OMMA Studio – Αντώνης Διαμαντής: Το θέατρο γεννάει ερωτήματα παρά δίνει απαντήσεις
Με αφορμή την παιδική παράσταση «Εύρηκα», που παρουσίασε το θέατρο ΟΜΜΑ Στούντιο στο Τεχνόπολις στην Αμμουδάρα από την Κυριακή 13/2/22 και για δύο επόμενες Κυριακές, αλλά και τις επόμενες παραστάσεις που έχουν προγραμματιστεί για τις Κυριακές 13, 20 και 27 Μάρτη, βρήκαμε και μιλήσαμε με τον Αντώνη Διαμαντή, σκηνοθέτη της παράστασης . Διαβάστε την κουβέντα μας:
Αντώνη, σε καλωσορίζω στο φιλόξενο χώρου του διαδικτυακού περιοδικού «Σβούρα αρτ». Σύστησε μας κατ’ αρχάς την νέα παιδική παράσταση του ΟΜΜΑ Στούντιο υπό τον ευφυή τίτλο «Εύρηκα».
Η παράσταση για παιδιά «Εύρηκα» είναι αποτέλεσμα μιας δημιουργικής διαδικασίας στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού προγράμματος με τίτλο TIM – Theatre in Mathematics, Το Θέατρο στα Μαθηματικά, στο οποίο συνδιοργανωτής ήταν το Εργαστήριο Διανεμημένων Πληροφοριακών Συστημάτων και Εφαρμογών Πολυμέσων της Σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών του Πολυτεχνείου Κρήτης (Χανιά).
Το αποτέλεσμα των εργαστηρίων αυτών, τα οποία έγιναν σε όλες τις πόλεις των συνδιοργανωτών και έλαβαν μέρος εκπαιδευτικοί και μαθητές, με σκοπό τη συλλογή υλικού, αξιοποιήθηκαν στη δημιουργία του κειμένου της παράστασης. Ειδικότερα, τα εργαστήρια έλαβαν χώρα στο Τορίνο (Ιταλία) στο Μπέργκεν (Νορβηγία), στην Κοβίλια (Πορτογαλία) και στα Χανιά από τον Δεκέμβριο του 2019 έως τον Φεβρουάριο του 2020. Το κείμενο που προέκυψε από αυτά τα εργαστήρια είναι και η βάση της παράστασης που παρουσιάζουμε μια παράσταση που προσπαθεί να απαντήσει στα ερωτήματα:
Γιατί τα παιδιά φοβούνται τα μαθηματικά;
Πώς μπορεί το παιχνίδι αλλά και η παρατήρηση του κόσμου να βοηθήσει στη κατανόηση των σχημάτων και των συμβόλων;
Πώς μπορούμε να αγαπήσουμε την επιστήμη των μαθηματικών;
Η παράσταση δίνει δηλαδή απαντήσεις σε αυτά τα καίρια ερωτήματα;Η ιστορία της παράστασής μας, περιέχει τις σκέψεις, τις απαντήσεις αλλά και τα συναισθήματα των παιδιών, που πήραν μέρος στα εργαστήρια αυτά και αναφέρεται στο φόβο για τα μαθηματικά, ενώ προτείνει μια νέα προσέγγιση μάθησης σε αυτήν την επιστήμη. Η ιστορία της παράστασής μας εκτυλίσσεται στη τάξη ενός δημοτικού σχολείου μια…συνηθισμένη μέρα…
Όπως διαβάσαμε η παράσταση «Εύρηκα» είναι αποτέλεσμα συλλογικής δημιουργικής και ερευνητικής δουλειάς. Μίλησέ μας για την συνεργασία σας με το Πολυτεχνείο Κρήτης.
Το Πολυτεχνείο Κρήτης ήταν ένας από τους συνδιοργανωτές του προγράμματος.
