Εσύ με ποιούς είσαι;
Όταν αυτοί που είναι ψηλά
μιλάνε για ειρήνη
ο απλός λαός ξέρει
πως έρχεται ο πόλεμος.
… … …
Ο πόλεμος που έρχεται
δεν είναι ο πρώτος. Πριν απ’ αυτόν
γίνανε κι άλλοι πόλεμοι.
Όταν τελείωσε ο τελευταίος,
υπήρχαν νικητές και νικημένοι.
Στους νικημένους, ο φτωχός λαός
πέθαινε από την πείνα. Στους νικητές
ο φτωχός λαός πέθαινε το ίδιο.
[Γερμανικό εγχειρίδιο πολέμου, Μπέρτολντ Μπρεχτ]
Τί κοινό έχουν οι λέξεις Ουκρανία, Αφγανιστάν, Συρία, Υεμένη, Μεξικό, Κονγκό, Βραζιλία, Ιράκ, Ινδία, Μιανμάρ, Γιουγκοσλαβία, Γεωργία, Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν, Σουδάν, Παλαιστίνη, Κύπρος; Ποιοί είναι αυτοί που έχουν οδηγήσει τους λαούς στο αιματοκύλισμα;
Τα τύμπανα του πολέμου έχουν ηχήσει εδώ και πολύ καιρό. Το φιτίλι άναψε και καίει ζωές ανθρώπων. Ουδετερότητα και αντικειμενικότητα δεν υπάρχει. Κάθε σοβαρή απόπειρα ανάλυσης του παγκόσμιου γίγνεσθαι, παραλύει σε ένα κομβικό σημείο: με ποιους είσαι! Από την μια μπορείς να κάνεις την ανάλυση σου εύκολη, «πιο κοντά» στην παγκόσμια πραγματικότητα, πιο «ρεαλιστική» για τα ευκολόπιστα μυαλά και έπειτα να διαλέξεις μέσα από αυτήν σου την ανάλυση, ποιο είναι το ιδεολογικό ή υλικό ή μεταφυσικό σου συμφέρον ή και τα τρία μαζί και βέβαια να το υπερασπιστείς σαν …δόγμα, δρώντας και ανάλογα…
Με άλλα λόγια: ποιό κράτος ή ποιά συμμαχία κρατών, ποιά θρησκεία, ποιό χρώμα δέρματος, ποιά διεύθυνση του ορίζοντα (Δύση ή Ανατολή) ή ποιό έθνος παίρνει το ρόλο του καλού μέσα στην κοσμοθεώρηση σου; Αμέσως βρήκες και τους κακούς! Έτσι π.χ. όλοι οι Ρώσοι είναι εχθροί, ή όλοι οι Ουκρανοί είναι φασίστες, όλοι οι Αμερικάνοι είναι φονιάδες των λαών, ή όλοι οι Εβραίοι συνωμοτούν ενάντια στην ανθρωπότητα, ή όλοι οι Αλβανοί είναι εξαθλιωμένοι και κακοποιοί, ή όλοι οι Κροάτες δοσίλογοι, φασίστες, ή όλοι οι Σέρβοι είναι ήρωες. Κι ακόμη πιο εύκολα, όλοι οι Τούρκοι είναι σφαγείς, όλοι οι Έλληνες οι ήρωες και οι καλοί! Αυτή η επιτακτική ανάγκη να ομογενοποιείς έναν πόλο και να παίρνεις θέση σε σχέση μ΄ αυτόν, πηγάζει από τη γενικότερη απώλεια του νοήματος στη «μεταμοντέρνα αφασία» που διανύουμε… Αυτό το μεταμοντέρνο φαινόμενο φαίνεται όμως, ότι έχει επηρεάσει και την αναλυτική σκέψη ριζοσπαστικών μυαλών. Έτσι, υπάρχει έντονη η αναζήτηση του «καλού» και του «κακού» (όπως και στις θρησκείες), κάποιον για τον οποίον να αξίζει πλέον να στρατευθείς! Αλλά τα αδιέξοδα σου, χαμογελούν από τα πρώτα βήματα αυτής σου της ανάλυσης. Γιατί το θέμα δεν είναι αν είσαι υπέρ ή κατά των Ρώσων, κατά των Αμερικάνων ή υπέρ τους, αλλά με ποιους από αυτούς, που η επικοινωνιακή, τηλεοπτική φρασεολογία ονομάζει «Ρώσους», «Ουκρανούς» ή «Αμερικανούς», είσαι και πως! Γιατί στην πραγματικότητα, δεν υπάρχουν «καλά» ή «κακά» έθνη. Δεν υπάρχουν «καλοί» και «κακοί» λαοί! Γιατί, όπως έλεγε και ο διεθνούς φήμης κοινωνιολόγος, φιλόσοφος, μουσικολόγος, και συνθέτης, Τέοντορ Αντόρνο (Theodor Ludwig Wiesengrund Adorno): «δεν υπάρχει τίποτα σωστό μέσα στο λάθος», δεν υπάρχει τίποτε σωστό στην παγκόσμια θέσμιση των κυρίαρχων εκμεταλλευτών! Από όποια γωνία και αν πας να ανοίξεις τον χάρτη της παγκόσμιας αδικίας, της παγκόσμιας εκμετάλλευσης, με τον ίδιο τρόπο θα ξεδιπλωθεί μπροστά σου η γεωμετρία του θανάτου, η προσφυγιά, η βρώμικη προπαγάνδα που αναπτύσσεται μαζί με τις πολεμικές ιαχές, η συντριβή των λαών ανάμεσα στις συμπληγάδες του ανταγωνισμού των οικονομικών συμφερόντων της χρηματιστικής ολιγαρχίας.
