Τα θαύματα των Αστερουσίων. Πεζοπορία του Ορειβατικού Συλλόγου Αγίου Νικολάου
Άλλη μια άκρως ενδιαφέρουσα και ιδιαίτερη πεζοπορία στα Αστερούσια Όρη πραγματοποίησε ο Ορειβατικός Σύλλογος Αγίου Νικολάου την Κυριακή 20 Μαρτίου 2022. Μια παρέα από 40 πεζοπόρους αψήφησε το κρύο για μια ακόμα φορά και… δεν το μετάνιωσε.
Η πεζοπορία μας ξεκινά από το ορεινό χωριό του Αχεντριά (ή Οχεντριάς, όνομα που προέρχεται απ’ το γνωστό ερπετό), σε υψόμετρο 690μ, 60χλμ νότια του Ηρακλείου). Με το που κατεβαίνουμε απ’ το λεωφορείο, ο καιρός μας δείχνει τα δόντια του. Μια μικρή χιονοθύελλα, αρκετή πάντως, για να παγώσουν τα… λιγοστά ακάλυπτα σημεία του σώματος! Το χωριό, άγνωστο στους περισσότερους μας, είναι όμορφο και γραφικό. Έχει γύρω στους 250 κατοίκους, κυρίως κτηνοτρόφους, κάτι που φαίνεται εξάλλου απ’ τα μαντριά και τα παραπήγματα. Χαιρετάμε όσους απ’ αυτούς έχουν τολμήσει να ξεμυτίσουν. «Πού πάτε με τέτοιο καιρό; Θα σας πάρει ο αέρας!», μας νοιάζονται! Για μας πάντως η πεζοπορία έχει αρχίσει και δεν υπάρχει πισωγύρισμα…
Αρχικά παίρνουμε ανηφορικό αγροτικό δρόμο και συνεχίζουμε σε αρχαίο μινωικό λιθόστρωτο μονοπάτι, που συνέδεε το χωριό με τη θάλασσα. Στη θέση Στενός πόρος, το υψηλότερο σημείο της διαδρομής μας (820μ), ο αέρας κυριολεκτικά ξυρίζει και δυσχεραίνει το βάδισμά μας. Πολλές φορές γαντζωνόμαστε με τα χέρια στα βράχια για ισορροπία. Ξεχάσαμε ότι ο βοριάς γιγαντώνεται στη νότια πλευρά του νησιού! Κι ο ήλιος, που βγήκε, είναι με δόντια. Η κατηφορική πορεία, που ακολουθεί, κάτω από αυτές τις συνθήκες δυσχεραίνεται. Οι ριπές του αέρα, ξεπερνάνε τα 10 Μποφώρ!
Κάπως έτσι πλησιάζουμε στην (εποχική) λίμνη στη θέση «Τούρκου Λάκκος», τη νοτιότερη στην Κρήτη. Το τοπίο μοιάζει απόκοσμο, σαν από τον κόκκινο πλανήτη! Εδώ μας περιμένει μια έκπληξη: Απ’ ότι φαίνεται ο δυνατός άνεμος που «ξύριζε» ολονυκτίς την επιφάνεια της λίμνης, τίναξε νερά της στους γύρω θάμνους, τα οποία λόγω της χαμηλής θερμοκρασίας πάγωσαν, με αποτέλεσμα να είναι στολισμένες οι πλευρές των θάμνων με κατακόκκινα παγωμένα λασπο-γλυπτά. Εεεε, αυτό δεν είναι κάτι που το βλέπεις κάθε μέρα και χρειάζεται ιδιαίτερες καιρικές συνθήκες, για να γίνει! Τυχεροί που περάσαμε τη συγκεκριμένη στιγμή, αλλά δεν έχουμε το κουράγιο να το χαρούμε, αφού ο αέρας δε μας αφήνει ούτε να σταθούμε.
Συνεχίζουμε την κατηφορική πορεία μας έχοντας στ’ αριστερά μας το φαράγγι του Αχεντριά. Δυστυχώς ο αέρας μας στερεί την παρέα απ’ τα όρνια, που έχουν στέκι την περιοχή, έτσι επικεντρωνόμαστε στην μικροχλωρίδα. Όλα εδώ λόγω των συνθηκών είναι μινιμαλιστικά. Ξεχωρίζουν οι μικρές κρητικές τουλίπες, που μόλις ξεμύτισαν – αργά για φέτος. Βρίσκουμε μόνο μία ανθισμένη. «Είναι ταλαιπωρημένη», λέει ο Μαρίνος, «αλλά θα την φωτογραφίσω, για να τιμήσω το πείσμα της, να βγει σε ένα τέτοιο δύσκολο τοπίο»! Respect στην τουλίπα, respect και στον φωτογράφο, που αναγνωρίζει πέρα από το είδος και τον… χαρακτήρα! Παρακάτω θα δούμε μικρές αποικίες κι απ’ το εντυπωσιακό ενδημικό κίτρινο κρίνο, το arum creticum.