Οι εταίροι του έργου ήταν:
-
Συντονιστής: Το Κέντρο Κοινωνικού και Κοινοτικού Θεάτρου του Πανεπιστημίου του Τορίνο στην Ιταλία (COREP – Social and Community Theatre Centre of the University of Turin).
-
Το Πανεπιστήμιο Εφαρμοσμένων Επιστημών της Δυτικής Νορβηγίας (Western Norway University of Applied Sciences – HVL )
-
Η Θεατρική εταιρεία ASTA από την Πορτογαλία.
-
Το Περιφερειακό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Προαγωγής της Υγείας της Περιφέρειας του Πιεμόντε στην Ιταλία (DORS)
-
Το Εργαστήριο Διανεμημένων Πληροφοριακών Συστημάτων και Εφαρμογών Πολυμέσων της Σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Πολυτεχνείου Κρήτης (TUC/MUSIC).
Υπεύθυνος Καθηγητής για το Πρόγραμμα εκ μέρους του Πολυτεχνείου Κρήτης ήταν ο καθηγητής του Εργαστηρίου Διανεμημένων Πληροφοριακών Συστημάτων και Εφαρμογών Πολυμέσων της Σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Πολυτεχνείου Κρήτης κος Νεκτάριος Μουμουτζής. Επειδή το δικό μας θέατρο Ομμα Στούντιο είχε ξανασυνεργαστεί με το Πολυτεχνείο Κρήτης σε ένα άλλο μεγάλο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα με το τίτλο: «Καραβάνι η Συνέχεια» μου πρότεινε ο Κος Μουμουτζής να εκπροσωπήσω καλλιτεχνικά σε αυτό το πρόγραμμα το Πολυτεχνείο Κρήτης μια και μία κύρια δράση του θα ήταν η δημιουργία μιας παράστασης με θέμα τον φόβο για τα Μαθηματικά. Δέχτηκα με ενθουσιασμό αν και είμαι ένα τυπικό δείγμα ανθρώπου που από μικρός φοβόμουν τα μαθηματικά. Η συμμετοχή μου λοιπόν στο πρόγραμμα αυτό καθώς και η συνεργασία μου με τους συναδέλφους ηθοποιούς από την Ιταλία, Νορβηγία και Πορτογαλία με έκανε να καταλάβω τα λάθη στην εκπαίδευση και στην διδασκαλία της επιστήμης των Μαθηματικών και από τι προκαλείται αυτός ο φόβος. Η συνεργασία μαζί τους καθώς και με το Πολυτεχνείο Κρήτης ήταν άψογη και θα μου μείνει αξέχαστη.
«Εύρηκα» λοιπόν σημαίνει απάντηση, απ’ την οπτική των παιδιών, σε κρίσιμα ερωτήματα για τα μαθηματικά;
Η αρχαία ελληνική ρηματική φράση «Εύρηκα-Εύρηκα» (αρχαία: εὕρηκα) είναι η πασίγνωστη ιστορική αναφώνηση του Αρχιμήδη (287 π.χ-212 π.χ) που λέγεται ότι όταν ανακάλυψε την γνωστή «Αρχή περί της άνωσης» ενθουσιάστηκε τόσο πολύ, που βγήκε στο δρόμο γυμνός και τρέχοντας επαναλάμβανε συνεχώς αυτή τη φράση.
Η ιστορία ήταν η εξής:
Μια μέρα ο Ιέρωνας, που ήταν και συγγενής του, τον κάλεσε και του ανέθεσε να λύσει ένα δύσκολο πρόβλημα. Είχε παραγγείλει ένα στέμμα από συμπαγές χρυσάφι. Ήταν άραγε τίμιος ο χρυσοχόος; Έπρεπε, λοιπόν, ο Αρχιμήδης να εξακριβώσει, χωρίς να το καταστρέψει, αν το στέμμα ήταν από καθαρό συμπαγές χρυσάφι ή αν ήταν κούφιο από μέσα ή ακόμα αν είχε φτιαχτεί από κράμα χρυσού και αργύρου.