Από την άλλη, θεωρούμε ότι υπάρχει αυτό που είχαμε καταλάβει από τα πρώτα μας πολιτικά αναγνώσματα στη θέσμιση της καπιταλιστικής αδικίας, στον κοινωνικό χωρόχρονο: τοπικά και παγκόσμια, υπάρχουν θεσμοί που εκμεταλλεύονται και καταπιέζουν τους πολλούς για να κερδίζουν λίγοι! Και ότι υπάρχουν ιδεολογίες και μεταφυσικές, για να κρατούν τις κοινωνίες υποταγμένες και καταπιεσμένες. Αυταπάτες των εκμεταλλευομένων: έθνος, πατρίδα, θρησκεία, οικογένεια, φύλο, ράτσα, η υπόσχεση του ατομικού πλούτου… Και μέσα από αυτές τις αυταπάτες, δεν πρόκειται τίποτα να προχωρήσει προς ανατρεπτική κατεύθυνση. Και ο πειρασμός είναι εδώ κοντά, τόσο εύκολος τόσο χειροπιαστός. Για παράδειγμα, να πάρεις το μέρος του καταπιεσμένου έθνους ενάντια στο δυνατό, παραβλέποντας ότι τα έθνη και οι πατρίδες είναι ιστορικές κατασκευές της κυριαρχίας; «Δεν υπάρχει τίποτα σωστό, μέσα στο λάθος». Και η έννοια του έθνους είναι από μόνο της λάθος, για την ανατρεπτική προοπτική!
Θα πρέπει να αποφευχθεί και μια ανάλυση, που θα στηρίζεται στην έννοια του πολιτισμού ή να ιδωθεί αυτή η αντιπαράθεση σαν σύγκρουση «Δύσης-Ανατολής», ή «Βορρά-Νότου»! Ο Σλοβένος φιλόσοφος Σλάβοϊ Ζίζεκ (Slavoj Žižek) σημείωνε για την ευρωπαϊκή αριστερά ότι «παραδόθηκε προ πολλού και παραιτήθηκε από μια κοινωνική ανάλυση με πολιτικά και οικονομικά κριτήρια χάρη στην έννοια πολιτισμός. Ξαφνικά, ο πολιτικός αγώνας περιστρεφόταν αποκλειστικά γύρω από το ζήτημα της πολιτιστικής ταυτότητας. Το τίμημα το οποίο πλήρωσε η αριστερά γι΄ αυτό, είναι ότι αποπολιτικοποιήθηκε η ανάλυση της κοινωνίας.» Ενώ ο Αντόρνο περιέγραψε πολύ καλά την απολιτίκ θεώρηση που προωθεί το σύστημα: «Το Άουσβιτς ξεκινά κάθε φορά που κάποιος κοιτά ένα σφαγείο και σκέφτεται: είναι μόνο ζώα.»
Όσο η αντισυστημική κριτική δεν αναζητά τις νέες ταξικές δομές, δεν αναζητά την αναλυτική της προσαρμογή στην παγκόσμια πραγματικότητα -κριτήριο για την ανάλυση των αντιφάσεων του διεθνοποιημένου καπιταλισμού-, δεν αναζητά την ταξική προέλευση των αιτιών των πολέμων και του αιματοκυλίσματος των λαών, θα υπάρχουν τα ξεσπάσματα της θρησκευτικής παράνοιας, των «πολιτιστικών διαφορών», των «αγανακτισμένων» και η επικράτηση των… «κυρπαντελίδων». Όσο δεν παίρνουμε ξεκάθαρη θέση εναντίον των πολέμων τους, θα επιτρέπουμε τις αριστοτεχνικά σχεδιασμένες μεθόδους νοητικής, τεχνολογικής και οικονομικής φίμωσης, τη μετατροπή της όποιας χώρας σε θύτη αλλά και θύμα, που μόνο χαμένους βγάζει τους λαούς. Δεν θα διακρίνουμε, ότι η αντιπαράθεση δεν γίνεται για τα συμφέροντα των λαών, αλλά πρόκειται για έναν άγριο ανταγωνισμό για το μοίρασμα των αγορών, για τον έλεγχο των πηγών και αγωγών ενέργειας, για την εξασφάλιση ολοένα και περισσότερων κερδών για τους λίγους. Οι κυβερνώντες και οι στρατοκράτες τους επιλέγουν επιστροφή στον Μεσαίωνα, επιλέγουν έναν νεο-μακαρθισμό, δημιουργώντας επικίνδυνες παρακαταθήκες για το μέλλον μας. Δεν είναι παρά ένας μηχανισμός αίματος και θανάτου με μοναδικό λόγο ύπαρξης την επιβολή των συμφερόντων των μονοπωλίων και των πρόθυμων συμμάχων τους στον πλανήτη…
Όχι με λόγια, μ’ έργα τ’ Άδικο πολέμα!
Κι όχι μονάχος! Με τα πλήθη συνταιριάσου!
Τ’ άδικο μ’ αίμα θρέφεται! Πνίξε το με αίμα.
Κι άμα θα σπάσουν οι αλυσίδες τ’ αδερφού,
η λευτεριά η δικιά του θα ’ναι λευτεριά σου,
κι ανάγκη πια δε θα ’χεις κανενός Θεού.
[Στυλίτης, Κώστας Βάρναλης]
.
Η εικόνα που συνοδεύει το άρθρο είναι το έργο του Pablo Picasso «Massacre a Corea Valauri», 18 Γενάρη του 1951. Λάδι σε καμβά, 110 x 210 εκ.