Από ψηλά βλέπουμε ήδη το κάτασπρο εκκλησάκι του Αγίου Αντωνίου και τις συστάδες απ’ το φοινικόδασος του Αγίου Αντωνίου, το δεύτερο σε έκταση μετά το Βάι. Πιο πέρα αφηνιασμένο, αλλά παρ’ όλ’ αυτά καταγάλανο το νότιο κρητικό πέλαγος.
Το φοινικόδασος του Αγίου Αντωνίου, ένα απρόσμενο «θαύμα» των Αστερουσίων, βρίσκεται κοντά στην μονή του Αη Νικήτα. Απλώνεται για πολλά μέτρα κατά μήκος της ρεματιάς που ποτίζεται από τα νερά της πηγής Κεφαλόβρυσης. Οι φοίνικες ανήκουν στο είδος του Κρητικού Φοίνικα ή Φοίνικα του Θεόφραστου (Phoenix theophrastii), ένα μικρό φοίνικα, ενδημικό στην ανατολική περιοχή της Μεσογείου, και κυρίως στην Κρήτη (Βάι, Πρέβελη, Πλακιάς).
Το δασάκι είναι περιφραγμένο για την προστασία του κι αυτό είναι κάτι που σεβόμαστε. Στη μία του άκρη έχει μια πηγή για τα ζώα, ενώ μια κρήνη για μας υπάρχει στο εκκλησάκι. Ένας μοναχούλης γαϊδαράκος στην περίφραξη κάνει σαν τρελός, που βλέπει την ανέλπιστη παρέα. Έπειτα συνεχίζουμε την πορεία μας ως τον κρυφό βραχώδη όρμο, όπου κρύβεται σκαρφαλωμένο το μοναστήρι του Αγίου Νικήτα.
Το μοναστήρι του Αγίου Νικήτα βρίσκεται 65χλμ νότια του Ηρακλείου, στην περιοχή του χωριού Αχεντριάς. Είναι κτισμένο πάνω σε ένα μεγάλο πλάτωμα με απέραντη θέα στο Νότιο Κρητικό Πέλαγος, στην ανατολική πλευρά των άγριων και άνυδρων Αστερουσίων Όρεων, τη νοτιότερη οροσειρά της Ευρώπης. Το συγκρότημα αποτελείται κυρίως από κτίσματα του 20ου αιώνα, που αναπτύσσονται κλιμακωτά στη βραχώδη πλαγιά και περιτριγυρίζονται από τους ελαιώνες και τους οπωρώνες της μονής. Το καθολικό της μονής, είναι κτισμένο μέσα στον βράχο, με την κτιστή του όψη να ανήκει στον 19ο αιώνα. Στο εσωτερικό διακρίνονται ελάχιστες σωζόμενες τοιχογραφίες του 14ου αιώνα και χαράγματα επισκεπτών, ενώ σύμφωνα με την παράδοση η καμένη οροφή οφείλεται στις επιδρομές των Τούρκων. Μέσα από το μοναστήρι υπάρχει ένα μονοπάτι με 230 σκαλοπάτια που οδηγεί στην παραλία του Αγίου Νικήτα, μια πανέμορφη παραλία με βότσαλο και πεντακάθαρα πράσινα νερά. Καθώς το κλίμα είναι ιδιαίτερα θερμό στην περιοχή ευδοκιμούν υποτροπικά δέντρα, όπως μάνγκο και αβοκάντο.