Η λύση του προβλήματος αρχικά φαινόταν δύσκολη. Ο Αρχιμήδης όμως δεν ήταν από εκείνους που σταματούν μπροστά σε μια δυσκολία. Έστυβε το μυαλό του αδιάκοπα, ώσπου σε μια στιγμή η λύση ήρθε αναπάντεχη.
Μια μέρα, στο λουτρό, καθώς βυθιζόταν μέσα στο νερό, ξαφνικά «φωτίστηκε». Η παράδοση λέει πως ξεπετάχτηκε από το λουτρό και βγήκε γυμνός στους δρόμους φωνάζοντας «Εύρηκα! Εύρηκα!».
Τι είχε βρει λοιπόν; Είχε βρει τη λύση του προβλήματος, παρατηρώντας την επιφάνεια του νερού να ανεβαίνει μέσα στο λουτρό, καθώς το σώμα του βυθιζόταν. Επειδή το πρόβλημα δεν έφευγε ποτέ από το μυαλό του, σκέφτηκε εκείνη τη στιγμή πως και το στέμμα, αν βυθιζόταν στο νερό, θα έκανε επίσης την επιφάνεια του νερού να ανέβει.
Η λέξη αυτή συμβολίζει παγκοσμίως την ανακάλυψη και τη λύση ενός προβλήματος. Συμβολίζει τη νίκη της γνώσης πάνω στην άγνοια.
Το θέατρο για παιδιά μπορεί να «αγγίξει» και τους ενήλικες;
Το θέατρο ως Τέχνη είναι ένα, όπως η Τέχνη ολόκληρη είναι ένα. Δηλαδή απευθύνετε σε όλους τους ανθρώπους ανεξαρτήτως ηλικίας αλλά και κοινωνική τάξης. Το θέμα είναι πόσοι από αυτούς έχουν πρόσβαση σε αυτή τη Τέχνη, είτε ως δημιουργοί, είτε ως θεατές. Δυστυχώς ακόμα και σήμερα υπάρχουν πλήρως διαχωρισμοί και αποκλεισμοί που οι καλλιτέχνες προσπαθούν να τους εξαλείψουν. Όταν συμμετέχω σε μία παράσταση για παιδιά, είτε ως σκηνοθέτης, είτε ως ηθοποιός, είτε πολλές φορές και με τις δύο ιδιότητες, προσπαθώ να εστιάζω στο θέμα και όχι στην εκάστοτε «αντίληψη» του θεατή. Προσπαθώ να μη βάζω στεγανά δηλαδή. Η πράξη μου έχει δείξει ότι τα παιδιά αντιλαμβάνονται ένα πλήθος πραγμάτων που δεν τα αντιλαμβάνονται οι ενήλικες και επί πλέον παρακολουθούν και συμμετέχουν στις παραστάσεις πολύ πιο ουσιαστικά και βαθιά από ότι οι ενήλικες. Έχουν εκείνο το άμεσο και αυθεντικό στοιχείο της «παιδικότητας», τόσο απαραίτητο στο θέατρο, που οι ενήλικες έχουν απολέσει.
Μπορεί το θέατρο να βοηθήσει συνολικά στην κατανόησης της πραγματικότητας;
Εξαρτάται πώς εννοούμε την πραγματικότητα. Το θέατρο ενώ δημιουργείτε από μια ομάδα συντελεστών απευθύνετε στον έναν. Σε κάθε άνθρωπο ξεχωριστά. Ο κάθε άνθρωπος αντιλαμβάνεται διαφορετικά τον εαυτό του, αλλά και τον κόσμο. Πολλές φορές το θέατρο γεννάει περισσότερα ερωτήματα παρά δίνει απαντήσεις. Το σίγουρο είναι ότι παρακινεί το κάθε άτομο να αναρωτηθεί για πολλά, καθώς επίσης να αντιληφθεί και άλλες διαστάσεις της πραγματικότητας. Αυτά είναι διαχρονικά αποτελέσματα που φανερώνουν την δύναμη και την ανθεκτικότητα του θεάτρου ενάντια σε αντίξοες πολιτικοκοινωνικές συνθήκες.
