηνείας – ρεπερτορίου, μαθήματα χορού και ρυθμικής γυμναστικής, σπουδές μόδας. Παράλληλα ασχολείσαι με συγγραφή παιδικών βιβλίων, κατασκευή κουστουμιών, τραγούδι, ποίηση. Μας μιλά καθαρά και ξάστερα για τις τέχνες που καταπιάνεται, αλλά και τις δυσκολίες που συναντά σαν νέα καλλιτέχνιδα. Ζει από την εργασία της σε ατελιέ μόδας και ταυτόχρονα ετοιμάζει το νέο της δίσκο. Η Μαριλίζα Λούντζη μας αποκαλύπτεται και μας γεμίζει χαρά το γεγονός ότι τα επόμενα χρόνια θα μπει δυνατά στις ζωές όλων μας. Της παραχωρούμε το βήμα:
Μαριλίζα σε καλωσορίζω στη Σβούρα του Πολιτισμού. Καταπιάνεσαι με πολλά είδη τέχνης και θα έλεγε κανείς ότι είσαι πολυτάλαντη. Ψάχνεις τα χνάρια σου στην καλλιτεχνική δημιουργία και τη ζωή;
Μπορώ να πω ότι είναι ακριβώς όπως το είπες, αναζητώ τα πατήματά μου καθημερινά. Άλλοτε προσπαθώ να δω πως είμαι μέσα στα πράγματα που φτιάχνω και μαθαίνω και άλλοτε, όταν αυτά με εκπλήσσουν, προσπαθώ να διαχειριστώ τον εαυτό μου μέσα σε αυτά. Είναι μια διαδικασία την οποία αγαπώ πολύ, έχει τα «πάνω» και τα «κάτω» της με τις απογοητεύσεις της και τη σκληρή δουλειά αλλά και τις ικανοποιήσεις που σου προσφέρει όταν βγαίνει κάτι όμορφο.
Σε τι θέση είναι η τέχνη στη ζωή σου; Αποτελεί για σένα μια αναγκαιότητα, μια δημιουργική διέξοδο;
Η τέχνη και η δημιουργική μου απασχόληση με αυτήν, είναι καθοριστική για την ύπαρξή μου, όχι απλά αναγκαιότητα. Νομίζω ότι είναι ο αέρας που αναπνέω! Με καθορίζει απόλυτα η σκέψη του επόμενου καλλιτεχνικού βήματος. Κι όταν λέω βήμα εννοώ κάποιο στιχάκι, κάποιο σχέδιο, μια μελωδία… Δεν υπήρξε ποτέ περιοριστικός όρος η ασχολία μου μαζί της στη ζωή. Όσο διάβασμα και κούραση και να είχε ή συναισθηματική πίεση. Αντίθετα, η ζωή, όπως είναι διαμορφωμένη σήμερα, δεν περιμένει τον καλλιτέχνη με ανοιχτές αγκάλες. Παρόλα αυτά για μένα η τέχνη είναι καθοριστική για την ύπαρξή μου και αποτελεί ξεκάθαρα μια δημιουργική διέξοδο.
Πολλοί νέοι καλλιτέχνες έχουν πλατιά μόρφωση, είναι καλλιεργημένοι άνθρωποι κι ασχολούνται ταυτόχρονα με πολλά αντικείμενα. Αυτό είναι απόρροια των απαιτήσεων της εποχής μας;
Οι δυνατότητες της εποχής μας, καταρχάς, είναι τεράστιες. Όμως, οι νέοι άνθρωποι, σε αυτούς συγκαταλέγονται και οι νέοι καλλιτέχνες δεν μπορούν να τις γευτούν σε όποιο τομέα της κοινωνικής ζωής και αν βρίσκονται. Οι νέοι σήμερα αναγκάζονται να μάθουν πολλά, γιατί χωρίς αυτά δεν μπορούν να ακολουθήσουν τις ανάγκες της εποχής, για την ίδια τους τη δημιουργία σαφώς αλλά κυρίως για την επιβίωσή τους. Δύσκολα θα δεις έναν καλλιτέχνη να εργάζεται μόνο σε ένα αντικείμενο, πολύ δύσκολα, διότι για να βρει τα χρήματα να ηχογραφήσει τα τραγούδια του ή να εκδώσει την ποιητική του συλλογή πρέπει πρώτα να λύσει τα βιοποριστικά του ζητήματα.
