Το ριζικό | της Άννας Τακάκη
Πολλές φορές άκουγα τη γιαγιά Αννίκα, στα παιδικά μου χρόνια, να μου διηγάται μια ιστορία για τη μοίρα. Έλεγε για μια γυναίκα που άλλαζε ρούχα και μορφή την ώρα που πλησίαζε κοντά της ο νέος ή η νέα και τους όριζε το ριζικό τους. Εδώ η λαϊκή σοφία θέλει να πει, πως ο πλούσιος ή ο άρχοντας πολλές φορές τον αποδιώχνει η τύχη του, ενώ ο φτωχός κι ο ορφανός μπορεί να έχει μια χρυσή μοίρα. Τα λόγια της γιαγιάς, όπως ακόμη ήταν ζωντανά στη μνήμη μου, πριν μερικά χρόνια τα πήρα και τα έκανα τραγούδι:
Στην άκρα του γυρόλιμνου και στσ’ όχτες του ποτάμου
η Μοίρα, πλούσα ’ρχόντισσα με τα χρυσαφικά τζη
νεράιδα χρυσοπλόκαμη και λυγεροκορμάτη
βαστά μαλλί ολόχρυσο, κάθεται και το γνέθει
κι η χρυσαφένια ρόκα τζη αγάλια ’νεγεμίζει.
Διαβαίν’ η κόρη τ’ άρχοντα καβάλα στ’ άλογό της
σεργιάνι βγήκ’ η ρήγισσα στων ποταμών τη φλέγα
να δροσερέψει,να ρεχτεί,την ομορφιά του κάμπου
κι εις τον καθρέφτη του νερού να δει την αρχοντά τζη.
Μα σαν η κόρη πρόβαλε με τ’ακριβά τζη λούσα
το ριζικό την καρτερεί κι η Μοίρα τση λoγίζει:
«Αν έχεις τύχη διάβαινε και ριζικό πορπάτειε,
η μάνα σου σε γέννησε κι η μοίρα σε μοιράζει».
Κι ευθύς η μοίρα άλλαξε με τα παλιά τζη ρούχα
διακονιαρά εγίνηκε και κακομοιργιασμένη
κι αχ, η χρυσή η ρόκα τζη με το χρυσό το κλώσμα
κάρβουνο κι άθος γίνηκε και τσ’ άθους διαγουμίζει.
Ώρα πολλή δεν πέρασε, πάραργα δεν επήγε
και τ’ άλογο εσκόνταψε στσ’ ακρολιμνιάς την πέτρα
κι η ρηγοπούλα η μορφονιά σαν του ηλιού αχτίνα
ήπεσε μέσα στα θολά νερά κι αργοβυθίσθη!…
Διαβαίνει κι η πεντάρφανη στση ποταμιάς την άκρα
απού ’ταν μόνη αμοναχή και παραπονεμένη
ασούσσουμή ’ταν, άσκημη, μουχρή, κακοντυμένη.
Κι ως τη θωρεί η μοίρα τζη, χρυσά βάνει τα ρούχα
με το χρυσό τ’ αρδάχτι τζη κλώθει χρυσό το νήμα
κι απ’ αλαργού ως τη θωρεί, κοντά τση ’ποδηγάται:
«Αν έχεις τύχη διάβαινε και ριζικό πορπάτειε
η μάνα σου σε γέννησε κι η μοίρα σε μοιράζει».
Και τ’ αρχοντόπουλο περνά καβάλα στ’ άλογό του
στην ποταμίδα στένεται, νερό να το ποτίσει.
Λέει τση το χαιρετισμό κι ελάμπρυνεν η κόρη
ελάμπρυνε, κι εφώτισε, τα κάλλη τζη φανήκα’.
Δίνει τζη χέρα μπιστικιά, στη σέλα τηνε βάνει
κι αλάργο πήραν το στρατί, κι η Μοίρα ντως εκλούθειε,
με το χρυσό τζη φόρεμα με τ’ ασημένιο στέμμα.
Κι η αρφανή χρυσόφεξε, όμορφη σαν την ροδαυγή.
.
Ζήρος Σητείας 1982
από τις ιστορίες της γιαγιάς
Άννα Τακάκη
.
.