Το θέατρο δίνει τη δυνατότητα στους ηθοποιούς να αποκτήσουν καλύτερη ενσυναίσθηση;
Ναι, είναι αλήθεια ότι αυτή η επαφή με τους ρόλους σε κάνει πιο άνθρωπο, σε κάνει να δείχνεις περισσότερη κατανόηση και σε μαθαίνεις να δίνεις χώρο στους άλλους στην πραγματική ζωή. Αυτό γίνεται κατανοητό σε μας τους ηθοποιούς, όταν τελειώνει μια παράσταση που παίζουμε και πρέπει να «αποχωριστούμε» το ρόλο μας. Είναι σαν να αποχωρίζεσαι έναν πραγματικό άνθρωπο που έζησες μαζί του κάποιο διάστημα και τον αγάπησες πολύ. Ακόμα και μετά από χρόνια θυμόμαστε τους ρόλους που έχουμε παίξει.
Έχεις εργαστεί για πολλά χρόνια πάνω στο διάλογο που αναπτύσσετε ανάμεσα στους ηθοποιούς και το κοινό. Τι αποκομίζεις τελικά από όλη αυτήν την πείρα;
Η διάδραση η αλλιώς αλληλεπίδραση δηλαδή η σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ θεατών και ηθοποιών κατά την διάρκεια μιας παράστασης, το είδος δράσης που συντελείται όταν δύο ή περισσότερα άτομα δρουν, επηρεάζοντας το ένα το άλλο. Ουσιαστικά μιλάμε γι’ αυτό. Το κύριο χαρακτηριστικό της διάδρασης είναι η αμφίδρομη μορφή αυτής της σχέσης επιρροής μεταξύ των διαδρώντων ατόμων σε αντίθεση με τη μονόδρομη μορφή της συμβατικής δράσης: αιτίου – αιτιατού. Αυτό είναι μία σκηνοθετική συνειδητή μου επιδίωξη, που αφ’ ενός αποσκοπεί στην ανάπτυξη μια ειδικής σχέσης μεταξύ θεατή -ηθοποιού, αφ’ ετέρου σε μία νέα διαμόρφωση του χώρου δηλαδή μιας «νέας» σκηνής που περιλαμβάνει τους θεατές και καταργεί τα σύνορα μεταξύ της παραδοσιακής σκηνής και της πλατείας. Η εμπειρία μου έχει δείξει ότι τη στιγμή και κατά τη διάρκεια αυτής της διαμόρφωσης υπάρχει ένα είδος στιγμιαίας αλλά ουσιαστικής αλληλεγγύης, το «όλοι μαζί», μιας κατάστασης που σπάνια συμβαίνει σε άλλες μορφές της ανθρώπινης δραστηριότητας. Τότε το θέατρο γίνετε μέσον και όχημα για να φτάσουμε στην ουσιαστική επαφή.
Από ποιους δημιουργούς έχεις επηρεαστεί;
Αν εννοούμε του θεάτρου από τον Γιέρζυ Γκροτόφσκι και τον Εουτζένιο Μπάρμπα. Υπάρχουν όμως και πλήθος συγγραφέων, στοχαστών και ποιητών, Ελλήνων και ξένων αλλά και καλλιτεχνών των παραστατικών και εικαστικών Τεχνών.
Ποιο είναι το έργο που θα ήθελες να σκηνοθετήσει/ερμηνεύσει και δεν το έχεις κάνει ακόμα;
Πολλά. Ο Αμλετ του Ουίλιαμ Σαίξπηρ όμως με απασχολεί από παλιά.