Η τέχνη μας αντιμετωπίζεται απ’ την αγορά σαν χόμπι και όχι σαν μια βαθιά λαϊκή ανάγκη για πρόσβαση στον πολιτισμό. Ένας νέος πατρονίστ, που βγάζει όλη τη δουλειά ενός ατελιέ (αναφέρομαι σε αντικείμενα που κατέχω) αλλά τα χρήματα που του δίνονται δεν επαρκούν ούτε για τις βασικές του ανάγκες θα πιάσει και δεύτερή εργασία, δε νομίζεις; Κι εκεί έρχεται η πιο μεγάλη «πρόκληση» ή καλύτερα αδικία. Δεν υπάρχει χρόνος για δημιουργία μετά από τόσες ώρες δουλειάς για επιβίωση γιατί πολύ απλά το δημιούργημα σου στον κόσμο αυτό δε σε ζει απαραίτητα. Ο καλλιτέχνης πονάει διπλά γιατί από τη μία χρησιμοποιεί όλη του την πνευματική δύναμη για να φτιάξει κάτι και από την άλλη αναγκάζεται να πουλήσει κάτι που εξ ορισμού δεν είναι εμπόρευμα και που δε θα του επιφέρει απαραίτητα τα χρήματα που χρειάζεται για να ζήσει. Το καλλιτεχνικό του έργο. Όταν μιλάς με όρους αγοράς για ένα στίχο, για ένα μουσικό ρεφρέν, εύκολα καταλαβαίνεις σε τι διλήμματα μπαίνει ένας δημιουργός, πόσο τον πιέζει και τον καταναλώνει η πραγματικότητα. Για να ολοκληρώσει κάτι πρέπει να μελετήσει, να πονέσει, να δώσει χρήματα, να κάνει ίσως και εκπτώσεις. Δεν μπορεί η τέχνη να σέβεται τον εαυτό της με τέτοιους όρους δημιουργίας.
Ζεις από το σχεδιασμό κουστουμιών. Πώς συνδέεις τη δημιουργικότητά σου αυτή με το τραγούδι, τη συγγραφή, το θέατρο;
Εκτός του ότι ασχολήθηκα με το αντικείμενο για βιοποριστικούς λόγους, ήταν ακόμη μία πνευματική διέξοδος για μένα, καθώς οι μορφές έκφρασης αφορούν και στο εικαστικό κομμάτι του ρούχου. Ένα ρούχο σήμερα, εκτός από μία βασική ανάγκη αποτελεί και στοιχείο της προσωπικότητας του ατόμου. Δύσκολα ανεβαίνει μια παράσταση χωρίς ενδυματολόγο, ακόμα και όταν δεν υπάρχουν σε αυτή ρούχα… Αστειεύομαι, αλλά κάπως έτσι είναι. Με έναν περίεργο τρόπο οι τέχνες είναι αλληλένδετες. Όταν γράφεις κάτι, αμέσως έχεις εικόνες για το πως θα μπορούσες να το αναπαραστήσεις, να το τραγουδήσεις, να το ντύσεις… Πιο συγκεκριμένα με ενδιαφέρει πολύ και η εικαστική performance. Άμεσα θα δημοσιευτεί μία σύλληψη που είχαμε με τον σκηνοθέτη Γιάννη Μαρούδα μέσα από ένα τραγούδι που φτιάξαμε με τον Μανόλη Ανδρουλιδάκη σε στίχους δικούς μου και μουσική του Μανόλη. Το bίντεο έχει σκηνοθετήσει ο Γιάννης Μαρούδας και τα ρούχα είναι δημιουργίες δικές μου και της συνεργάτιδάς μου Κλαίρης Γερανίου.
Έχεις σχεδιάσει κουστούμια με θέμα το προσφυγικό, ενώ γράφεις αντιπολεμική ποίηση και ως καλλιτέχνης εμπνέεσαι από τα κοινωνικά προβλήματα. Για σένα αυτή η διαδικασία είναι ανάγκη; Ποια είναι η σύνδεση του καλλιτέχνη με την καθημερινότητα στην κοινωνία μας;
Θα έλεγα ότι είναι πολύ μεγάλη ανάγκη. Θεωρώ ότι δεν μπορείς να υπάρχεις σαν καλλιτέχνης χωρίς να έχεις άποψη και θέση για ότι συμβαίνει γύρω σου.