Περιμένουμε να βρούμε το μοναστήρι έρημο. Ο καλόγερος που ζούσε εδώ και σε παλιότερη επίσκεψή μας του κρατούσαμε τρόφιμα, έχει φύγει μας είπαν. Ανοίγουμε την πόρτα και μπαίνουμε στον κήπο με τα λογής-λογής δέντρα: χαρουπιές, κυπαρίσια, πορτοκαλιές, πικροδάφνες, ελιές, φυτεμένα ανάκατα σαν δειγματολόγιο, μια μικρή πράσινη όαση, που μας θυμίζει ότι δέντρο είχαμε να δούμε από τον Αχεντριά! Στη στενόμακρη αυλή μια έκπληξη μας περιμένει: Στρωσίδια έχουν βγει για να λιαστούν. Δυο χαμογελαστοί προσκυνητές μας καλωσορίζουν. Κι ο «παππούλης»; «Στην εκκλησία, μας λένε, έφυγε για λίγο, αλλά ξαναγύρισε». Τον βρίσκουμε όντως, σκυφτό και ξερακιανό, αλλά ενεργητικό και γεμάτο νεύρο, στον βραχοσκεπή ναό του Άη Νικήτα. Απαντά πρόθυμα σε όλες τις ερωτήσεις μας, μοιράζει φυλαχτά και αντίδωρο, ενώ προτρέπει τον Γιάννη, να μπει μέσα στο Ιερό και να μας φέρει αγίασμα. Πρόκειται για νερό, που στάζει απ’ το βράχο σιγά-σιγά, και μαζεύεται υπομονετικά σε μια λεκανίτσα. Όταν βγαίνουμε απ’ το ιερό και γεμάτο ενέργεια αυτό μέρος, οι δυο προσκυνητές έχουν ψήσει καφεδάκια για όλους κι έχουν βγάλει ό,τι υπάρχει για προσφάγι. Καλοδεχούμενα και τα δύο!
Παίρνουμε πάλι το μονοπάτι, παράλληλα με τη θάλασσα. Επόμενη στάση ο παραλιακός οικισμός, Μαριδάκι, ακατοίκητος το χειμώνα. Δυστυχώς, όπως σε πολλές νότιες κι απομακρυσμένες απ’ τα κέντρα περιοχές, η άναρχη και κακόγουστη δόμηση κυριαρχεί. Ένα ποταμάκι διασχίζει το χωριό και χύνεται στη θάλασσα. Το ακολουθούμε αντίθετα στο ροή και μας βγάζει σε ένα όμορφο μέρος με πάπιες και πλατάνια.
Από δω οι πιο ξεκούραστοι και περίεργοι συνεχίζουν την πορεία λίγο πιο πάνω, για να συναντήσουν τον καταρράχτη του Λιχνιστή, ένα σύμπλεγμα από τρεις συνεχόμενους καταρράχτες, που βγαίνουν από στενό, ψηλό κι εντυπωσιακό φαράγγι. Προσεγγίζουμε τον πιο κοντινό. Μπροστά του σχηματίζεται μια λιμνούλα, όπου θα μπορούσε κάποιος να ρίξει μια βουτιά! Αν δεν ήταν τόσο κρύο!
Τελικός μας προορισμός, το παραλιακό χωριό του Τσούτσουρα, όπου μας περιμένει υπομονετικά ο οδηγός μας, ο κύριος Γιώργος. «Τίποτα δεν είναι ανοικτό εδώ», μας είχε στείλει μήνυμα. Ευτυχώς που είχαμε κολατσίσει κάτι στη Μονή. Και καλύτερα, επειδή η ώρα είχε περάσει, άρχισε να κάνει ψύχρα και θέλαμε σχεδόν 2,5 ώρες, για να γυρίσουμε πίσω.
Τώρα, αν είμαστε ικανοποιημένοι από την εξόρμηση αυτή σε τέτοιες αντίξοες συνθήκες; Μα, απόλυτα! Τοπία σπάνια, μοναδικά, με εξαιρετική ποικιλία ερεθισμάτων, δύσκολα προσβάσιμα με τα συνήθη μεταφορικά μέσα, εξωτικά και μυστηριακά, όπως συνήθως στα αγαπημένα Αστερούσια. Για όσους έπειτα απ’ όλ’ αυτά ενδιαφέρονται για τα στατιστικά: περπατήσαμε 15 χιλιόμετρα σε 7 περίπου ώρες με τις στάσεις και υψομετρική διαφορά γύρω στα 850 μέτρα. Ευχαριστούμε ιδιαίτερα τον οδηγό και καλό μας φίλο, τον Μαρίνο Γκόγκολο και την γλυκύτατη Ελίνα, που εκτός από το μονοπάτια, μας μαθαίνουν κάθε φορά τόσα πολλά για τα λουλούδια, για τα ζώα και τα έντομα, δείχνοντας μας έμπρακτα πως «αγαπώ τη φύση σημαίνει τη γνωρίζω, τη σέβομαι και τη φροντίζω»…
ΑΡΧΗΓΟΣ: Μαρίνος Γκόγκολος
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Παναγιώτης Ευδαίμων, Γιάννης Πάγκαλος, Μαρίνος Γκόγκολος
ΧΑΡΤΗΣ: Γιάννης Πάγκαλος, Παναγιώτης Ευδαίμων
ΒΙΝΤΕΟ: Γιάννης Πάγκαλος
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Μαρία Μετζογιαννάκη, Ελένη Λάμπρου
Περισσότερες πληροφορίες για τον Ορειβατικό Σύλλογο Αγίου Νικολάου στο blog του συλλόγου.