Ποια είναι τα μελλοντικά σου σχέδια;
Να αναπτυχθεί περισσότερο το σχετικά νεοσύστατο Κέντρο Θεατρικής Ανθρωπολογίας, που ιδρύσαμε στο θέατρο Ομμα Στούντιο ως ένα παρακλάδι του. Να εξελίξω την προσωπική μου έρευνα που έχει ξεκινήσει και συνεχίζεται από το 2009, που έχει ως θέμα την «Σχέση της Τελετουργίας με το Θέατρο» και να προσπαθήσω να έρθω σε επαφή με άλλους καλλιτέχνης και δημιουργούς από όλο τον κόσμο που σίγουρα θα με βοηθήσουν να κατανοήσω περισσότερο τη Τέχνη του Θεάτρου.
Πες μας και για τους υπόλοιπους συντελεστές της παράστασης «Εύρηκα».
Υπεύθυνη σκηνοθέτρια του προγράμματος ήταν η καθηγήτρια και δραματολόγος του Πανεπιστημίου του Τορίνο (Ιταλία), κα Alessandra Rossi Ghiglione, ενώ οι ηθοποιοί που έλαβαν μέρος και συνεργάστηκαν για το αποτέλεσμα που θα δείτε είναι οι: Viola Zangirolami (Social Community Theatre, Corep, Ιταλία), Silje Birgitte Folkedal και Anne Merk (Western Norway University of Applied Sciences, HVL, Νορβηγία), Antonio Abernu (Teatro e outras artes, Πορτογαλία) και Αντώνης Διαμαντής (Θέατρο Όμμα Στούντιο, Ελλάδα).
Οι υπόλοιποι συντελεστές είναι:
Κείμενο: Alessandra Rossi Ghiglione με τη βοήθεια των Christian Castellano και Viola Zangirolami
Διασκευή κειμένου για την Ελλάδα: Αντώνης Διαμαντής
Σκηνοθεσία: Αντώνης Διαμαντής
Επεξεργασία οπτικού υλικού / τρέιλερ παράστασης: Νίκος Βασιλάκης
Γραφιστικά: 2b Creative, Γρηγόρης Κληρονόμος
Παραγωγή: Θέατρο Όμμα Στούντιο
Παίζουν:
Κα Ρόζα: Ελένη Στρατάκη
Διευθύντρια / Θεία Άννα: Ειρήνη Κουτσάκη
Πότε οι μικροί μας φίλοι μπορούν να σας δουν;
Η παράσταση της Παιδικής Σκηνής του θεάτρου Ομμα Στούντιο «ΕΥΡΗΚΑ» θα παρουσιάζεται στο Τεχνόπολις στην Αμμουδάρα τις Κυριακές 13, 20 και 27 Μάρτη στις 12 το μεσημέρι. Η είσοδος είναι 7 ευρώ και για τα παιδιά κάτω των 3 ετών δωρεάν.
Για κρατήσεις να απευθύνεστε στα τηλέφωνα 2810 263659 και 6945 898 204.
Τα μέλη του «ΟΜΜΑ Στούντιο» συστήνουν την ομάδα τους και τη δουλειά τους:
Η θεατρική ομάδα «Όμμα» ιδρύθηκε το 1991 στην Αθήνα από τους Αντώνη Διαμαντή, Άννα Μαχαιροπούλου και Βαγγελιώ Σαραβάνου. Μετονομάστηκε σε ΟΜΜΑ ΣΤΟΥΝΤΙΟ το 1996 από τον Αντώνη Διαμαντή. «Όμμα» στα αρχαία ελληνικά σημαίνει μάτι αλλά και ματιά και η επιλογή της ονομασίας εναρμονίζεται με την επιλογή της θεατρικής κατεύθυνσης, αυτής του πειραματικού θεάτρου, όπου η ερευνητική δουλειά είναι κεφαλαιώδες στοιχείο που απαιτεί ως προϋπόθεση, αλλά και ως αποτέλεσμα, νέα οπτική, νέα ματιά. Έχει σαν σκοπό να προτείνει στο κοινό, νέους θεατρικούς κώδικες. Γι’ αυτόν τον λόγο πειραματίζεται βάζοντας σε δοκιμασία παραδεδειγμένες αρχές θεάτρου. Η δουλειά μας βασίζεται κυρίως πάνω σε ερωτήματα: Τι είναι θέατρο; Τι σημαίνει για έναν ηθοποιό να παίζει; Ποια η επίδραση του χώρου και του χρόνου στη λειτουργία μιας παράστασης;
Θα μπορούσαμε να ονομάσουμε το είδος θεάτρου που κάνουμε ως ΧΩΡΟΘΕΑΤΡΟ γιατί οι ηθοποιοί προσπαθούν μέσα από την τεχνική που αναπτύσσουν σε κάθε παράσταση, να«αλλάξουν» με την παρουσία τους, μέσα από την εφαρμογή συγκεκριμένων αρχών που η βάση τους βρίσκεται στη σωματική δράση, τα δεδομένα του χώρου και του χρόνου.