Ο καλλιτέχνης έχει απόλυτη σύνδεση με την καθημερινότητα της κοινωνίας γιατί ανήκει σε αυτήν. Για μένα είναι ούτως ή άλλως έμπνευση η ίδια η πραγματικότητα. Άλλωστε πως να αγνοήσεις τις εικόνες γύρω σου και πως αυτές να σε αφήσουν ασυγκίνητο; Ο τρόπος έκφρασης του καλλιτέχνη είναι όρος για τη συνέχεια του, και δεν μπορεί για να συνεχίσει ο ίδιος να υπάρχει να μην ακολουθεί τον χτύπο της κοινωνίας. Ο καλλιτέχνης θέλει δε θέλει, παίρνει θέση γιατί το έργο του αποτελεί μέρος του εαυτού του και αποτύπωση μιας διαπάλης που γίνεται μέσα του καθημερινά. Η τέχνη δεν μπορεί να μην προβληματίζει, να μην παίρνει θέση, να μην παρακινεί. Σίγουρα από μόνη της δεν μπορεί να πείσει, μπορεί όμως να σε βάλει να σκεφτείς, να διαμορφώσεις κοινωνική πείρα που δεν μπορείς να έχεις μόνος σου καθώς είναι αποτύπωμα της ίδιας της εποχής της.
Η συγγραφή παιδικών βιβλίων έχει περισσότερες απαιτήσεις σε σχέση με τις υπόλοιπες ασχολίες σου;
Το λογοτεχνικό βιβλίο και η συγγραφή ούτως ή άλλως σε φέρνει σε επαφή με κόσμους και εποχές, προσωπικότητες που δεν θα μπορούσες να γνωρίσεις αλλιώς και χρειάζεται μελέτη η ασχολία σου μαζί του, πόσο μάλλον όταν απευθύνεται σε παιδιά. Έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις το παιδικό λογοτεχνικό βιβλίο, διότι, πρέπει να εξηγήσεις στα παιδάκια μεγάλα πράγματα με απλό τρόπο, χωρίς να υποτιμάς την ικανότητά τους να καταλαβαίνουν. Αυτό είναι μια ιδιαίτερη πρόκληση. Προσωπικά διασκεδάζω τρομερά με τους κόσμους που μπορώ να φτιάξω και αγαπώ να τα κάνω να γελάνε και να αγαπάνε το βιβλίο. Θεωρώ το χιούμορ βασική δύναμη όταν θες να κινητοποιήσεις το μυαλό ενός παιδιού, ενίοτε και ενός ενήλικα. Το γέλιο των παιδιών είναι τόσο αυθόρμητο, που νιώθω ότι είναι από τα πιο ικανοποιητικά πράγματα που καταφέρνω, όταν τα κάνω να γελάνε.
Στις σημερινές συνθήκες όπου κυριαρχεί η εικόνα και στον κόσμο των παιδιών, συμβάλει αυτό στο πλάτεμα των οριζόντων τους; Μήπως η υπερβολική λήψη εικόνων δημιουργεί πρόβλημα στα παιδιά;
Συμβάλλει από την μία, το θέμα είναι η κατεύθυνση, το περιεχόμενο των εικόνων. Δεν είναι αντίπαλός μας η πρόσβαση που έχουν τα παιδιά στην πληροφορία. Το πρόβλημα είναι ότι στην πλειονότητά τους δεν έχουν καμία θετική στόχευση και δεν υπάρχουν εύκολοι τρόποι να φιλτράρεις τι βλέπουν. Απ’ την άλλη τα παιδιά είναι πιο έξυπνα σήμερα μαθαίνουν από μικρά να χειρίζονται πράγματα που οι παλιότερες γενιές δεν είχαν ούτε ονειρευτεί. Ο πόλεμος που γίνεται είναι με την αδράνεια του εγκεφάλου με ότι αυτό συνεπάγεται. Με τη στενότητα που σου προσφέρει μια εικόνα που δεν έχει στόχο να τα κινητοποιήσει και να τα βάλει να σκεφτούν προς τη σωστή κατεύθυνση. Δε θα βάλω το ρόλο του σχολείου σε όλο αυτό γιατί θα ξημερώσουμε. Θα σταθώ στο ρόλο και το δύσκολο έργο του συγγραφέα. Ο πλούτος που δίνει ένα βιβλίο δεν μπορεί να αντικατασταθεί με τίποτα. Απλώς σήμερα είναι μεγαλύτερη η δυσκολία που έχεις σαν δημιουργός για να τους τραβήξεις την προσοχή. Για να το κάνεις αυτό χρειάζεται εμείς οι νέοι καλλιτέχνες να εξοπλιστούμε με νέες μορφές, νέα μέσα και νέα στομάχια για να τα παρακινήσουμε στους κόσμους μας. Το παιδί πάντα το τραβάει το πρωτοπόρο και το καινούργιο επειδή ότι περνάει από μπροστά του αποτυπώνεται άμεσα και παλιώνει σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Αυτό που έχουμε να κάνουμε είναι να γίνουμε πιο παιδιά και να καταλάβουμε πόσο γρήγορα κουράζονται, βαριούνται και πονάνε διπλά σήμερα μέσα σε όλη αυτήν την κίνηση και το χάος. Να σκεφτόμαστε παράλληλα σύμπαντα, ιπτάμενα ταξίδια, και κόσμους που βρίσκονται μέσα σε μία χούφτα χρυσόσκονη για να τα συγκινούμε συνέχεια, ενώ ταυτόχρονα θα βάζουμε σε τάξη τα ερωτήματά τους δημιουργώντας καινούργια, στοχευμένα και παρακινώντας τα να προσπαθήσουν να τα απαντήσουν.