Συνήθως παίζουμε σε μη θεατρικούς χώρους, παλιές αποθήκες,εγκαταλελειμμένα κτίρια, παλιά σχολεία, σε Ελλάδα και εξωτερικό. Από το 1993 δίνουμε και παραστάσεις Δρόμου, γιατί μας ενδιαφέρει να δούμε πως μπορεί να λειτουργήσει η τεχνική μας, σε ένα «τυχαίο» χώρο, όπως αυτός ενός δρόμου, όπου οι συνθήκες παρουσίασης είναι ΜΗ ελεγχόμενες.
Ο τρόπος δουλειάς της ΟΜΜΑ ΣΤΟΥΝΤΙΟ, αρχικά εμπνευσμένος και επηρεασμένος από το Laboratorium του Jerzy Grotowski και κυρίως του Θεάτρου ODIN του Eugenio Barba, ακολουθεί πλέον τα δικά του μονοπάτια και αναζητήσεις.
Η δουλειά βασίζεται πάνω στον αυτοσχεδιασμό καθώς και στην συχνή εξάσκηση και εκπαίδευση του ηθοποιού πάνω στα εκφραστικά του μέσα, ερευνώντας έτσι πως μπορεί να λειτουργήσει το Θέατρο στην σημερινή εποχή. Κι έτσι γεννιέται το ταξίδι κάθε ηθοποιού ξεχωριστά και της ομάδας συνολικά, με«σταθμούς» τις παραστάσεις που δημιουργεί αυτή η αναζήτηση. Κάθε παράσταση αρχίζει από το έσχατο σημείο, εκεί που πρώτα δεν υπήρχε τίποτα. Ούτε κείμενο, ούτε προκαθορισμένο σχήμα. Μόνο η ανάγκη να ξετυλίξεις το νήμα και να αφήσεις τον ίδιο σου τον εαυτό, το ίδιο σου το σώμα να πει την ιστορία.Ίσως γι’ αυτό , πέρα από την πρώτη παράσταση της ΟΜΜΑ ΣΤΟΥΝΤΙΟ, δεν χρησιμοποιούνται κλασσικά θεατρικά έργα, αλλά ακόμα και το κείμενο και η δομή της παράστασης είναι αποτέλεσμα αυτής της αναζήτησης. Ίσως ακόμα γι’ αυτό δοκιμάστηκαν μη θεατρικοί χώροι ως τόπος μιας σκηνικής παρουσίας.
Το 2000 το θέατρο ΟΜΜΑ ΣΤΟΥΝΤΙΟ συνειδητά έφυγε από την Αθήνα και μετακόμισε στο Ηράκλειο της Κρήτης, μια και πιστεύει ότι η «θεατρική άνοιξη» θα έρθει από την περιφέρεια.
Για επικοινωνία με την θεατρική ομάδα:
Σταθερό τηλέφωνο (0030) 2810-263 659
κινητό τηλέφωνο: (0030) 6945 89 82 04
Email: theater@otenet.gr
Ιστότοπος: https://ommastudiotheater.weebly.com/