Η αρμονική ανάπτυξη και κίνηση του σώματος έρχεται να «δέσει» με όλες τις άλλες ιδιότητες σου; Πόσο μεγάλο τμήμα της ζωής σου καταλαμβάνει ο χορός;
Η σωματικότητα είναι πολύ στενά δεμένη με το θέατρο, με τον τρόπο που εκφράζω αυτό που τραγουδάω, συνολικά με την προσωπικότητα μου. Είναι η σχέση που έχω με το σώμα και την ύπαρξή μου. Με μαθαίνει να είμαι πιο ανάλαφρη στα βαριά θέματα και πιο ισορροπημένη. Είμαι τυχερή που η ζωή μου επέτρεψε να μάθω κάποια βήματα.
Ετοιμάζεις τον πρώτο σου προσωπικό δίσκο. Μπορείς να μας πεις κάτι για αυτό σου το σχέδιο και την εμπειρία;
Είναι μια δουλειά που ετοιμάζω με τον Μανόλη Ανδρουλιδάκη που είναι δάσκαλος μου και μέντορας θα μπορούσα να πω. Έχω γράψει εγώ τους στίχους και τα ερμηνεύω και ο Μανόλης τη μουσική. Βρισκόμαστε ακόμα στη διαδικασία των ηχογραφήσεων. Αφορά μεγάλο κομμάτι της ζωής μου έως σήμερα, αποτελείται από 9 κομμάτια που αφορούν ιστορίες δικές μου και όχι μόνο. Την επιλογή έκανε ο Μανόλης ο οποίος επιμελείται και την παραγωγή. Το να τραγουδάω είναι αυτό που αγαπώ πιο πολύ απ’ όλα. Συνεργάστηκα με εξαιρετικούς μουσικούς και είναι μια δουλειά την οποία βλέπω από τη μία με μια παιδική συστολή και από την άλλη με έναν ενθουσιασμό.
Κάνεις μακροπρόθεσμα σχέδια για το μέλλον σου; Βλέπεις π.χ. τον εαυτό σου μετά από δέκα χρόνια;
Εννοείται. Αγαπώ το τώρα, άλλα έχω μάθει να αγαπώ και τον ορίζοντα κυρίως όσον αφορά το δημιουργικό κομμάτι με έργα που έχω ανάγκη να ολοκληρώσω ή έχω ονειρευτεί να ξεκινήσω. Γενικά με τον ορίζοντα τα πάω καλά γιατί μπορώ να τον ζωγραφίσω όπως θέλω στο μυαλό μου.
Σαν νέα δημιουργός, ευαίσθητος και πολύπλευρος άνθρωπος, ποιο είναι το μήνυμα που θα ήθελες να στείλεις μέσα από τη «Σβούρα του πολιτισμού» στους νέους ανθρώπους;
Να αγαπάνε την αλήθεια τους αλλά να μελετάνε και την αλήθεια του κόσμου και, όπως και σε μένα λέω καθημερινά, να μην συμβιβάζονται με το λίγο.
Μαριλίζα σ’ ευχαριστούμε πολύ για τον χρόνο σου και σου ευχόμαστε κάθε επιτυχία στα σχέδιά σου.
